Microsoft Word ett dissertasiya docx
Yüklə 0,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
61
yüksək keyfiyyətli və nisbətən daha ucuz başa gələn rabitə əlaqəsinin təmin edilməsi üçün peyk rabitəsinin əhəmiyyəti böyükdür) • Peykin istismara verilməsi bütün ölkə ərazisinin keyfiyyətli və sürətli internet xidmətləri ilə təmin edilməsinə əlavə təkan verəcəkdir. • Peykin istismara verilməsi nəticəsində xərclərin azalması ilə əlaqədar rabitə xidməti tariflərinin mümkün azalması müşahidə olunacaqdır. • Peyk ölkə ərazisində rəqəmli televiziya yayımının daha yüksək keyfiyyətlə təşkilini mümkün edəcək, yüksək keyfiyyətli televiziya (HD) yayımının təşkilinə dəstək olacaqdır. • Peyk ən ucqar məntəqələri belə əhatə etməklə, dövlət ilə vətəndaşlar arasında maneəsiz qarşılıqlı əlaqəni təmin edən müasir rabitə və idarəetmə sisteminin yaradılması və “Elektron hökumət”in daha üstün keyfiyyətlə təşkili üçün vacib infrastruktur olacaqdır. • Peyk rabitəsi ölkəmizdə məsafədən (distant) təhsil və e-səhiyyə xidmətlərinin təşkilinə əlavə dəstək verəcəkdir. • Peyk həmçinin mürəkkəb geoloji və coğrafi mövqeyə malik ölkə ərazisində təbii fəlakətlərin nəticələrinin aradan qaldırılmasına və fövqəladə hadisələrin daha səmərəli idarə edilməsinə töhfə verəcəkdir.
Peykin iqtisadi səmərəsi. Peyk sənayesi ən innovativ və texnoloji cəhətdən inkişaf etmiş və dünya üzrə ən gəlirli sənaye sahələrindən biri hesab edilir. Avropa Peyk Operatorları Assosiasiyasının (The European Satellite Operators' Association) məlumatlarına əsasən peyk sənayesinə yatırılan hər 1 avro dövlət vəsaiti birbaşa və ya dolayı formada 47 avro gəlir gətirir. Trans Avrasiya Super nformasiya Magistralı (TAS M) layihəsi vacib regional təşəbbüsdür və onun məqsədi əsasən Qərbi Avropadan Şərqi Asiyaya qədər Avrasiya ölkələrinin əhatə edən transmilli fiber-optik xəttin çəkilməsidir. Layihə Frankfurtdan Honq Konqa istiqamətlənən əsas tranzit xəttinin qurulmasını nəzərdə tutur. Bu xətt Avropanın və Asiyanın ən böyük informasiya mübadiləsi mərkəzlərini birləşdirəcəkdir. Tranzit xətti Çin, Qazaxıstan, Azərbaycan, 62
Gürcüstan, Türkiyədə keçərək Almaniyaya gedəcəkdir. Ehtiyat Şimal tranzit xətti Rusiya, Ukrayna və Polşadan keçəcəkdir.
2008-ci il noyabrında 14-cü Beynəlxalq Rabitə və nformasiya Texnologiyaları sərgisi və konfransı (Bakutel) çərçivəsində Bakıda keçirilmiş nazirlər görüşü zamanı Azərbaycan Respublikasının Rabitə və nformasiya Texnologiyaları Nazirliyi Trans-Avrasiya Super nformasiya Magistralı layihəsinin təşəbbüsünü irəli sürmüşdür. 2008-ci il noyabrın 11-də Bakıda TAS M layihəsinin yaradılmasına dair xüsusi Bakı bəyannaməsi qəbul edilmişdir.
2009-cu ilin 21 dekabrında BMT Baş Assambleyasının 64-cü sessiyasında Avrasiya Super nformasiya Magistralı layihəsinə dair qətnamə qəbul edilmişdir. 30 ölkə tərəfindən həm-müəllif qismində dəstəklənən və konsensusla qəbul edilən qətnamədə TAS M-in əlaqələndirilməsində Azərbaycan Respublikasının xüsusi rolu qeyd olunur.
