Microsoft Word elillerinsosialmudafiesi20160712. docx



Yüklə 182,78 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/6
tarix01.11.2017
ölçüsü182,78 Kb.
#8135
1   2   3   4   5   6

 

“Azəәrbaycan Respublikasını erməәni təәcavüzündəәn müdafiəә edəәrkəәn əәlil olmuş şəәxsləәrin 

sosial müdafiəәsinin yaxşılaşdırılması haqqında” Azəәrbaycan Respublikası Prezidentinin 

Fəәrmanına əәlavəәləәr barəәsindəә AR Prezidentinin FəәrmanıBakı şəәhəәri, 8 yanvar 1995-ci il, № 

256, http://www.e-qanun.az/framework/9137

 

 

 

 




AZƏӘRBAYCANDA MÖVCUD HÜQUQİ DURUM 

Hazırda  dünyada  1  milyard  180  milyon  nəәfəәr  əәlil  var.  Azəәrbaycanda  əәlilləәrin  sayı  569  min 

149 nəәfəәrdiri ki, bu da ümumi əәhalinin 6%-ni təәşkil edir. Dünya əәhalisinəә nisbəәtdəә (16%) müqayisəә 

edildikdəә, bu, 2.5 dəәfəә aşağı göstəәricidir. Azəәrbaycanda həәr 1000 nəәfəәr 34 əәlillik təәqaüdü alan düşür. 

Bununla beləә, əәlilliyəә səәbəәb olan əәsas amilləәrdəәn biri -1988-ci ildəәn başlayaraq müharibəә şəәraitindəә 

yaşadığımızdır. ƏӘlilləәrin 65%-i əәməәk pensiyaçısı, 23%-i isəә, sosial müavinəәt alanlardır. 2015-ci il in 

rəәsmi statistik göstəәciləәrinəә əәsasəәn, bütün əәlilləәrin cəәmi 5%-i işləәyəәnləәrdir. 

Ümumilikdəә, Azəәrbaycanda, hazırda 65 min 482 nəәfəәr əәlil uşaq var ki, bu - ümumi əәlilləәrin 

12%-ni, 18 yaşadəәk əәhalinin ümumi sayının isəә 2.4%-ni təәşkil edir. 2013-cü ilin statistik məәlumatına 

görəә əәlil uşaqların sayı 57 min olub. Onlardan 1105-i xüsusi təәhsil müəәssisəәləәrindəә, 2664-ü xüsusi 

internat  məәktəәbləәrindəә  (onlardan  isəә  1353  nəәfəәri  məәktəәbdəә  gecəәləәyir)  vəә  7750  nəәfəәri  evdəә  təәhsiləә 

cəәlb olunub. Lakin, bu sahəәdəә kadr hazırlığı çox zəәifdir, ixtisaslı pedaqolar vəә psixoloqlar çatışmır. 

“Azəәrbaycan  Repsublikasında  xüsusi  qayğıya  ehtiyacı  olan  uşaqların  təәhsilinin  təәşkili  iləә  əәlaqəәdar 

İnkişaf  Proqramı  (2005-2009-cu  illəәr)”  çəәrçivəәsindəә  Təәhsil  Nazirliyi  iləә  UNESCO  təәrəәfindəәn 

Azəәrbaycanda  birgəә  inklusiv  təәhsil  layihəәləәri  həәyata  keçirilməәyəә  başlanılıb.  Lakin  bu  layihəә  həәləә 

cəәmi 268 uşağı əәhatəә edir ki, bu çox aşağı göstəәricidir. 

Hazırda  ölkəәdəә  14  ƏӘlilləәrin  Bəәrpa  Məәrkəәzi  vəә  7  İnternat  Məәktəәbi  fəәaliyyəәt  göstəәrir. 

Ramanada  yerləәşəәn  200  nəәfəәrlik  Gəәnc  ƏӘlilləәrin  ƏӘməәk  vəә  İstirahəәt  evindəә  123  nəәfəәr  yaşayır.  Bakı 

şəәhəәrindəә gözdəәn əәlil uşaqlar üçün 38 saylı Müsiqi Məәktəәbi 1980-ci ildəәn fəәaliyyəәt göstəәrir. Burada 

200-əә  yaxın  gözdəәn  əәlil  şagird  təәhsil  alır.  Ümumilikdəә,  gözdəәn  əәlil  üşaqlar  üçün  inernat 

məәktəәbləәrindəә  281  nəәfəәr  şagird  təәhsil  alır.  Eşitməә  qüsuru  olan  uşaqlar  üçün  fəәaliyyəәt  göstəәrəәn, 

respublika  üzrəә  mövcud  olan,  cəәmi  3  internat  məәktəәbindəә  isəә,  ümumilikdəә  847  nəәfəәr  təәhsil  alır. 

Körpəәləәr  evləәrinəә  gəәlincəә,yalnız  psixonevroloji  xəәstəәliyi  olan  uşaqlar  üçün  nəәzəәrdəә  tutulmuş  1 

körpəәləәr  evi  fəәaliyyəәt  göstəәrir.Bu  göstəәriciləәr,  əәlil  üşaqların  ümumi  sayı  iləә  müqayisəәdəә  olduqca 

aşağıdır.  

Daimi  müalicəәyəә  ehtiyacı  olan  əәlilləәrin  dəәrman  vəә  digəәr  tibbi  vasitəәləәrləә  təәmin  olunması 

vəәziyyəәti  qəәnaəәtbəәxş  deyil.  Səәhiyyəә  Nazirliyinin  15.01.2008-ci  il  tarixli,  3  saylı  əәmrinəә  əәsasəәn 

əәlilləәrəә  pulsuz  verilməәsi  nəәzəәrdəә  tutulan  dəәrmanların  siyahısı  stasionar  müalicəә  alanlar  üçün  cəәmi 

115  adda,  ambulator  müalicəәdəә  isəә  cəәmi  141  adda  müəәyyəәn  olunub.  Tibbi  müayinəә  zamanı  isəә  bu 

dəәrman  siyahılarının  sayının  daha  artıq  olması  meydana  çıxır  ki,  əәlilləәrin  bunları  əәldəә  etməәk  üçün 

maddi  məәnbəәləәri  dəәqiqləәşdirilməәyib.  Bundan  başqa,  siyahı  üzrəә  dəәrmanların  da  tam  pulsuz  əәldəә 

olunmasında  çəәtinlikləәr  vəә  suni  maneəәləәr  vardır.  Bundan  başqa  dövləәt  hesabına  xaricəә  müalicəәyəә 

göndəәriləәn  əәlilləәrin  sayı  əәvvəәlki  illəәrəә  nisbəәtəәn  azalaraq,  2010-cu  ildəә  cəәmi  80  nəәfəәrtəәşkil  edib. 

Bundan sonra bu xidməәt məәhdudlaşdırılıb.  

Azəәrbaycan  Respublikası  Nazirləәr  Kabinetinin  22.11.2005-ci  il  tarixli  213  saylı  Qəәrarı 

iləә“Sosial  müdafiəәyəә  xüsusi  ehtiyacı  olan  vəә  işəә  düzəәlməәkdəә  çəәtinlik  çəәkəәn  vəәtəәndaşlar  üçün  kvota 



təәtbiq  edilməәsi  Qaydası”  müəәyyəәn  edilib.  Bu  səәnəәdəә  əәsasəәn:  işçiləәrinin  sayı  25-dəәn  50-dəәk  olan 

müəәssiləәrdəә  əәn  azı  1  əәlil  işləә  təәmin  edilməәli,  50-100  işçisi  olan  müəәssisəәləәrdəә  işçiləәrin  orta  illik 

sayının  2%-i  vəә  100-dəәn  çox  işçisi  olan  müəәssisəәləәrdəә  2.5%-i  qəәdəәr  əәlil  işçi  çalışmalıdır.  Bu  sahəә 

üzrəә  qanunun  səәməәrəәli  şəәkildəә  icra  olunmasına  dövləәt  nəәzarəәti  vəә  müdaxiləәsi  artırılması 

məәqsəәdəәuyğundur. 

2006-cı ildəәn etibarəәn I qrup müharibəә əәlilinəә 8800 manat, II qrupa – 6600 manat, III qrupa - 

4400  manat  sığorta  pulu  təәyin  olunub.  2006-cı  iləәdəәk  müharibəә  şəәraitindəә  əәlillikləә  nəәticəәləәnmiş 

halarla  bağlı  sığorta  pulları  isəә,  həәləә  dəә,  tam  alına  bilmir.  Bununla  bağlı  500-dəәn  möhkəәməә  qəәrarı 




verilsəә  dəә  icra  edilmir.  2006-cı  ildəәn  əәvvəәlki  dövrdəә  əәlil  olanların  sığorta  pulları  müvafiq  qaydada 

indeksləәşdirilməәyib. 

Azəәrbaycanda əәlil müavinəәtləәri əәlilləәrin müasir dövrdəәki minumum yaşayış təәləәbləәrindəәn 4-5 

dəәfəә azdır. 29.08.2013-cü il tarixli Fəәrmana əәsasəәn Çernobl əәlilləәrinəә vəә müharibəәdəә əәlillik qazanan I 

qrup əәlilləәrəә 67 manat, II qrup əәlilləәrəә 50 manat, III qrup əәlilləәrəә isəә 43 manat sosial müavinəәt verilir. 

Yalnız I qrup, müavinəәt alan əәlilləәrəә 60 manat prezident təәqaüdü verilir. “20 Yanvar” faciəәsi zamanı 

əәlil olmuş şəәxsləәrəә: I qrup- 83 manat, II qrup-66 manat, III qrup-60 manat ödəәnilir. Reallıqda yaşayış 

minimumu sağlam əәhali üçün 200 manatdan çox olduğu halda 125 manat, minimum istehlak səәbəәti 

isəә 167 manat hesablandığına görəә, müvafiq olaraq, əәlilləәrin hazırki müavinəәtləәri onların dəәrman vəә 

müalicəә, əәrzaq təәləәbatını ödəәməәyəә imkanları tamamiləә yerinəә yetirməәyəә imkan vermir.  

2010-cu ilin məәlumatına görəә pentensiar müəәssisəәləәrdəә 301 əәlil məәhkum saxlanılır. Onlardan 

I vəә II qrup əәlilləәrəә ayda cəәmi 15 manatlıq əәlavəә əәrzaq əәldəә etməәyəә icazəә verilir. ƏӘlilləәrin mövcud 

sağlamlıq imkanlarını nəәzəәrəә alaraq, bu məәbləәğin yetəәrincəә olmaması barəәsindəә qəәti fikir irəәli sürəә 

biləәrik. 

ƏӘlilləәrin sosial müdafiəәsi iləә bağlı təәdbirləәrəә dövləәt büdcəәsindəәn, ümümilikdəә, 2010-cu ildəә 

82 milyon 49 min manat xəәrcləәnmişdir. Dövləәt proqramları iləә bağlı ictimai təәşkilatların vəә əәhalinin 

kifayəәt  qəәdəәr  məәlumatlandırılmaması  səәbəәbindəәn  ayrılan  vəәsaitləәrin  vəәtəәndaş  cəәmiyyəәti 

strukturlarının  yaxından  iştirakı  iləә  bölüşdürülməәsi  vəә  xəәrcləәnməәsi  məәhdudlaşdırılıb  ki,  bu  da 

korrupsiyaya  şəәrait  yaradan  amilləәrdəәn  olub.  Jurnalist  araşdırmalarına  görəә,  böyük  məәbləәğdəә 

vəәsaitləәr təәyinatı üzrəә xəәrcləәnməәdiyini iddia edir 

 

Dövləәt  təәrəәfindəәn  əәlilləәrin  hüquqlarının  qorunması  vəә  sosial  təәminatının  yaxşılaşdırılması 



istiqaməәtindəә  təәləәb  olunan  işləәrin  görülməәsinəә  real  imkanlar  vəә  maliyyəә  vəәsaiti  olmasına 

baxmayaraq, yalnız kiçik miqyaslı işləәr görülüb, yəәni, bu işləәrin həәcmi vəә əәhatəә dairəәsi əәlilləәrin real 

ehtiyaclarının qarşılığında daha da artırılmalıdır. İndiyəәdəәk cəәmi 5000 nəәfəәr əәliləә məәnzil, cəәmi 7500 

nəәfəәrəә  əәlil  arabası,  cəәmi  3250  nəәfəәrəә  minik  avtomobili  verilib.  Beləә  ki,  əәlilləәrəә  4  ildəәn  bir  əәlil 

arabaları  paylanılır.  Lakin  reallıqda,  Çin  istehsalı  olan  vəә  cəәmi  bir  neçəә  aydan  sonra  sıradan  çıxan 

arabalar  əәlil  vəәtəәndaşlarımızın  növbəәti  3-4  il  əәrzindəә  fəәrdi  insanlarına  məәrhəәməәtinəә  möhtac 

qalmalarına  gəәtirib  çıxarır,  dövləәt  qayğısından  məәhrum  edilməәləәri  iləә  nəәticəәləәnir  vəә  hüquqları 

pozulur. 

Azəәrbaycan  Respublikasının  əәlilləәrin  hüquqlarının  müdafiəәsi  vəә  sosial  təәminatının 

yüksəәldilməәsi üzrəә Beynəәlxalq Konvensiyaya qoşulması prosesinin davamı olaraq, bir sıra səәməәrəәli 

layihəәləәr, ekspert qiyməәtləәndirməәləәri vəә proqramlar hazırlanıb. Lakin onların icrasının səәməәrəәlilinəә 

nail  olunmasında  dövləәtin  rolu  azdır.  Hesab  edirik  ki,  əәlilləәr  üçün  müəәyəәn  ediləәn  təәklifləәrəә  vəә 

proqramlara dövləәt dəәstəәyi gücləәndirilməәlidir. 

 

 




Yüklə 182,78 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə