40
− Gömrük rüsumundan azad olunma;
− Vergi güzəşti;
− Sosial sığorta dəstəyi;
− Torpağın ayrılması;
− Kredit faizi dəstəyi;
− ƏDV-nin qaytarılması.
Təşviq tədbirləri sənaye zonalarını da əhatə edir. Bəzi hallarda sənaye zonaları üçün
daha güzəştli şərtlər nəzərdə tutulur. Məsələn: güzəştin həcmi artırılır və müddəti uzadılır.
Tətbiq edilən investisiyaların təşviqi sistemində yer alan dəstək tədbirləri də öz növbəsində
regionların sosial-iqtisadi inkişafından asılı olaraq 4 qrupa bölünür:
1. Ümumi təşviq tədbirləri - dxalda ƏDV-dən azad olunma; - Gömrük rüsumundan
azad olunma.
2. rimiqyaslı investisiyaların təşviqi - dxalda ƏDV-dən azad olunma; - Gömrük
rüsumundan azad olunma; - Vergi güzəşti; - Sosial sığorta dəstəyi; - Torpağın ayrılması.
3. Regionlara investisiyaların təşviqi Regionlara investisiyaların təşviqində başlıca şərt:
müəyyən edilmiş sektorlar üzrə minimum investisiya tələbinə əməl etmək, regiona
investisiya qoymaqdır (ölkə inkişaf səviyyəsinə görə 6 regiona bölünür, hər regiona tətbiq
edilən güzəşt səviyyəsi fərqlənir).
4. Strateji investisiyaların təşviqi Strateji investisiyaların təşviqində başlıca şərt:
müəyyən edilmiş sektorlar üzrə minimum investisiya tələbinə əməl etməkdir (50 mln. lira);
istehsal olunacaq mal üzrə daxili bazarda idxalın payı 50%-dən çox olmalıdır; yaradılacaq
ə
lavə dəyər yüksək olmalıdır (40%-dən yuxarı); istehsal olunacaq məhsul üzrə son il ərzində
minimum 50 mln. dollarlıq idxal (yerli istehsalı olmayan məhsullar üçün bu şərt zəruri deyil)
olmalıdır. - dxalda ƏDV-dən azad olunma; - Gömrük rüsumundan azad olunma; - Vergi
güzəşti; - Sosial sığorta dəstəyi; - Torpağın ayrılması; - Kredit faizi dəstəyi; - ƏDV-nin
qaytarılması.
41
Cədvəl 1.4. nvestisiya qoyuluşlarının stimulaşdırılması üzrə Türkiyə təcrübəsi
Də
stə
k ölçüsü
Ümumi
investisiyalar
Regional
investisiyalar
Geniş
miqyaslı
investisiyalar
Strateji
investisiyalar
dxal olunan avadanlıqlar üzrə ƏDV-dən
azad olunma (18%)
+
+
+
+
dxal olunan avadanlıqlar üzrə gömrük
rüsumunda azad olunma (2%)
+
+
+
+
Gəlir vergisinin azaldılması (15%-90%)
+
+
+
Sosial Müdafiə üzrə Premium Dəstək
(Sahibkar işçi başı ayda $102)
+
+
+
nvestisiya kreditlərinin faiz dərəcəsində
dəstək (3-7% TL ilə, 1-2% xarici valyuta
ilə)
+
+
Ə
razi ayrılması
+
+
+
Tikinti xərcləri ƏDV-sinin geri ödənməsi
+
Ancaq 6-cı region üzrə
Gəlir vergisi ödənilməməsi dəstəyi ( şçilər
adam başı ayda $30)
+
+
+
+
Sosial Müdafiə üzrə Premium Dəstək
( şçilər adam başı ayda $73)
+
+
+
http://www.invest.gov.tr/en-US/investmentguide/investorsguide/Pages/Incentives.aspx
42
II FƏS L
AZƏ
RBAYCANDA QEYR -NEFT SEKTORUNUN NVEST S YA OBYEKT K M
NK Ş
AFININ MÜAS R VƏ
Z YYƏ
T
2.1. Qeyri-neft sektorunun əsas sahələri və onların müasir inkişaf xüsusiyyətləri
2014-cü ilin sonlarından etibarən dünya bazarında neftin qiymətinin sürətlə
ucuzlaşması, maliyyə böhranının dərinləşməsi şəraitində Azərbaycanın davamlı inkişafının
təmin olunmasında iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi, qeyri-neft sektorunun inkişafını həlledici
rol oynayacaqdır. Son beş ildə iqtisadiyyatın artımı, əsasən, qeyri-neft sektorunun inkişafı
hesabına təmin olunmuş, ümumi daxili məhsulda bu sektorun xüsusi çəkisi 69,9 faizə
çatmışdır. Bütövlükdə isə rəsmi statistika və makroiqtisadi göstəricilərə əsasən, son on iki
ildə ölkədə qeyri-neft sektorunda 2,5 dəfədən çox artım qeydə alınmışdır. Heç şübhəsiz,
qeyri-neft sektorunun inkişafında neft gəlirləri hesabına iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi
istiqamətində reallaşdırılan tədbirlərin mühüm rolu olmuşdur. qtisadiyyatın şaxələndirilməsi
və qeyri-neft sektorunun inkişafına zəmin yaratmaq üçün inkişaf proqramları əsasında kiçik
və orta sahibkarlığın dəstəklənməsinə, bu fəaliyyətlə məşğul olanlara güzəştli kreditlərin
ayrılmasına, kənd təsərrüfatına subsidiyaların yönəldilməsinə, ölkə ərazisində nəqliyyat-
kommunikasiya infrastrukturunun yenidən qurulmasına milyardlarla dollar həcmində vəsait
xərclənmişdir. Bütün bunlar iqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunda böyük canlanmaya səbəb
olmuşdur. Hazırda Azərbaycanda istehsal edilən qeyri-neft məhsulları, o cümlədən elektrik
maşınları və avadanlıqları, onların hissələri, kimya sənayesi məhsulları, tikinti materialları,
hazır toxuculuq məmulatları və s. müxtəlif bölgələrə ixrac edilir. Göründüyü kimi, keçid
iqtisadiyyatını uğurla başa çatdıran Azərbaycan qarşısında dayanan ən başlıca vəzifə öz təbii
resurslarından məqsədli şəkildə istifadə edərək iqtisadiyyatıəhəmiyyətli dərəcədə şaxələndirə
və onun neftdən asılılığını minimuma endirə bilməkdir. Bu strategiya nəticəsində ölkədə
tikinti, turizm, kənd təsərrüfatı, nəqliyyat, informasiya və kommunikasiya texnologiyaları
sektorlarında davamlı artım tendensiyası davam edir. Məhz bu tendensiyanın nəticəsidir ki,