Microsoft Word Elsever m kitab doc

 
361
birləşmələrin təyini.  .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   . 
3.2.11. Vitaminlərin təyin edilməsi   .   .   .   .   .   .   .   .   
3.2.11.1. Bitki yağlarında tokoferolun izomer 
formalarının təyini   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   
3.2.12. Triqliseridlərin, aminturşuların və 
karbohidratların təyini   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .    
3.2.12.1. Triqliseridlərin təyini   .   .   .   .   .   .   .   .   .   
3.2.12.2. Aminturşuların təyini   .   .   .   .   .   .   .   .   .   
3.2.12.3. Karbohidratların təyini  .   .   .   .   .   .   .   .   .  
3.2.13. Qida məhsullarının aromatının (ətrinin) analizi  
3.2.13.1. Qaz ekstraksiyası   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .  
3.2.13.2. Üzvi həlledicilərlə ekstraksiya   .   .   .   .   .   .   
3.2.13.3. Distillə üsulu   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .    
3.2.13.4. Xromatoqrafik ayrılma   .   .   .   .   .   .   .   .   .   
3.2.13.5. Qoxuların kimyəvi fraksiyalandırılması .    .   
3.3. Qaz-maye xromatoqrafiyası  .   .   .   .   .   .   .   .   .  
3.4. Qaz-bərk xromatoqrafiya   .   .   .   .   .   .   .   .   .   . 
3.5. Kağız üzərində paylaşdırıcı xromatoqrafiya   .   .    
3.5.1. Hisə verilmiş məhsulların fenol tərkibinin təyini  
3.6. Nazik təbəqəli xromatoqrafiya (NTX) üsulu   .   .   
3.6.1. Nazik təbəqəli xromatoqrafiya üsulunun 
əsasları.  .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .    .   .    .   .  
3.6.1.1. Nazik təbəqəli xromatoqrafiya üçün sorbentlər  
3.6.1.2. Hərəkət edən maye fazanın və ayrılma  
şərtlərinin seçilməsi   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .  
3.6.1.3. NTX üçün lövhəciklərin hazırlanması   .   .   .   
3.6.1.4. Nümunənin lövhəcik üzərinə keçirilməsi   .   .  
3.6.1.5. Lövhəcik üzərində maddənin 
xromatoqrafiyalandırılması   .   .   .   .   .   .   .   .   .  .   . 
3.6.1.6. İdentifikasiya üsulları   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   
3.6.1.7. Nazik təbəqəli xromatoqrafiyada miqdari 
analiz .  .   .   .   .    .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .    .   .  . 
3.6.1.8. Xromatoqramların sənədləşdirilməsi   .   .   .   .   
3.6.2. Lipidlərin fraksiya tərkibinin təyini   .   .   .   .   .   
3.6.3. Fosfolipidlərin fraksiyalara ayrılması   .   .   .   .   
147 
151 
 
151 
 
153 
153 
154 
155 
156 
159 
161 
162 
168 
175 
183 
186 
188 
192 
192 
 
204 
205 
 
209 
212 
217 
 
218 
220 
 
222 
224 
225 
228 

---

 
362
3.6.4. Vitaminlərin təyin olunması   .   .   .   .   .   .   .   .   
3.6.4.1. Karotinoidlərin ayrılması və aşkar edilməsi   .    
3.6.4.2. Meyvə və tərəvəzlərdə karotinoidlərin təyini  .  
3.6.4.3. Tokoferolların təyini   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   
3.6.5. Pestisidlərin qalıq miqdarının təyini   .   .   .   .   .   
3.6.5.1. Tərəvəzlərdə, meyvələrdə, taxılda, süddə və 
ətdə xlorofosun təyini   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   . 
3.6.6. Di - və trikarbon turşularının təyini   .   .   .   .   .   
3.6.6.1. Meyvə və tərəvəzlərdə di - və trikarbon turşu-  
larının təyini   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .    
3.6.7. Karbohidratların ayrılması   .   .   .   .   .   .   .   .    
3.6.8. Aminturşuların ayrılması   .   .   .   .   .   .   .   .   
3.7. Kolonkalı xromatoqrafiya   .   .   .   .   .   .   .   .   .   
3.7.1. Kolonkalı xromatoqrafiya haqqında ümumi 
məlumat   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   
3.7.2. Kolonkalarda paylaşdırıcı xromatoqrafiya  
üsulunun əsasları   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .  
3.7.3. Kolonkalarda paylaşdırıcı xromatoqrafiya  
üsulunun tətbiqi   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   
3.8. Adsorbsion xromatoqrafiya   .   .   .   .   .   .   .   .   .   
3.8.1. Adsorbsion xromatoqrafiya üsulunun əsasları   .   
3.8.2. Adsorbsiyalı xromatoqrafiya üsulunun tətbiqi   .  
3.8.2.1. Poliamiddə fraksiyalandırmaqla katexinlərin 
və leykoantosianların təyini   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   
3.9. İon-mübadilə xromatoqrafiyası   .   .   .   .   .   .   .    
3.9.1. İon-mübadilə xromatoqrafiyası üsulunun 
əsasları  .   .    .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .  . 
3.9.2. İon mübadilə üsulunun tətbiqi   .   .   .   .   .   .   .   
3.9.3. Yağ turşularının ayrılması və metilləşdirilməsi .   
3.9.3.1. İon-mübadilə qatranının hazırlanması   .   .   .    
3.9.3.2. İon-mübadilə kolonkasının hazırlanması   .   .  
3.9.3.3. Sərbəst yağ turşularının kolonkada udulması    
3.9.3.4. Yağ turşularının ion-mübadilə kolonkasında 
metilləşdirilməsi .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .    
 
231 
231 
232 
233 
236 
 
236 
241 
 
242 
245 
247 
247 
 
247 
 
251 
 
252 
253 
253 
255 
 
255 
257 
 
257 
260 
260 
261 
261 
261 
 
262 
 

---

 
363
3.9.4. İon-mübadilə xromatoqrafiyası üsulu ilə 
aminturşuları təyini   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .  .... 
3.10. Molekulyar-şəbəkəli xromatoqrafiya   .   .   .   .   . 
3.10.1. Molekulyar – şəbəkəli xromatoqrafiya 
üsulunun əsasları   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   
3.10.2. Molekulyar şəbəkələrdə zülalların 
xromatoqrafiyası    .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   . 
263 
267 
 
267 
 
269 
 
 
 
 
IV BÖLMƏ. QİDA MƏHSULLARININ TƏDQİQ  
                       OLUNMASININ LÜMİNESSENT  
                       ÜSULLARI
   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .  . 
4.1. Qida məhsullarının lüminessentli tədqiqat 
üsullarının əsasları   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   
4.2. Qida məhsullarının keyfiyyətliliyinin təyin 
olunması ...................................................................... 
4.3. Qida məhsullarının kimyəvi tərkibinin təyini   .   .   
4.3.1. Süddə zülalların və yağların təyin edilməsi......    
4.3.2. Tiamin, riboflavin, fol turşuları kimi 
vitaminlərin təyini   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .    
4.3.2.1. B
1
 vitaminin (tiamin və ya anevrin) təyini   .   .  
4.3.2.2. B
2
 vitamininin (riboflavin) təyini   .   .   .   .   .   
4.3.2.3. Fol turşusu qrupu vitaminlərinin təyini   .   .   .   
4.3.3. Qida məhsullarının zərərsizliyinə nəzarət   .   .   .   
4.3.3.1. Polisiklik aromatik karbohidrogenlərin təyini   
4.3.3.2. Pestisidlərin təyini   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .  
4.3.3.3. Ağır metal duzlarının təyini   .   .   .   .   .   .   .   
4.4. Fluoressensiya və hemilüminessensiya 
indikatorları .   .   .   .    .   .   .   .   .   .    .    .   .    .    .    . 
 
V BÖLMƏ. QİDA MƏHSULLARININ REOLOJİ  
                      ANALİZ ÜSULLARI .   .   .   .   .   .   .
 
5.1. Reologiyanın əsas anlayışları   .   .   .   .   .   .   .  .    
5.2. Reoloji modellər və bərabərliklər. Qida 
kütlələrinin həcmi deformasiyası   .   .   .   .   .   .   .   .    
 
 
273 
 
273 
 
279 
284 
286 
 
287 
287 
288 
290 
291 
291 
295 
296 
 
297 
 
 
299 
299 
 
303 

---

 
364
5.2.1. Qida kütlələrinin həcmi deformasiyası   .   .   .   .   
5.3. Reoloji xüsusiyyətlərin struktur tipləri və təyini 
üsulları   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   
5.4. Əsas reoloji xüsusiyyətləri təyin etmək üçün olan 
cihazlar   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   
5.4.1. Hərəkət (axın) deformasiyasını ölçmək üçün  
istifadə edilən cihazlar   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .  . 
5.4.1.1. Veyler – Rebinder cihazı  .   .   .   .   .   .   .   .   .  
5.4.1.2.  Maili səthdə yerdəyişmə deformasiyasının  
ölçülməsi üçün Nikolayev cihazı   .   .   .   .   .   .   .   .  . 
5.4.1.3. Volaroviçin rotasiyalı viskozimetri   .   .   .   .   
5.4.1.4. Kapillyar viskozimetrlər   .   .   .   .   .   .   .   .   
5.4.1.5. Diyircəkli Qeppler viskozimetri   .   .   .   .   .   .  
5.4.1.6. Konik viskozimetr   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .  
5.4.2. Biroxlu sıxılma deformasiyasını ölçmək üçün  
istifadə olunan cihazlar   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   
5.4.2.1. Nikolayev və Şpiqelqlyas cihazı   .   .   .   .   .    
5.4.2.2. Dinamometrik tərəzilər   .   .   .   .   .   .   .   .   . 
304 
 
307 
 
313 
 
314 
314 
 
318 
322 
329 
332 
336 
 
338 
338 
340 
 
VI BÖLMƏ. QİDA MƏHSULLARININ  
                       KEYFİYYƏTİNƏ NƏZARƏT ÜÇÜN 
                       İŞLƏDİLƏN CİHAZ VƏ TEXNİKİ  
                        VASİTƏLƏR
   .   .    
6.1. Qida məhsullarının tərkibi və xassələrinin avtomat 
laşdırılmış təyini üsullarının təsnifatı   .   .   .   .   .   .   .  
6.2. Avtomatlaşdırılmış nəzarət üçün texniki vasitələrə 
verilən tələblər   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .  
6.3. Səpələnən (dənəvər) qida məhsullarının 
temperaturu və nəmliyinin məsafədən ölçülməsi   .   .   
 
 
 
 
345 
 
345 
 
347 
 
348 
 
ƏDƏBİYYAT
    .   .   .   .   .     .   .   .   .   .   .   .   .   .   .    356 
 
MÜNDƏRİCAT
     .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .   .  
 
 
 
359 
 
 
 

---

 
365
 
 
 
t.e.n., dos.
 Fərzəliyev Elsevər  Baba  oğlu  
 
Qida məhsullarının müasir   
tədqiqat  üsulları
  
--------------------------------------------- 
Ali məktəblər üçün dərslik 
 
 
                                 
 
 
 
 
 
Чапа имзаланыб  30. 06. 2014. Каьыз форматы 60х84 1/16. 
Щяжми  22,9  ч.в. Сифариш 122.  Сайы 500. 
--------------------------------------------------------------------------- 
" Игтисад Университети " Няшриййаты. 
АЗ 1001, Бакы, Истиглалиййят кцчяси, 6  
___________________________________________________ 
Няшриййатын мцдири 
Камил Щцсейнов 
 
Баш редактор 
Исмят Сяфяров 
 
Редактор 
Исабя Щцсейнова 
 
Корректор 
Səbiyyə Səmimi 
 
Компйутер operatoru 
Тяраня Бахшялийева 
 
 
Компйутер yığımı 
 
İsayeva Aysel 
Дизайнер 
Mehdi Quliyev 

---

 
366
FƏRZƏLİYEV ELSEVƏR  BABA  
OĞLU 
 
1960-cı ildə Azərbaycanın dilbər 
guşələrindən olan Quba rayonunun Amsar 
kəndində  fəhlə ailəsində anadan olmuşdur. 
1977-ci ildə Amsar kənd orta məktəbini əla 
və yaxşı qiymətlərlə bitirdikdən sonra 
sovxozda fəhlə  işləmişdir. 1980-cı ildə Ç. 
İldırım adına Azərbaycan Politexnik 
İnstitutunun (indiki Azərbaycan Texniki 
Universiteti) Kirovabad (indiki Gəncə) 
filialının “Yeyinti məhsullarının 
texnologiyası” fakültəsinə “Konservləşdirmə texnologiyası” ixtisası üzrə I 
kursa qəbul olmuş, 1985-ci ildə Azərbaycan Texnologiya İnstitutunu eyni 
fakültə  və ixtisas üzrə  fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. 1985-ci də 
Azərbaycan Bağçılıq və Subtropik Bitkilər üzrə Elm-İstehsalat Birliyinin 
“Konsevləşdirilmiş yeyinti məhsullarının texnologiyası” ixtisası üzrə 
(istehsalatdan ayrılmaqla) aspiranturasına qəbul olunmuş, 1986-cı ilin 
iyulunda M. V. Lomonosov adına Odessa Yeyinti Sənaye Texnologiyası 
İnstitutunun (indiki Odessa Qida Texnologiyaları Milli Akademiyası) eyni 
ixtisas üzrə  məqsədli aspiranturasına köçürülmüşdür. 1988-ci ildə 
namizədlik dissertasiyasının yazılmasını vaxtından  əvvəl tamamlamış  və 
1989-cu ilin iyununda müvəffəqiyyətlə müdafiə edərək, texnika elmləri 
namizədi alimlik dərəcəsinə layiq görülmüşdür. Ali tədris müəssisələrindəki 
23 illik əmək fəaliyyəti dövründə laboratoriya müdiri, assistent, müəllim, 
baş müəllim və dosent vəzifələrində çalışmışdır. Doktorluq dissertasiyası 
üzərində  işləyir. Hazırda Azərbaycan Dövlət  İqtisad Universitetinin “Qida 
məhsullarının texnologiyası” kafedrasında   dosent vəzifəsində çalışır. 65-
dək elmi əsərin, o cümlədən 3 dərslik, 10 fənn proqramı, 2 metodiki vəsait 
və bir çox maraqlı əsərlərin müəllifidir.  
Ailəlidir, iki qızı, bir oğlu və bir nəvəsi var.