56
enerjisi kimi müəyyən sabit sürətlə planetlərə gəlir. Bərk
materiyalarda isə Günəş şüası ilə şüanın səsi eynidir. Çünki səs
gələn şüanın –enerji axınının, selin içərisindədir. Biz insanlar
uzaqda olan şeyin, məsələn, gözlə görünən alovun səsini onun
görüntüsündən az qəbul edirik. Lakin bu o demək ola bilməz
ki, enerji axını səsdən sürətlidir. Belə qəbul etmək düz olar ki,
insanların görmə orqanları eşitmə orqanlarından daha çox
inkişaf edibdir ki,
səsi az qəbul edirlər, uzaqda olan şeyin səsini
az eşidirlər. Lakin həm də onu qeyd etmək olar ki, insanlar
görə bilmədikləri şeylərin də səslərini eşidə bilirlər. Məsələn,
müəyyən bir görünməyən məkanda banlayan xoruzun səsi
eşidilir. Eləcə də görünə bilməyən məkanda motorun səsi
qulağa gəlir. Bu, yayılma arealından, zərrəciklər axınından,
dalğalardan meydana gəlir. Qulaq səsi - onun yayılma arealı
geniş olduğuna görə- tutur. Obyekt isə görünmür. Səs özü ilə
birlikdə təsirini də gətirir. Səs onu qəbul edən orqan
mərkəzində qıcıq yaradır. Beyin qıcıqlanır, refleksiya meydana
gəlir. Səslə işığın enerji axınına görə eyni olması, eyni
mənbədən gəlməsi həm də onu deməyə əsas verir ki, mənbə
uzaqlaşdıqca səs və işıq da azalır. İşığın ən güclü forması
partlayışın, alovun dərəcələnməsidir. Səsin kəmiyyəti artdıqca
partlayış da artır. Alovun səsi vardır. Bu, enerji axınının ətraf
aləmlə sürtünməsindən meydana gəlir. Sürtünür, çünki
müəyyən axın baza mənbəni dağıdır. Burada məkan
çatışmazlığı ucbatından səs meydana gəlir. Səs də parıltı kimi
məkan uğrunda mübarizədir. Bu baxımdan səs və işığı enerji
axını özündə birləşdirir.
Səs (burada Günəşin səsi)
mənbəyindən uzaqlaşanda enerji də azlmağa doğru gedir və
qaranlıqlaşma başlayır. Gündüz vaxtı səslər az eşidilir. Kiçik
səslər (kiçik sürtünmələr) ola bilər ki, eşidilməsin. Ətraf səslər
bir-birinə qarışsın. Gecə isə ən az kəmiyyətli səs çıxarsa, tez
eşidilə bilir. Bu o halda baş verir ki, səs çıxardan mənbələrin
ə
trafda sayı azalır. Lakin gecə vaxtı fərdi mənbədən çıxan səsə
görə səsin sürəti bir o qədər sürətli ola bilməz. Məsələn, bir