Microsoft Word ett dissertasiya docx

80 

 

Kosmik  Cihazqayırma  Təcrübi  Zavodunda  hazırlanmış,  rentgen  və  qamma 

ş

üalanmanın lokal mənbələrini aşkarlamağa imkan verən «PulsarX-1» spektrometri 

15 ilə yaxın «Salyut-7» və «Mir» orbital komplekslərində fəaliyyət göstərərək, öz 

funksional imkanlarını müvəffəqiyyətlə nümayiş etdirmişdir. 

nformasiya  və  kommunikasiya  texnologiyaları  sahəsi  prioritet  sahə  elan 

edilmişdir.  Rabitə  və  informasiya  texnologiyaları  sahəsinin  isə  neft  sahəsindən 

sonra  Azərbaycan  iqtisadiyyatının  ən  inkişaf  etmiş  sektoru  olacağı  gözlənilir. 

nformasiya  və  kommunikasiya  texnologiyalarının  geniş  tətbiqi  ölkənin  hərtərəfli 

inkişafına xidmət etməklə yanaşı, informasiya sahəsində milli təhlükəsizliyin təmin 

olunması baxımından da xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. 

Azərbaycan  Respublikasının  Avropa  və  Asiya  qitələri  arasında  əlverişli 

geoiqtisadi,  coğrafi,  eləcə  də  informasiya  magistrallarının  kəsişdiyi  məkanda 

yerləşməsi  informasiya  mübadiləsinin  xarici  ölkələrdən  asılılığının  aradan 

qaldırılması, iqtisadi və informasiya təhlükəsizliyinin əsas komponentlərindən olan 

telekommunikasiya  peyklərinin  hazırlanması  və  orbitə  çıxarılması  Azərbaycanın 

regionda informasiyanın ötürülməsi sahəsində lider ölkəyə çevrilməsi baxımından 

böyük əhəmiyyət kəsb edir. 

Azərbaycanda yüksək texnologiyaların tətbiq olunmasına və ölkədə kosmik 

sənayenin 

yaradılmasına 

təkan 

verilməsi 

məqsədi 

ilə 

«Azərbaycan 

Respublikasında kosmik sənayenin yaradılması və telekommunikasiya peyklərinin 

orbitə  çıxarılması  haqqında»  Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin  2008-ci  il  4 

noyabr  tarixli,  27  nömrəli  Sərəncamında  kosmik  sənayenin  yaradılması  və 

inkişafına dair Dövlət Proqramının hazırlanması nəzərdə tutulur. 

Respublikada  olan  mövcud  kosmik  sənaye  kompleksi,  kosmik  məlumatın 

qəbulu  və  emalı  üzrə  texnologiya  fiziki  və  mənəvi  cəhətdən  köhnəlmişdir.  Bu 

sahədə fəaliyyət göstərən zavodlarda, digər istehsal və təcrübə məntəqələrində yeni 

istehsal  və  emal  texnologiyasının  yaradılmasında,  idarəetmədə  KT-nin  tətbiqinə 

ciddi zərurət yaranmışdır. Qeyd edilən sahənin Dövlət Proqramı əsasında yenidən 

qurulması,  ən  yeni  texnologiyaların  mənimsənilməsi  və  yerli  istehsalın  təşkili 

sahənin  yaradılması  və  inkişafında  vacib  istiqamətlər  kimi  nəzərdə  tutulur.  Bu 

---

81 

 

sahədə  30  ildən  artıq  dövrdə  əldə  edilmiş  potensialın  təkmilləşdirilərək  yenidən 

qurulması və inkişaf etdirilməsi Proqramda xüsusi yer tutur. 

Dövlət Proqramında aşağıdakı əsas strateji məqsədlər nəzərdə tutulur: 

 

gələcək inkişaf üçün potensialın yaradılması; 

 

milli və informasiya təhlükəsizliyinin təmin olunması və gücləndirilməsi; 

 

qlobal informasiya məkanına inteqrasiyanın genişləndirilməsi; 

 

dövlət  orqanlarının,  hüquqi  və  fiziki  şəxslərin  peyk  şəbəkələrinə  qoşulma 

imkanlarının təmin edilməsi; 

 

peyk  sistemləri,  onların  idarə  edilməsi  və  istismarı,  eyni  zamanda,  kosmik 

sənayenin yaradılması və inkişafı üzrə normativ hüquqi bazanın təkmilləşdirilməsi; 

 

kosmik sənaye sahəsinə investisiyaların cəlb edilməsinə şəraitin yaradılması; 

 

respublika  ərazisinin  peyk  rabitəsi,  radio  və  televiziya  yayımı  ilə  təmin 

edilməsi; 

 

dövlət strukturlarının xüsusi rabitəyə olan tələbatının ödənilməsi; 

 

respublika  ərazisində  ətraf  mühitin  monitorinqi  və  texnogen  mənşəli 

fövqəladə  halların  proqnozlaşdırılması  və  tədqiqi  üzrə  araşdırmaların  aparılması, 

dənizdə və quruda neft dağılmalarının miqyasının qiymətləndirilməsi; 

 

respublikanın  beynəlxalq  kosmik  proqramlarda  iştirakına  şəraitin 

yaradılması; 

 

kosmik 

sənayenin 

inkişafının 

təmin 

edilməsi, 

yerli 

istehsalın 

stimullaşdırılması və onun ixrac potensialının dəstəklənməsi; 

 

kosmik sənaye və peyk sistemləri sahəsində mütəxəssislərin hazırlanması; 

 

strateji əhəmiyyətli infrastruktur obyektlərin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi 

məqsədi ilə monitorinqin aparılması. 

 

kosmik sənayenin yaradılması və inkişafı. 

  

Proqramın  həyata  keçirilməsinin  əsas  istiqamətləri.  Dövlət  Proqramında 

qarşıya  qoyulan  məqsədə  nail  olmaq  üçün  aşağıdakı  istiqamətlərdə  işlərin  həyata 

keçirilməsi nəzərdə tutulur: 

 

struktur-təşkilati məsələlərin həll edilməsi; 

 

telekommunikasiya peykinin orbitə çıxarılması və idarə edilməsi; 

---

82 

 

 

peyk  vasitəsilə  alınan  kosmik  informasiyanın  qəbulu  və  emalının 

təşkil edilməsi; 

 

kadrların hazırlanması. 

Dövlət  Proqramının  həyata  keçirilməsindən  gözlənilən  nəticələr 

aşağıdakılardır: 

 

respublika əhalisinin yüksək keyfiyyətli teleradio yayımı ilə təmin edilməsi; 

 

dövlət orqanlarının dayanıqlı xüsusi rabitə xidmətləri ilə təmin olunması; 

 

peyk  rabitə  xidmətləri  istifadəçilərinin  Azərbaycanın  telekommunikasiya 

peykindən istifadəsinə şəraitin yaradılması; 

 

Azərbaycanın  xarici  ölkələrdəki  səfirlik  və  diplomatik  nümayəndəlikləri  ilə 

birbaşa və etibarlı kosmik rabitənin yaradılması; 

 

ölkənin informasiya təhlükəsizliyinin gücləndirilməsi və qorunmasının təmin 

edilməsi; 

 

ölkənin digər peyk şəbəkələrindən asılılığının aradan qaldırılması; 

 

yüksəksürətli peyk internet xidmətinin təşkili; 

 

fövqəladə  hallar  zamanı  ölkənin  istənilən  bölgəsindən  informasiyanın  əldə 

olunması və idarəetmənin təşkili; 

 

kosmik informasiyanın qəbulu, emalı, qorunması, paylanması və istifadəsinə 

xidmət  edən  yerüstü  infrastrukturun  yaradılması  və  inkişafı  yollarının 

müəyyən edilməsi; 

 

məhsul  istehsalında  və  xidmətlərin  göstərilməsində  peyk  şəbəkəsindən 

istifadənin təşkili; 

 

mobil  abonentə  multimedia  peyk  yayımı  xidmətlərinin  təqdim  edilməsi 

(interaktiv video); 

 

kadr  hazırlığının  təmin  edilməsi  və  insan  kapitalının  inkişafı  üçün  yeni 

imkanların yaradılması. 

 

 

 

 

---

83 

 

Ə

DƏB YYAT S YAHISI: 

 

1.

   Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin   2013-cü  il  28  mart  tarixli 

Sərəncamı//    Azərbaycan  Respublikasında  2013-cü  ilin  “ nformasiya-

kommunikasiya  texnologiyaları  ili”  elan  edilməsi  ilə  bağlı  Tədbirlər 

Planı 

2.

   Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 5 noyabr 2012-ci il tarixli fərmanı// 

Azərbaycan  Respublikasında  “Yüksək  Texnologiyalar  Parkı”nın  (“YT 

Park”) yaradılması haqqında 

3.

  Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin  2008-ci  il  4  noyabr  tarixli,  27 

nömrəli  Sərəncamı  //  Azərbaycan  Respublikasında  kosmik  sənayenin 

yaradılması və inkişafı üzrə Dövlət Proqramı 

4.

  Белов В.В., Виталиев Г.В., Денисов Г.М. Интеллектуальная 

собственность

. Законодательство и практика его применения: Учебное 

пособие

.- М.: Юристъ,2010. 

5.

  Бовин А.А., Чередникова Л.Е. Интеллектуальная собственность в 

системе

 инновационного менеджмента: Учебное пособие.- 

Новосибирск

: НГАЭиУ, 2011. 

6.

  Бовин А.А., Чередникова Л.Е. Интеллектуальная собственность: 

экономический

 аспект.- М.: ИНФРА-М; Новосибирск: НГАЭиУ, 2011. 

–216 с. 

7.

  БовинА.А., Краковская М.Я., Чередникова Л.Е. Концепции и практика 

управления

 инновациями: Учебное пособие.- Новосибирск: НГАЭиУ, 

2012.- 330 с. 

8.

  Борохович Л., Монастырская А., Трохова М. Ваша интеллектуальная 

собственность

. – СПб.: Питер, 2011. 

9.

  Бромберг Г.В. Интеллектуальная собственность. Основной курс: 

Учебное

 пособие. – М.: «Приор-издат», 2009. 

10.

 Брукинг Э. Интеллектуальный капитал / Пер.с англ. Под ред. 

Л

.Н.Ковалик. – СПб.: Питер, 2011. 

11.

 Валдайцев С.В. Оценка бизнеса и управление стоимостью 

предприятия

: Учеб.пособие для вузов. – М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2012. 

12.

 Волынец-Руссет Э.Я. Коммерческая реализация изобретений и ноу-хау 

(на внешних и внутренних рынках): Учебник. М.: Юристъ, 2009. 

13.

 Громов Ю.А. Энциклопедический справочник. Защита и 

коммерциализация

 интеллектуальной собственности/ Ю.Громов.- М.: 

ЗАО

 «Издательство «Экономика», 2008. 

14.

 Домашняя юридическая энциклопедия. Интеллектуальная 

собственность

.- М.: Олимп; ООО «Фирма Издательство АСТ», 2008. 

15.

 Есипов В.Е., Маховикова Г.А., Терехова В.В. Оценка бизнеса. – СПб.: 

Питер

, 2010. 

16.

 Зинов В.Г. Управление интеллектуальной собственностью: 

Учеб

.пособие. – М.: Дело, 2009. 

---

84 

 

17.

 Инновационный менеджмент: Учебник для вузов/ С.Д.Ильенкова, 

Л

.М.Гохберг, С.Ю.Ягудин и др. Под ред. С.Д.Ильенковой.- М.: Банки и 

биржи

, ЮНИТИ, 2007. 

18.

 Интеллектуальная собственность (в 2 книгах) / Сост.и коммент. 

В

.Ф.Чигир – Мн.: Амалфея, 2007. 

19.

 Калятин В.О. Интеллектуальная собственность (Исключительные 

права

). Учебник для вузов. – М.: Издательство НОРМА, 2009. 

20.

 Климов С.М. Интеллектуальные ресурсы организации. – СПб.: 

ИВЭСЭП

, «Знание», 2008. 

21.

 Козырев А.Н. Оценка интеллектуальной собственности.- М.: 

Экспертное

 бюро-М, 1997. 

22.

 Леонтьев Б. Цена интеллекта. Интеллектуальный капитал в российском 

бизнесе

. – М.: Издательский Центр «Акционер», 2010. 

23.

 Маркетинг научно-технической продукции, создаваемой в рамках 

научно

-технических программ: Методическое пособие. Под.ред. 

Алексеева

 О.В., Сергеева С.К.- М.: МГП «Поликом», 2008. 

24.

 Олехнович Г.И. Интеллектуальная собственность и проблемы ее 

коммерциализации

 – Мн.: Амалфея, 2010. 

25.

 Плотников В.Ю., Плотникова Е.Н. Патентование изобретений и 

продажа

 лицензий на внешнем рынке.- М.: ЗАО «Бизнес-школа 

«Интел-Синтез», 2009. 

26.

 Прахов Б.Г. Изобретательство и патентоведение: Словарь-справочник. 

-Киев: «Вища школа», 2007. 

27.

 Сергеев А.П. Право интеллектуальной собственности в Российской 

Федерации

.- М.: Теис, 2011. 

28.

 Чередникова Л.Е., Бовин А.А. Инновационное развитие предприятий: 

методологический

 аспект / Под общей ред. С.Г.Золотаренко. – 

Новосибирск

: НГУЭУ, 2010. 

29.

 Экономика знаний / В.В.Глухов, С.Б.Коробко, Т.В.Маринина. – СПб.: 

Питер

, 2008 

30.

  Яковлев Б.А. Интеллектуальная собственность: (Создание, правовая 

охрана

 и использование объектов промышленной собственности): 

Учеб

.пособие.- Новосибирск, 2008. 

31.

 Иванова Н. И. Национальные инновационные системы. – М.:«Наука». – 

2012. 

32.

 Ли  Теин.  Размышления  об  экономике  знаний»  в  кн.:  «Поиски 

направлений

  реформы  и  политики  открытости»  Том  2.  Изд. 

Документации

 общественных наук. – 2012. С. 503–510. 

33.

 Макаров В.Л. , Варшавский А.Е., Трушин Е.В. и др. Наука и высокие 

технологии

  России  на  рубеже  третьего  тысячелетия:  Социально-

экономические

 аспекты развития.- РАН: Центр.экон.-матем. ин-т. – М.: 

Наука

, 2009.  

34.

 Мезоэкономика  переходного  периода:  Рынки,  отрасли,  предприятия/ 

Д

.С.Львов,  В.Л.Макаров,  К.А.Багриновский.  Под  ред.  Клейнера  Г.Б.- 

М

.: Наука, 2010.  

---

85 

 

35.

 Мильнер Б. Управление знаниями – вызов XXI века. // Менеджмент в 

России

 и за рубежом. – 2012. - № 4. – С.108-119. 

36.

 Новая постиндустриальная волна на Западе. Антология. Под редакцией 

В

.Л. Иноземцева. - М.: Academia, 1999. 

37.

 Хаек Ф. Индивидуализм и экономический порядок /Пер. с англ. - М.: 

Изограф

. - 2000., Инновационная экономика/ Под ред. Дынкина А. А. и 

Ивановой

 Н. И.: ИМЭМО РАН.- М.: Изд. «Наука». – 2010.  

38.

 Jaffe  A.  Economic  Analysis  of  Research  Spillovers  Implications  for  the 

Advanced Technology Program – Brandeis University and National Bureau  

of Economic Research, December 2011. 

39.

 Stiglitz J. