Maddə 11. Sağlam həyat tərzinin təbliği
Dövlət əlilliyin, uşaqların sağlamlıq imkanları məhdudluğunun qarşısının alınması
məqsədilə cəmiyyətin əsas nailiyyəti kimi sağlam həyat tərzinin təbliğini təmin edir. Bu zaman
xəstələrin sağalmasına çəkilən xərclərlə yanaşı, sağlam vətəndaşların öz səhhətlərini qorumağa
yönəldilmiş səylərini həvəsləndirən tədbirlər görülür.
Əlillərin, sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların bədən tərbiyəsi və idmanı Azərbaycan
Respublikasının müvafiq qanunvericilik aktları ilə tənzimlənir.
[20]
Maddə 12. İşçilərin təhlükəsiz əmək şəraiti ilə təmin olunması
Mülkiyyət formasından asılı olmayaraq bütün müəssisə, idarə və təşkilatlar işçilərə
müəyyən olunmuş standartlara uyğun təhlükəsiz əmək şəraiti yaradır və onların əmək
qabiliyyətinin aşağı düşməsinə, sağlamlığına vurulmuş ziyana görə qanunvericiliyə uyğun
məsuliyyət daşıyır, müalicə və reabilitasiya xərclərini ödəyirlər.
Maddə 13. Uşaqlar arasında sağlamlıq imkanları məhdudluğunun profilaktikası
[21]
Uşaqlarda əqli inkişafın gizli qüsurlarını, hiss üzvlərinin, hərəkət sisteminin
pozulmalarını erkən aşkar etmək məqsədilə səhiyyə müəssisələri bir yaşa qədər bütün
uşaqların ixtisaslaşdırılmış uşaq diaqnostika mərkəzlərində və uşaq poliklinikalarında müayinə
olunmasını və dispanser müşahidəyə götürülməsini təmin edirlər.
[22]
Uşaqların erkən, habelə sonrakı yaş hədlərində psixoloji-tibbi-pedaqoji müayinəsini
aparmaq, inkişaf xüsusiyyətlərini aşkarlamaqla diaqnozunu müəyyənləşdirmək psixoloji-tibbi-
pedaqoji komissiyanın vəzifələrindən biridir.
Səhhətində, fiziki, yaxud əqli inkişafında hər hansı pozulma olan uşaqlara dövlət
tərəfindən lazımi tibbi, pedaqoji, psixoloji, defektoloji və digər kömək göstərilir. Bu cür
köməyin metodları, forması, həcmi və müddəti fərdi reabilitasiya proqramı müəyyən edilir.
Maddə 14. Əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların fərdi reabilitasiya
proqramı
Əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların tibbi, peşə və sosial reabilitasiyası
müvafiq icra hakimiyyəti orqanları və əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların
ictimai təşkilatlarının nümayəndələrinin iştirakı ilə tibbi-sosial ekspert komissiyasının rəyi
əsasında müəyyənləşdirilmiş fərdi reabilitasiya proqramı üzrə həyata keçirilir.
Əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların fərdi reabilitasiya proqramı
reabilitasiya tədbirlərini, habelə sosial yardımın növlərinin konkret həcmini, növünü və icrası
müddətini müəyyən edir.
Fərdi reabilitasiya proqramının müvafiq dövlət təşkilatları, eyni zamanda müəssisələr,
idarələr və təşkilatlar tərəfindən icrası məcburidir.
Əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların fərdi reabilitasiya proqramında
nəzərdə tutulan reabilitasiya tədbirlərinin həcmi əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud
uşaqların reabilitasiyası üzrə dövlət proqramında müəyyən edilmiş minimum həddən aşağı ola
bilməz.
Maddə 14-1. Əlillərə və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlara tibbi xidmət
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində müəyyən edilmiş qaydada əlillərin və
sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların dövlət tibb müəssisələrində büdcə vəsaiti hesabına
pulsuz ixtisaslı tibbi xidmətdən istifadə etmək və sanatoriya-kurort müalicəsi ilə növbədə təmin
olunmaq hüququ vardır.
[23]
Maddə 14-2. Reabilitasiya müəssisələri (mərkəzləri)
[24]
Reabilitasiya tədbirləri əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların fərdi
reabilitasiya proqramına və reabilitasiya tədbirləri üzrə dövlət proqramına uyğun olaraq
reabilitasiya müəssisələri tərəfindən həyata keçirilir. Bu müəssisələrin yönümü reabilitasiyanın
əsas istiqamətlərinə uyğun olaraq müəyyənləşdirilir. Dövlət reabilitasiya müəssisələri ilə yanaşı
qeyri-dövlət reabilitasiya müəssisələri də yaradıla bilər.
[25]
Dövlət reabilitasiya müəssisələrinin fəaliyyəti müvafiq qaydada təsdiq olunan nümunəvi
əsasnamələr və onların nizamnamələri ilə tənzimlənir.
Sağlamlıq imkanları məhdud (mürəkkəb və ağır çatışmazlıqları olan) şəxslərin təlimi və
(və ya) tərbiyəsi ilə əlaqədar müxtəlif profilli reabilitasiya mərkəzləri yaradılır. Reabilitasiya
mərkəzlərinin əsas vəzifəsi həmin şəxslərdə ünsiyyət, özünəxidmət və sadə əmək vərdişlərini
formalaşdırmaq, çatışmazlıqların korreksiyasını və fərdi təhsil proqramları üzrə məşğələləri
təşkil etməkdir.
[26]
III. ƏLİLLƏRİN VƏ SAĞLAMLIQ İMKANLARI MƏHDUD UŞAQLARIN TƏRBİYƏSİ,
TƏHSİLİ VƏ PEŞƏ HAZIRLIĞI
Maddə 15. Əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların təhsil alması və peşə
hazırlığı keçməsi üçün şəraitin təmin edilməsi
[27]
Dövlət əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların təhsil alması və peşə hazırlığı
keçməsi üçün lazımi şəraitin yaradılmasına təminat verir.
Müvafiq icra hakimiyyəti orqanları sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların və 18 yaşından
yuxarı əlillərin məktəbəqədər təhsilini, dərsdənkənar vaxtlarda tərbiyəsini, psixoloji-tibbi-
pedaqoji və ya tibbi-sosial ekspert komissiyasının qərarına əsasən tədris proqramları üzrə
məktəbəqədər, ümumi, ilk peşə-ixtisas, orta ixtisas və ali təhsil almasını Azərbaycan,
Respublikasının qanunvericiliyində nəzərdə tutulan qaydada təmin edirlər.
[28]
Əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların təhsili və peşə hazırlığı müxtəlif
formalarda, o cümlədən evdə təhsil və fərdi təhsil formalarında həyata keçirilir.
[29]
Dövlət əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların təlim və peşə hazırlığı üçün
xüsusi olaraq pedaqoji kadrlar hazırlanmasını təmin edir.
Sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin təhsilinin təşkili qanunvericilik aktları ilə
tənzimlənir.
[30]
Maddə 16. Məktəbəqədər yaşlı sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların təlim və
tərbiyəsi
Müvafiq icra hakimiyyəti orqanları məktəbəqədər yaşlı sağlamlıq imkanları məhdud
uşaqların təlim-tərbiyəsinə və onlara reabilitasiya yardımı göstərilməsinə daha əlverişli
imkanlar yaratmaq məqsədilə ümumi məktəbəqədər uşaq tərbiyə müəssisələrində xüsusi
qrupların açılmasına şərait yaradırlar.