90
sistemində, açıq kosmosda hərlənən kometalar və asteroidlər,
“yetim planetlər” məhz qalaktikaların tərkib hissələridir.
Qalaktika nədir?-elm yazır ki, Qalaktika qədim yunan sözü
olub mənası “süd” deməkdir. Qalaktika ulduzlardan, ulduzlar
toplusundan, ulduzlararası qazdan və küldən və həmçinin qara
materiyadan ibarət olan əlaqəli-cazibə sistemidir.
Elm yazır ki, kainat iki yüz milyarddan çox qalaktikadan
ibarətdir. Hər qalaktikada da yüz milyardlarla ulduz var.
Qlaktikalar aralarında olan məsafələr, məsələn, qalaktikaları
təşkil edən planetlər və ulduzlar arasındakı məsafələr çox
uzundur, hətta milyardlarla işiq ilinə bərabərdir. Qlaktikaların
qravitasiya qüvvələri vardır və bu qravitasiya qüvvələri
qalaktikaların orbitlərini yaradır və mərkəzi cəzbetmə
qüvvəsini meydana gətirir. Qalaktikalar birləşirlər və nəticədə
yeni formalaşma prosesi baş verir və yeni qalaktikalar meydana
gəlir. Bu qalaktikaların birləşməsi zamanı yeni-yeni ulduzlar və
planetlər doğulurlar. Müvafiq birləşmə və yenidən formalaşma
prosesləri sayəsində meydana gələn ulduzların bir çoxları
təkrar olaraq məhv olurlar. Qalaktikalar kosmik məkanda
daima hərəkət vəziyyətində olurlar. Bu baxımdan da Günəş
sistemi, digər ulduzlar sistemi hərəkət vəziyyətindədir.
Yer kürəsinin yerləşdiyi, tərkib olduğu qalaktika
“Süd
yolu”
qalaktikası
adlanır.
“Süd
yolu”
qalaktikasının
mərkəzində “Qara dəlik” vardır. Burada hədsiz kəmiyyətdə
cazibə qüvvəsi mövcuddur. Ulduzlar “Qara dəlik” adlanan yerə
yaxınlaşırlar, bəziləri itələnir, digərləri isə sürətlə, məsələn,
saatda 3 milyon km. məsafə ilə ondan uzaqlaşırlar.
Elm həmçinin yazır ki, kosmosda “yetim planetlər”
mövcuddur. Bu planetlərin ulduzları yoxdur. Onlar xaotik
olaraq, yəni ulduzlu
planetlərdən fərqli əsaslarla, hərlənirlər.
Mövzunun Giriş hissəsində qeyd olunduğu kimi, belə
təxmin etmək olar ki, Günəş
“yanan fəzadır”. Günəş fəzadakı
çox nəhəng
“boşluğun”, axınlar qarşılaşmasından olan
“burulğanın” bir görünüşüdür. Qalaktikanın (“Süd yolu”
91
qalaktikasının)
vahid
cazibə
qüvvəsi
məhz
Günəşin
qravitasiyasını yaradır. Günəşin cazibəsi də Qalaktikanın
tərkibidir. Vahid Qlaktika cazibəsi onun tərkibində olan
ulduzları və planetləri cəzb olunmuş vəziyyətində saxlayır. Bu
baxımdan da Günəş sisteminin kosmik məkanının
elementlərini
–burada kosmik fəzanı təşkil edən elementləri-kütləvi olaraq,
müstəvi ilə birlikdə hərəkət vəziyyətində saxlayır. Günəş
məkanı
məhz
Qalaktikanın
qravitasiyasından
hərəkət
vəziyyətində olan elementlər axınından meydana gəlir.
Ulduzlar da fəza boşluqlarında “yanan” elementlərdir.
(Qeyd: elmdə deyilir ki, kosmik fəzada hidrogen daha çoxdur.
