Microsoft Word eko luget doc



Yüklə 3,98 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə6/190
tarix14.10.2017
ölçüsü3,98 Mb.
#4920
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   190

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin 

PREZİDENT   KİTABXANASI 



────────────────────────────────────────── 

18 


 

örtüyünün strukturu, onun relyefdən asılı olaraq paylanması, mezo və 

mikroiqlim şəraiti və s.) ilə səciyyələnən vilayət daxilində hissə. 

Aqroekoloji yarımrayon  – A.r. daxilində bir hissə, ayrı-ayrı 

mədəni bitki sortlarının becərilmə  şəraiti, istehsalın dar ixtisaslaşması 

ilə səciyyələnir. 

Aqroekoloji qrup – rayon və yarımrayonun bir hissəsi olub, yaxın 

bonitet bala malik torpaq taksonomik vahidləri birləşdirir. Azərbaycan 

respublikasının iyerarxiya sistemi üzrə aqroekoloji rayonlaşdırılması 

cədvəldə verilir. (Məmmədov, 1998). 

 

 

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ AQROEKOLOJİ  

RAYONLAŞMASI

 

 

Aqroek



oloji 

sinif


Aqroek

oloji 


vilayət

Aqroekoloji  

Rayonlar 

Aqroekoloji 

yarımrayonlar 

Aqroekoloji 

qruplaşma 

1. 


Dağlıq 

A

Böyük 


Qafqaz 

4. Üzümçülük 

Ağ-şanı, qara-

şanı və s. 

I. Əla torpaqlar 

80 baldan 

yuxarı 

  

5. 



Tərəvəzçilik 

Kələm, 


pomidor, xiyar 

və s. 


 

B. 

Kiçik 


Qafqaz 

6. Meyvəçilik 

Alma, armud və 

s. 


II. Yaxşı 

torpaqlar, 60-80 

bal 

  

8. 



Taxılçılıq 

Bərk buğda, 

yumşaq buğda 

və s. 


 

 

V. Nax-

çıvan 

MR 


3. Tütünçülük 

Trobzon və s. 

III. Orta 40-60 

bal 


 

Q. Talış 

7. Subtropik 

bitkilər 

Nar, feyxoa, ən-

cir və s. 

IV. Aşağı 20-40 

bal 

  8. 


Çayçılıq  

   9. 


Otlaq Qış və yay 


Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin 

PREZİDENT   KİTABXANASI 



────────────────────────────────────────── 

17 


 

  10. 


Meşə 

Palıd, vələs, 

fıstıq və s. 

II. 


Düzən 

D. Kür, 

Araz 


ovalığı 

1. Pambıqçılıq Zərif lifli 

V. şərti 

yararsız, 20 

baldan aşağı 

 

Qeyd: Hər rayon və yarımrayon torpaq xassələrinə görə 5 qrupa bölünür. 



 

AQROEKOLOGİYA, AQROSENOLOGİYA, aqrorekologiya, 

mədəni fitosenologiya – aqrosenozlar və ya mədəni ekosistemlər 

haqqında elm. A. aqrosenozlarda birgə  məskunlaşmağa uyğunlaşan 

orqanizmlər arasındakı  əlaqəni, bir-birinə  təsirini, mühitin onlara 

təsirini, hər hansı bir biosenoloji mühitin yaranmasında orqanizmlərin 

rolunu, həmçinin aqrosenozların strukturunu, tiplərini, məhsuldarlığını 

və rayonlaşdırılmasını tədqiq edir. A-nın ümumi məqsədi – biosenoloji 

qanunauyğunluqlardan istifadə etmək, mədəni bitkilərin məhsuldarlığını 

və keyfiyyətini yüksəltməkdir. 



AQROEKOSİSTEM – kənd təsərrüfat məhsulları əldə etmək üçün 

becərilən bitkilərin altında olan ərazi sahələrini birləşdirən ekoloji 

sistem. Aqroekosistemin tərkibinə daxildir: canlı aləmi ilə birlikdə 

(heyvanat aləmi, yosun, göbələk, bakteriyalar) torpaq; tarlalar – 

aqrosenozlar; heyvanlar; təbii və yarımtəbii ekosistemlər (meşə, təbii 

yem sahələri, su hövzəsi); insan. 



AQROEKOSİSTEMİN QİDA SAHƏSİ  – Becərilən bitkinin bir 

fərdinə düşən orta sahə. 