2012-ci il dekabrın 21-də BMT-nin Baş Assambleyasında TAS M layihəsi üzrə yeni qətnamə yekdilliklə qəbul edilmişdir. Layihənin reallaşdırılmasına dəstək vermək məqsədilə Azərbaycan tərəfindən irəli sürülmüş qətnamə geniş Avrasiya regionunda “rəqəmsal uçurum”un aradan qaldırılması üçün müvafiq telekommunikasiya infrastrukturunun inkişaf etdirilməsini və
özəl və
dövlət sektorları arasında ə məkdaşlığın möhkəmləndirilməsini nəzərdə tutur.
2010-cu il aprelindən etibarən Azərbaycan Respublikasının Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi TAS M layihəsinin darəetmə Qrupunu yaratmış və maliyyələşdirməkdədir.
darəetmə Qrupu beynəlxalq konsultant ilə əməkdaşlıqda TAS M-n ilkin biznes konsepsiyasını yaratmışdır və aparıcı regional dövlətlər və operatorlarla TAS M konsorsiumun yaradılmasını müzakirə etmişdir.
2011-ci ilin iyulunda Qəbələ şəhərində hazırlıq işinin nəticəsində Azərbaycan tərəfi aparıcı telekom şirkətləri - Çin (Chinatelecom), Qazaxıstan (Kaztranscom), Rusiya (Rostelecom), Türkiyə (Turktelekom) və Avropa ttifaqı (Pantel) iştirakı ilə TAS M üzrə 1-ci Beynəlxalq seminarı keçirmişdir. Tədbirin
63
nəticəsində layihənin Katibliyi yaradılmışdır və operatorlar TAS M Konsorsiumun yaradılmasına dair detallaşdırılmış Anlaşma Memorandumu üzərində işləməyə razılaşmışlar.
Son vaxtlar TAS M Katibliyi TAS M konsorsiumunun formalaşmasına razılaşan əsas telekom operatorlarının bir araya gətirməsində əlaqələndirici rolu oynamışdır.
TAS M Katibliyi həmçinin layihənin təşviqində səylərini davam etdirmiş və layihəyə yeni maraqlı tərəflərin cəlb edilməsinə xüsusi diqqət yetirmişdir. Katiblik Avropa ttifaqı, Türkiyə, Rusiya, Ukrayna, habelə BMT Katibliyi, Qara Dəniz qtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (QD ƏT) və Mərkəzi Asiya və Azərbaycan üzrə xüsusi Proqram (SPECA) qurumları ilə əlaqələr qurulmuşdur və barədə müvafiq sənədlərdə əks etdirilmişdir.
Qeyd edək ki, region ölkələri telekom sektorunun inkişafı və bazar tələbatı baxımından fərqlidir. Daha çox inkişaf etmiş ölkələrdə “latency” (gecikmə) və yüksək səviyyəli P şəbəkələr xidmətləri vacib hesab olunur. Az inkişaf etmiş ölkələrdə elementar bağlantı və beynəlxalq internet xidmətlərinə çıxış daha çox prioritet təşkil edir.
TAS M uzunmüddətli təşəbbüsdür və onun reallaşması iki mərhələdən ibarət olacaq. Birinci mərhələdə aparıcı region ölkələri və operatorları Qərbi və Şərqi birləşdirən əsas internet tranzit infrastrukturunu yaradacaqlar. Bu tranzit infrastrukturu TAS M-a kommersiya baxımından əlverişli və sürətlə artan beynəlxalq P internet tranzit bazarının tələbatlarına cavab verən layihə olmasına imkan yaradacaqdır. Bu prosesin 2013-cü ilin axırında başa çatdırılması nəzərdə tutulur.
kinci mərhələdə TAS M qurulan tranzit infrastrukturundan istifadə edərək Mərkəzi Asiya olmaqla, açıq dənizə çıxışı olmayan Avrasiya ölkələrinə münasib qiymətli bağlantı ilə təmin edəcəkdir. Milli telekom infrastrukturu inkişafı planlarına uyğun olaraq yeni fiber-optik xəttlər yaradılacaq, mövcud xətlər isə texnoloji baxımından təkmilləşdiriləcək və TAS M şəbəkəsinə birləşdiriləcəkdir. Yüklə 0,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|