Belə güman etmək olar ki, hidrogen elementi – elmin
yazıdığına görə bu element maddə halında qazdır -
planetlərin əhatəsində və Günəş yaxınlığında çoxdur. Belə
hesab etmək olar ki, bu, planetlərdən və Günəşdən uzaq
məsafədə lap çox ola bilməz. Çünki planetlərdən əks olunan
işıq şüaları planetin yaxın ətraf fəzasında-atmosferin yaxın
sərhədlərində- çox ola bilər. Bu çoxluq həm də materiyaya
(planetlərə) daxil olan və ondan əks olunan hidrogen
elementi hesabınadır). Bu boşluqlarda fəza elementlərinin
burulğanı meydana gəlir. Burulğan həmin boşluqda müəyyən
istiqamətlərə doğru hərəkət edir. Bu da Günəş daxilində olan
enerji axınını təzahür etdirir. Günəş “qovulan”-burada itələnən,
özünə məkan axtaran (boşluq olduğu üçün buranı tapan) fəza
elementlərinin toplusudur. Fəza müstəvisində elementlərin
qarşılaşması və burulğan əmələ gətirməsidir.
Günəş -fəza
tarazlığının (burada müstəvi tarazlığının) bir qədər
pozulmasından yaranandır. Buna şərti
“fəza dəlikləri” də
adını vermək olar. Bu boşluqda (şərti boşluqda) sürətlə fəza
elementləri qarşılaşır, axın əmələ gətirir və sıxlaşır. Sıxlaşma
sayəsində elementlərin toqquşması və qovulması baş verir.
Toqquşma qığılcımı, yəni bizim gördüyümüz Günəşi
yaradır. Ona görə işqlı (parıltılı) olur ki, elementlərin sürəti
çoxdur və bizim gözümüzdə bu enerji axını qabarmanı yaradır.
92
Parıltını yaradan qığılcımlar sürətli olduğundan gözün reseptor
kanallarını böyüdür. Böyümə sayəsində biz parıltı görürük.
Qığılcımlar toqquşmadan, sürtünmədən meydana gələn
kimyəvi reaksiyaların əks olunmasıdır.
(Deməli, işıqlanma
sürətlə hərəkət edən hissəciklər axınının bizim gözümüzə daxil
olması və gözümüzün strukturunu genişləndirməsidir. Enerjinin
Yer kürəsinə daxil olması bizdən asılı deyildir. Biz onu
gözümüzü açdıqda müəyyən rəngdə görə bilirik). Günəş selinin
özü də enerji axınıdır, bu baxımdan gözümüzün obyektini
böyüdəndir.
(Qeyd: element hissəcikləri gözümüzə daxil olur
və siqnalların daxil olma kanalını genişləndirir. Enerji axını
bizim göz kanal –siqnalları qəbul edən kanal- strukturuna
daxil olur. Nəticədə biz daha çox enerji hissəciyini qəbul
edirik. Enerji hissəciklərinin çox qəbul edilməsi gözdə
problemləri, dağılmanı, korluğu əmələ gətirə bilir. Bu
baxımdan da Günəşə çox baxmaq siqnal qəbul edən kanalları
dağıda bilər. Günəş altında, alovda çox dayanmaq qan
təzyiqini
artırır,
nəticədə
orqanizmdə-qan
damarlar
sistemində, əzələlərdə, limfalarda, sinirlərdə və s. ciddi
problemlər əmələ gələ bilir).
“Günəşin sönməsi” nə deməkdir. Günəş fəza burulğanı-
boşluğu və boşluqda olan hissəciklər axını və yığını
olduğundan, “öz-özünə”-öz məkanında qüvvəni əmələ gətirir.
Qüvvə hissəciklərin məkana sürətli daxil olmasından yaranan
təbii bir amilə çevrilir. Deməli, qüvvənin yaranmasında ölçü,
məkan, axın yeri çox böyük rol oynayır. Bu fəza burulğanına
daxil olan element hissəcikləri çıxmağa özlərinə yer axtarır.
Ə
slində burulğana daxil olan və oranı tərk edən və müəyyən
qüvvənin
təsirindən
(mərkəzdəki
sıxılmadan
yaranan
itələmələr) tərk edən, sıxlaşmadan (itələmədən) məkandan
çıxan və sürəti yaradan və qüvvəni meydana gətirən hissəciklər
axını bizim adlandırdığımız
Günəş şüalarıdır. Buradan belə
bir məntiqi nəticəyə gəlmək olur ki, əslində qüvvə qeyri-