AQROİQLİM EHTİYATI  – k.t.-nın inkişafı üçün tələb olunan 

iqlim elementlərinin göstəriciləri. 



AQROİQLİMŞÜNASLIQ – iqlimi kənd təsərrüfatı (k.t.) 

istehsalatının tələblərinə uyğun öyrənən elm. Kənd təsərrüfatı 

bitkilərinin istilik və rütubətlə  tə’min olunma dərəcəsinin müəyyən 

edilməsi, aqrotexniki qaydaların, meliorasiya tədbirlərinin 

əsaslandırılması, mikroiqlimin yaxşılaşdırılması, xarici mühitin məhsula 

tə’siri məsələləri ilə məşğul olur. A. eyni zamanda quraqlıq, donvurma 

və s. zərərli təbii hadisələri öyrənir və onlara qarşı mübarizə tədbirlərini 

müəyyən edir. A-ın son məqsədi k.t.-nın ayrı-ayrı sahələrinin 

planlaşdırılmasına, düzgün yerləşdirilməsinə, məhsuldarlığın 



Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin 

PREZİDENT   KİTABXANASI 



────────────────────────────────────────── 

19 


 

artırılmasına kömək etməkdir. 



AQROKİMYA – Torpağın kimyəvi tərkibi ilə  kənd təsərrüfatı 

bitkiləri arasındakı  əlaqəni öyrənən elmi fənn. A.-nın məqsədi kənd 

təsərrüfatı bitkilərinin məhsuldarlığını artırmaq və alınan məhsulun 

keyfiyyətini yaxşılaşdırmaqdır. 

 

AQROKİMYƏVİ LABORATORİYA  – torpaq, bitki və 

gübrələrin aqrokimyəvi analizini yerinə yetirən analitik laboratoriya. 



AQROLANDŞAFT – 1) antropogen landşaft; 2) kənd  ərazisinin 

peyzajı. 



AQROMELİORASİYA 

– aqroekosistemlərdə bioloji 

məhsuldarlığı (kənd təsərrüfatı bitkilərinin və heyvandarlıq 

məhsullarını) yüksəltmək məqsədilə torpaq,hidroloji və iqlim şəraitini 

optimallaşdırmaq üçün təşkilatı-təsərrüfat və texniki tədbirlərin həyata 

keçirilməsi. 



AQROMETEOROLOJİ PROQNOZ – Kənd təsərrüfatı (k.t.) 

bitkilərinin böyüməsinə, inkişafına və məhsulun əmələ gəlməsinə tə’sir 

edən mühüm aqrometeoroloji şəraitin qabaqcadan xəbər verilməsi. A.p. 

əlverişli hava şəraitindən istifadə etməyə  və k.t. bitkilərini  əlverişsiz 

hava  şəraitindən qorumağa imkan yaradır. A.p.-u mərkəzi və ya yerli 

hidrometeoroloji xidmət idarələri verir. 



AQROMETEOROLOJİ  XİDMƏT  – Kənd təsərrüfatı bitkiləri 

yetişdirmək üçün iqlim şəraiti vəziyyətinin təbii və antropogen 

dəyişilməsinə nəzarət xidməti, k.t. əhəmiyyətli meteoxidmət. 

AQROMETEOROLOGİYA – meteoroloji amillərin bitkiyə  və 

k.t. heyvanlarına  tə’sirini, bu amillərin k.t.-na vurduğu zərərin qarşısını 

almaq metodlarını tədqiq edən elm. 

AQROMEŞƏMELİORASİYA – Kənd təsərrüfatı üçün əlverişsiz 

təbii 


şəraitin yaxşılaşdırılmasına yönəldilən və sahələrinin 

məhsuldarlığının yüksəlməsini tə’min edən meşəçilik tədbirləri 

sistemidir; meliorasiyanın bir növüdür. A. qoruyucu meşələrin 

torpaqqoruyucu, sutənzimedici və digər mühit qoruyucu xassələrindən 

istifadə olunmasına əsaslanır. A.-nın obyekti k.t. sahələridir. Tarlaqoru-

yucu meşə zolaqları tarlalarda mikroiqlimi yaxşılaşdırır, küləyin sürətini 

zəiflədir, səthi axım azaldır, eroziyanın qarşısını alır və bununla da 



Yüklə 3,98 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   190




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə