5
Nəğmə boxçasına döndü bağ, bərə,
Şaxtanın qılıncı qına çəkildi.
Qoynu əfsanəli daş tarixlərə
Kəklik ayağından xına çəkildi.
Qalxdı göbələk tək yerdən çadırlar,
Ay düşdü üstünə, oldu süd kimi.
Meşə dənizində yelkən çadırlar
Sanki göydən düşdü paraşüt kimi.
“Nəğməli dağlar” adlanan bu şeir axıracan bu sayaq poetik
təsvirlə, orijinal bənzətmələrlə doludur. Əşrəfin bu şeiri çoxdan
yazdığını güman edirik və onun kitabında belə nümunələrin
sayı az deyil. Onun şeirləri bizdə belə bir qəti inam oyatdı ki,
ənənəvi şeirlərin potensial imkanları heç də tükənməyib. Əşrəf
kimi şairlər üçün dəfələrlə müraciət olunan mövzularda təzə söz
demək və yaxud “köhnə havalar” da təzə notlar səsləndirmək və
ən başlıcası, həmişə öz şair stixiyasına sadiq qalmaq təbii sayıl-
malıdır. Bu, istedadlı bir insanın daim axtarışlara, təzə söz
deməyə can atdığının dəlil-sübutudur.
Vaxtilə şairləri mənsub olduqları xalqın şeir dili-tərcümanı
adlandırırdılar. Bu fikir heç də köhnəlməyib və o mənada özünü
doğruldur ki, şairin şeirlərində xalqın duyğu və düşüncələri öz
əksini tapsın, xalq ruhu öz bütün əlamətləri ilə o şeirlərdə inikas
olunsun. Əşrəf Veysəllinin bir çox şeirləri də bu mənada təqdir
olunmalıdır. Onun şeirlərində bir Azərbaycan türkünün son iyir-
mi ildə keçirdiyi hiss, həyəcanlarının poetik ifadəsini görürük.
Füzulinin Veysəlli kəndindən Bakıya, ali təhsil almağa yolla-
nanda Əşrəf iyirmi yaşını yenicə adlamışdı. Ali təhsil illərindən
sonra həyatını büsbütün Sumqayıtla bağlayan Ə.Veysəlli üçün o
zaman Veysəlli həsrəti ani idi, istəyəndə gedib öz doğma kən-
dini görə bilirdi. Amma indi nəinki Veysəlli, bir vaxt şeirlərində
6
gözəlliklərini vəsf etdiyi Şuşa, Tərtər çayı, Ərgünəş də ürəyində
həsrət dağına dönüb.
Gözəl Qarabağın acı həsrəti,
Ömrümü talayır, könlümü didir.
Orda uşaqlığım əsirlikdədir,
Burda qocalığım xəcalət çəkir.
Ə.Veysəllinin bir qarabağlı kimi keçirdiyi mənəvi əzabları
anlayırıq. Ona görə də şəxsən onu qınamaq olmaz ki, niyə
Veysəlliyə gedə bilmədiyini özünə dərd edir. “Qayabulağ”ın
yad əllərdə olmağına dözmür, “qaçqın” sözündən acığı gəldi-
yini gizlətmir. Bunu qarabağlı da ürəyindən keçirir, qarabağlı
olmayan da.... bu söhbətə kimsə rəng qatmasın, amma Əşrəfin
hissləri bizə daha doğma görünür, çünki o torpaqların, o kəhriz-
lərin, o qayaların, o çayların, o meşələrin qoynunda boya-başa
çatıb.
Əşrəfin şeirlərini bir mənada dərdli şeirlər də adlandırmaq
olar. O dərd ki, hamımızın dərdidir və bir şair qələmində poezi-
yanın da dərdinə çevrilirsə, bunu şairin uğuru sayırıq. Amma
hər dərdli, içində kədəri şahə qalxan şeir də poeziyanın dərdinə
çevrilmir. Burda gərək poetik istedadın gücü, qüvvəsi bilinə.
Əşrəf “Göynəyir” rədifli qoşmasında Qarabağ həsrətini təkcə
bir fərdin dərdi kimi yox, bu həsrəti yaşayan minlərin dərdi
kimi əks etdirir.
Vətən harayına çatan əsgərin,
Özünü odlara atan əsgərin,
Şəhid məzarında yatan əsgərin
Bəlkə Xocalıda qıçı göynəyir.
Əlbətdə, Ə.Veysəllinin şeirləri barədə söhbəti buradaca
bitirmək də olardı. Ancaq istəyirik yaşı yetmişi keçmiş bu şairin
7
sözə, dilimizə necə həssas zərgər dəqiqliyi ilə yanaşdığını da
nəzərə çarpdıraq. Bu çox vacib məsələdir, elə Sumqayıtda yaşa-
yan bir çox şairlər üçün də faydalı olar ki, Əşrəf Veysəllinin
sözləri şeirə, şeiri poeziyaya çevirmək məharəti ilə tanış olsun-
lar. Əşrəf, təsvirlərində olduqca dəqiqdir və bu dəqiqlik təkcə
əşyanı, predmeti olduğu kimi canlandırmağa deyil, daha artıq
poetik bir tablo yaratmağa xidmət edir.
Bu qız sevda yaşındadır,
Gülnən, çiçəynən oynayır.
Eşq havası başındadır,
Odnan, küləynən oynayır.
Bu şeirdə sevda yaşında bir qızın toyda oynaması təsvir olu-
nur. Söhbət bu sevda yaşında qızın öz oyunuyla ona baxanları
necə heyran etməsinsən gedir. Amma bu heyranlığın ifadəsində
bir poetik tabloya köçürüləsi hisslər, duyğular rəsm olunur.
Bu qızı dindirmək olmur,
Oyununa girmək olmur.
Ayağını görmək olmur,
Əlləri göynən oynayır.
Bir o qızdır, bir də bizik,
Tapşırıbdı dərdə bizi.
Qurudubdu yerdə bizi,
Göydə fələynən oynayır.
Unudulmaz şair Əli Kərimin xatirəsinə çoxlu şeirlər həsr
olunub, bu şeirləri bir araya toplasan, kəmiyyətinə görə
Ə.Kərimin şeirlərinin sayı qədərdir. Təbii ki, içində ən gözəl
nümunələr də var. Əşrəf Veysəllinin də dörd şeiri Ə.Kərimə
həsr olunub. Amma o şeirlərin biri-altı misralıq şeir, bizcə öz
8
poetik sanbalına görə digər şeirlərindən daha uğurlu alınıb.
Şairlər insanın mənəvi gözəlliklərindən söz açanda çox zaman
onları güllə, çiçəklə, təbiətin digər atributları ilə müqayisə edir-
lər. Adətən, gözəl qızlar utancaqlıqda, zəriflikdə bənövşə ilə
müqayisə olunur, amma Ə.Veysəlli Əli Kərim təvazökarlığını,
insan kimi zərifliyini təsvir etmək üçün həmin ənənəvi təşbehin
yönünü dəyişir:
Hamıdan gizliydi kədəri, qəmi
Asta danışardı,
xəfif gülərdi.
Xətrinə dəysələr,
Bənövşə kimi
Gedib kol dibində bitə bilərdi.
Əşrəf Veysəllidən nümunə gətiriləsi yazılar çoxdur. Və bu
şeirləri o şairlər üçün nümunə gətirmək olar ki, heç olmasa
Əşrəfin şeirlərini oxuyub nahaq yerə kağız korlamasınlar.
İllərin müşahidəsi sübut edir ki, istedaddan kəm olanlar heç
vaxt təvazökarlıq edə bilməzlər, onlar həmişə məşhur olmaq,
hər yerdə görünmək arzusuyla alışıb-yanırlar. Amma elələri də
var ki, istedadlıdırlar, amma... Ədəbi aləmdə çox az görünür,
mətbuatda nadir hallarda çıxış edir, az qala unudulurlar...
VAQİF YUSİFLİ
Filologiya Elmləri doktoru,
“Azərbaycan”jurnalının baş redaktorunun müavini,
“Ulduz”jurnalı №-10 2009-cu il
Dostları ilə paylaş: |