17
güzgü funksiyasını yerinə yetirir). Müəyyən obyektin
ə
lamətləri siqnallarla informasiya şəkilində (duyğu orqanları
vasitəsilə) beyinə qəbul olunur, düşüncələr meydana gəlir.
Düşüncələr
bu
baxımdan
siqnallardır
və
dəyərlərdir.
Düçüncələr siqnalların ardıcıl qəbulundan meydana gələn bir
prosesdir. Siqnallar emal edilir, sintez olunur və nəticələrə
gəlinir.
Düşüncələr varlığın əsasını əks etdirəndir. Düşüncə (ardıcıl
fikirlər toplusu) özü də bir varlıqdır, mücərrəd varlıqdır.
Düşüncələr məkan baxımından özünə müxtəlif siqnalları qəbul
edir. Uzaq məkandan qəbul edilən siqnallar bir qədər qeyri-
müəyyən olmaqla yanaşı, həm də informasiya daşıyıcılarıdır.
Uzaq məkandan qəbul olunan siqnallar özləri ilə uzaq məkanın
ə
lamətlərini daşıyırlar. Məsələn, kainat haqqında, insanların
özlərindən uzaq olan məkanlardakı obyektlər haqqında, gözlə
görünə bilməyən şeylər haqqında beyin müxtəlif, həm də
müəyyən həcmdə (az və ya bir qədər ondan çox) siqnallar
qəbul edə bilər. Bu baxımdan da beyinə qəbul edilən siqnallar
uzaqda yerləşən obyektlər haqqında müəyyən əlamətləri verə
bilər. Həm də ona görə ki, insanlar kainatın tərkibidirlər və
kainat elementlərini özlərində cəmləşdiriblər. Bütün siqnallar
da kainat daxilindəki varlıqları əks etdirir. Buna görə də
insanlar uzaqda yerləşən obyektlər haqqında müəyyən qədər
məlumatlı ola bilərlər. Uzaq məkan olduğu məkanda qalır.
Lakin informasiya qəbul edənlər ondan uzaqda olur. Yaxud da
məkan informasiya qəbul edəndən uzaqlaşır. (Hərəkətlər
ə
snasında perisentr və aposentr müəyyən obyektlərin
siqnallarının yaxınlaşmasını və uzaqlaşmasını əks etdirir).
Müəyyən məkanda olan şeylərin siqnalları var və dalğalarla
səpələnir. Səpələnmə arealına yaxın getdikcə beyin də
siqnalları öz duyğu orqanları ilə qəbul edir. Bu səpələnmə
arealını da ətrafla əlaqəli olan sistemlilik təşkil edir. Deməli,
sistemin tərkibində olan bütün material-maddi aləm bir-birinə
18
siqnallar ötürürlər. Siqnallardan da belə güman etmək olar ki,
kainatın makro və mikro yaddaşı meydana gəlir.
Kainat həm də elementlərin (tərkib zərrəciklərin, insanlar
üçün ən kiçik bölünənlərin) axınlarından meydana gələn
siqnallardan ibarət olan sonsuz “bütövdür”. Kainatın tərkibi
bərk və yüngül elementlərdən təşkil olunur. Belə qəbul etmək
olar ki, bərk elementlər əslində yüngül elementlərin kəmiyyət
artımı baxımından çox sıxlaşmış formasıdır. Yüngül elementlər
çox sıxlaşanda müəyyən məkan çərçivəsində bərkimə meydana
gəlir. Həddən artıq bərkimə aralanmağa, partlayışa səbəb ola
bilər. Bərkimə kəmiyyəti- çəkini, kütləni artırır. Kütlə artanda
qüvvə də artır. Qüvvə artanda enerji də artır. Bu baxımdan da
hesab etmək olar ki, bərk elementlər, məsələn, bərk planetlər
daha da güclü qüvvəyə malikdirlər, onlar özlərində enerji
cəmləşdiriblər. Cazibə qüvvəsi müəyyən bir mərkəzləşmə üzrə
elementləri sıx şəkildə özündə saxlayır. Cazibə qüvvəsi
olmasa, həmin elementlər dağıla bilər. Bu məntiqlə hesab
etmək olar ki, Günəşin, planetlərin cazibə qüvvələri vardır.
Məsələn, Yer kürəsinin səthi onun mərkəzinə doğru
sıxlaşmış formadadır. Planetin daxili və xarici materiya
aləmi bir-birinə siqnallar ötürməklə məşğuldur. Bu
siqnallar tarazlı olaraq həyata keçir. Yerin daxilindən
səthinə və əksinə doğru siqnal mübadilələri, dövriyyəsi
prosesləri baş verir. Cazibə qüvvəsi-mərkəzə sıxlaşma həm
də itələmə ilə əvəzlənir və tarazlanır. Çox böyük ehtimalla
hesab etmək olar ki, Yer kürəsi tam sabit formada qalmır.
Sıxılır və açılır. Cazibə sayəsində məkan çatışmazlığı baş
verir, sonra isə əksinə proseslər davam edir. Ehtimal etmək
olar ki, sıxılma və açılma gecə-gündüz əvəzləməsində
meydana gəlir. Kütlə dəyişəndə həm də Yer kürəsi öz oxu
ə
trafında fırlanır. Daxilə siqnalların ötürülməsi Yer ilə
Günəşin və digər planetlərin əlaqəsini təmin edir. Açılma
isə daxil haqqında məlumatları səthə gətirir. Bu prinsip
etibarilə hesab etmək olar ki, Yerin daxilində baş verən
19
geoloji dəyişikliklər haqqında onun səthində məlumat əldə
etmək olar. Zəlzələlər barəsində əvvəlcədən məlumatların
alınması xarici aləmin dəyişməsinə görə mümkün ola bilər.
Çox böyük ehtimalla hesab etmək olar ki, zəlzələlər daha
çox enerjinin alınıb-buraxılması anlarında, həm də
istiliklərin daha çox olduğu yerlərdə (nüvə ilə Günəşin
təmasda çox olduğu yerlərdə) ola bilər.
Kainat daxilən müqayisəli bütövlüklərdən ibarət olan şərti
bütövdür. Burada bütöv sözü də mütləq olmaqla yanaşı,
nisbidir. Çünki kainatın tam mənada (son olaraq) sərhədləri
olmadığından (qalaktikalar bir-birini əvəzlədiyindən) kainat
bütövünü (vahidini) də müəyyən etmək çətindir. “Son
sərhədlər” yoxdur. “Vahidlik” başqa bütövə nisbətən adlanan
bir ifadədir. (Məsələn, birləşmədə 1+1=1; 10+1=1 alınır.
Burada iki ədədin birləşməsindən bir bütöv alınır, 10 ədəd
vahid birləşəndə də bir ədəd vahid alınır. Lakin kəmiyyət
başqa olur. 1+1=1=2; 10+1=11=1) Bu baxımdan da hesab
etmək olar ki, insanın beyni nizamlı olaraq elə bütövlükləri
(vahidlikləri) qəbul etməklə məşğuldur. Vahidliklər azalanda
və artanda məkan dəyişmələri meydana gəlir. Beynin özü də
bütövlüklərdən ibarət olan bir bütövdür. Bu da beyinin ətraf
aləmlə təmaslarının əsaslarını təşkil edir. Beyinin ətraf aləmlə
ayrılmaz olduğunu sübuta yetirir. Beyinin daxili hərəkət
vəziyyətindədir və xarici ilə təmasdadır. Beyin siqnalları
özündə bütövləşdirir, emal edir və hissə-hissə buraxır. Bu
hissələr də əslində bütövlərdən ibarətdir. Deməli, hər bir hissə
elə bütövdür, bütöv də hissədir, tərkibdir. (Məsələn, 20-
2=18=1; 2=1; 20-20=1 və s.) Bütövü və tərkibi əsasən
sistemlilik ayrıd edir. Hər bir sistem vahiddir, vahidlər
toplusundan meydana gələndir. (Məsələn, 100=1=1+20+19+60
və s.)
Bütövlüklər şərtindən çıxış edərək hesab etmək olar ki,
planetlər öz-özlüklərində bütövdürlər, peyklər bütövdurlər,
asteroidlər və kometalar bütövdürlər, Günəş sistemi və onun
Dostları ilə paylaş: |