Microsoft Word edebiyashar-30. 11. 16. doc
Yüklə 1,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
B U L U D X A N X Ə L İ L O V 56 kor olduğu üçün belə düşünür. Bunu Birinci kordoğula- nın bu sözləri də təsdiq edir: “Sığınacağın divarlarının o üzündə baxmalı heç nə yoxdur”. Hətta kordoğulanlar hə- yatda harada olmalarından asılı olmayaraq həyatı mağa- raya bənzədirlər. Məsələn, Birinci kordoğulan deyir: “Elə səslər gəlir, elə bil, mağaradayıq”. Ancaq gecəni, gündü- zü, mağaranı... vaxtilə görmüş Ən qoca kor deyir: “Mən- cə, indi axşam olduğuna görə belə səslər gəlir”. Vaxtilə ulduzu, ayı, günəşi görmüş Gənc kor qadının “Mənə elə gəlir ki, əllərimdə ayın işığını hiss edirəm” fikri, Ən qoca korun “Deyəsən, ulduzlar çıxdı. Mən onları hiss edirəm” fikri bir daha təsdiq edir ki, anadan kor doğulanların his- siyyatı ilə, sonradan kor olanların hissiyyatı bir-birindən fərqlənir. Təsadüfi deyil ki, Birinci kordoğulan deyir: “Mən heç vaxt ulduzları hiss etməmişəm”. Yaxud Birinci kordoğulan kor hissiyyatlı doğulduğu üçün “Bu nə səsdir, başa düşmürəm. Mən geriyə, sığınacağa qayıtmaq istəyi- rəm” deyir. Kordoğulan üçün dünya başdan-başa kordur, həyat kordur, sığınacağın özü kordur. Məsələn, Birinci kordoğulan görün nə deyir: “Biz heç sığınacaqdan çıxma- rıq. Mən heç çıxmamağı üstün tuturam”. Yaxud Üçüncü kordoğulan nə deyir: “O, niyə bizi günəşə çıxarır? Bizlər- dən kim günəşi görür ki? Mən günorta, yaxud gecəyarısı gəzdiyimi heç vaxt kəsdirə bilmirəm”. Ancaq kordoğu- lanlardan fərqli olaraq sonradan kor olanlar görün nə deyirlər. Məsələn, Ən qoca kor: “Mən günəşi görmüşəm, lap gənc vaxtlarımda”. Yaxud Ən qoca kor qadın: “Mən də uzun illər bundan qabaq, onda lap uşaq idim, güclə xa- tırlayıram”. Altıncı kor: “Mən günorta gəzməyi xoşla- Ə B Ə D İ Y A Ş A R Ə D Ə B İ Y Y A T 57 yıram. Bu vaxt gözümə parlaq işıq görünür və mənə elə gəlir ki, gözlərim indicə açılacaq”. Beləliklə, anadan kordoğulanlar heç sığınacaqdan çıxmaq istəmirlər. Ancaq sonradan kor olanlar sığına- caqdan çıxmağı, həyatın vaxtilə gördükləri rəngini yeni- dən görməyi istəyirlər. Vaxtilə görənlər, yəni sonradan kor olanlar hissiyyatlarının köməyi ilə gördükləri yerlərdən keçəndə hər şeyi yada sala bilirlər. Məsələn, Altıncı korun dedikləri fikrimizi təsdiq edir: “Mən hara- da olduğumuzu anlamağa başlayıram... Sığınacaq böyük bir çayın sahilindədir; biz köhnə körpüdən keçdik. Bu yol bizi adanın şimal hissəsinə gətirib çıxardı. Biz çayın yaxınlığındayıq, diqqətlə qulaq assaq, bəlkə də, onu eşidə bilərik. O gəlib çıxmasa, oraya getmək lazımdır... Oradan gecə-gündüz gəmilər keçir, matroslar bizi görər- lər. Bəlkə də, biz mayakın olduğu meşədəyik, ancaq mən buradan necə çıxmaq lazım olduğunu bilmirəm...” “Korlar” pyesindəki fəlsəfi məqamlardan biri də korların heç birinin bir-birini görməməsidir. Artıq bu cəhətdən anadan kordoğulanlarla sonradan kor olanlar arasında heç bir fərq yoxdur. Onların hamısı kordur. Onlar bir-birini görə bilmirlər. Bir-birinin gözəlliyinə qiymət verə bilmirlər. Axı onlar kordur. Məsələn, Altıncı kor qadın Gənc kor qadına deyir: “Deyirlər, sən uzaq ölkələrdəki qadınlar kimi çox gözəlsən”. Gənc kor qadın isə cavab verir: “Mən özümü heç vaxt görməmişəm”. 11.01.2016 B U L U D X A N X Ə L İ L O V 58 Moris Meterlinkin “Korlar” pyesi: İnsan sığınacaqlardan qaçmağa tələsir... – II Yazı Pyesdəki məqamlardan biri də “gözlərin əllərdən çox bilməsidir”. Yəni gözlər təkcə görmür, həm də bilir. Bu məna- da Ən qoca kor deyir: “Bizim hamımız bir-birimizi heç vaxt görməmişik. Bir-birimizə sual verib, cavab alırıq; bir yerdə yaşayırıq, həmişə vaxtımızı bir yerdə keçiririk, amma kim ol- duğumuzu bilmirik!.. Boş yerə əllərimizlə bir-birimizə toxunuruq – istənilən halda gözlər əllərdən çox bilir...” Pyesdə “Görmək nədir və nəyə lazımdır?” sualına da cavab var. Birincisi, görmək olmasa, işıq da lazım deyil. Məsələn, Birinci kordoğulan deyir: “Görməyən adamlara işıq lazım da deyil”. İkincisi, görmək olmasa, insanlar, heyvanlar yolu azarlar, itirərlər. Məsələn, Al- tıncı kor deyir: “Mən sığınacağın yaxınlığında qoyun otararkən qoyunlar qüllədəki işığı görüncə özləri evə dönürlər...Onlar bir dəfə də olsun yolu azmayıblar”. Üçüncüsü, görmək olmasa, sevmək olmaz. Məsələn, Ən qoca kor deyir: “Biz artıq uzun illərdir bir yerdə yaşayı- Ə B Ə D İ Y A Ş A R Ə D Ə B İ Y Y A T 59 rıq və bir-birimizi heç vaxt görməmişik! Düşünmək olar ki, bizim hər birimiz tənha ömür sürürük!.. Sevmək üçün görmək lazımdır”. Pyesdə “Bəs görəsən korlar nə vaxt görür?” sualına da cavab axtarılır. Məsələn, Ən qoca kor deyir: “Mən yalnız yatanda görürəm”. Birinci kordoğulan deyir: “Mən yuxuları yalnız gecəyarısında görürəm...” “Korlar” pyesində düşündürücü suallardan biri də korun, karın, yaxud da digər əlillərin hansının daha çox bədbəxt olması məsələsidir. Məsələn, Üçüncü kor- doğulan ağır eşidən Beşinci kor barədə deyir: “Sözün açığı, korlar çox bədbəxtdirlər”. “Korlar” pyesində düşündürücü bir məqam da var. Bu da odur ki, korlarda qorxu hissi, ümumiyyətlə qorxmaq varmı? Məsələn, Ən qoca kor qadın Dəli kor qadın barədə deyir: “O, uşaq doğandan bəri danışmır... Elə bil, hər şeydən qorxur...” Ən qoca kor isə deyir: “Bəs siz qorxmursunuzmu?” Bu zaman Birinci kordo- ğulan soruşur: “Kim?” Ən qoca kor deyir: “Siz hamı- nız!” Bu söhbət zamanı Ən qoca kor qadın deyir: “Hə, hə, biz qorxuruq!” Gənc kor qadın isə məsələyə belə müdaxilə edir: “Biz çoxdan qorxmağa başlamışıq!” “Korlar” pyesinin əsas ideyası yenə də düşündü- rür. Düşündürür ki, hansı korlar sığınacaqdan qaçmağa tələsir, hansı korlar sığınacağa tələsir. Hər halda sığına- caqdan qaçmağa tələsən korlar vaxtilə görən korlardır. Onlar sonra kor olmuşlar. Ancaq sığınacağa tələsən korlar isə anadangəlmə korlardır. Onlar anadangəlmə kor olduqları üçün sığınacaqda qalmağı hər şeydən Yüklə 1,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|