Microsoft Word Elyazmalar yanmir-jurnal No. 2+. docx
Yüklə 0,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
| ISSN: 2410-5600 AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI MƏHƏMMƏD FÜZULİ ad. ƏLYAZMALAR İNSTİTUTU
ƏLYAZMALAR YANMIR (elmi məqalələr toplusu) №1,2016 13.01.2015-ci ildə Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin “Mətbu nəşrlərin reyestri”nə daxil edilmişdir (Reyestr № 3940). Fransada Beynəlxalq ISSN Mərkəzində qeydiiyyatdan keçmişdir. Eng. Manuscripts Don't Burn Rus. Рукописи не горят Bakı – 2016
ƏLYAZMALAR YANMIR 2
№ 1, 2016
Teymur Kərimli – akademik REDAKSİYA HEYƏTİ: İsa Həbibbəyli-akademik Möhsün Nağısoylu – AMEA-nın müxbir üzvü Aybəniz Əliyeva-Kəngərli – filologiya üzrə elmlər doktoru Paşa Kərimov – filologiya üzrə elmlər doktoru Əzizağa Nəcəfzadə – filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nigar Babaxanova – koordinator Ülkər Hacıyeva – koordinator
© Müəlliflər, 2016
ƏLYAZMALAR YANMIR 3
№ 1, 2016
UOT:
03.81.37; 929.52 Tahirə Həsənzadə AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu, tarix üzrı elmlər doktoru NADİR ŞAH ƏFŞAR HAQQINDA YENİ BİR MƏNBƏ Açar sözlər: Əbülqasım Firdovsi, Nadir şah, Məhəmmədəli Tusi, Əhməd Suheyli, Şahnamə Key words: Abulgasim Firdowsi, manuscripts, Nadir shah, Muhammadali Tusi, Ahmad Suheyli, “Shahname” Ключевые слова: Абульгасим Фирдовси, рукописи, Надир шах, Мухаммaдали Туси, Ахмед Сухейли, “Шахнаме"
Şərqin böyük şairi Əbülqasim Firdovsi Tusinin (934-1024) dünya ədəbiyyatı xəzinəsinə daxil olmuş şah əsərlərdən biri olan “Şahnamə”si, “bəşərin mədəni həyata ilk addımlarını atdığı” əsatiri zamanlardan eramızın VII əsrinədək İranda və regionda baş vermiş hadisələrin bədii-epik salnaməsi olan bu ölməz əsər” (Məmməd Mübariz Əlizadə) (1, 16) şahların tarixini canlandırmaqdan daha çox vətənpərvərlik və qəhrəmanlığı tərənnüm etdirir. Əsər çox güclü təsir qüvvəsinə malik olduğundan özündən sonra bir sıra qəhrəmanlıq dastanlarının yaranmasına səbəb olmuşdur. “Fəthnamə”, “Ca- hangirnamə”, “İskəndərnamə”, “Zəfərnamə” və s. “Şahnamə” ruhundadır. Lakin bu qəbildən olan əsərlərin heç biri Firdovsinin ölməz əsərinin səviyyəsinə yüksələ bilməmiş, bununla belə hər biri ədəbi dəyərə malikdir və onu mütaliə edən “Şahnamə”nin təsirini aşkar hiss edir. Əbülqasim Tusi “Şahnamə”ni əruzun “mütəqarib” bəhrində yazmışdır. (fəulun, fəulun, fəu- lun, fəul) Nizami Gəncəvi, Əmir Xosrov Dəhləvi, Xacuyi-Kirmani, Əlişir Nəvai, Əbdürrəhman Ca- mi və Şərqin başqa görkəmli şairləri öz tarixi-qəhrəmanlıq dastanlarını bu ölçüdə yazmışlar. Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun zəngin xəzinələrindən birində saxlanılan və böyük türk-Azərbaycan imperatoru Nadir şah Əfşara həsr olunmuş “Şahnamey-Nadiri” bu qəbil- dəndir. Əsərin müəllifi, Əbülqasim Firdovsi nəslindən olan Məhəmmədəli Tusidir. Abidəni nəşrə hazırlayan, ön sözün müəllifi Əhməd Süheyli Xansari burada “Şahnamə”lər tarixinə nəzər yetirir və göstərir ki, Əbülqasim Firdovsi Tusidən əvvəl bu mövzuda əsər yazdığı məlum olan, lakin bir beyti belə qalmamış Məsudi Mərvəzi və özündən sonra 1000 beyt yadigar qoyub getmiş Dəqiqi adlı şair yaşamışdır. Firdovsi həmin beytləri “Şahnamə”sinin əvvəlinə daxil etmişdir. “Şahnamə” təsiri Səfəvilər dövrünün şairlərinin də yaradıcılığında iz buraxmışdır. Ədəbiyyat tarixindən məlum olduğu kimi Azərbaycan Səfəvilər dövrü şairləri iki üslubda yazmışlar. Bəziləri, məsələn, Baba Əfqani, (m.1519), Ümidi (1523), Nəziri (1612), Hilali (1525), Haləti Türkman
Yüklə 0,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|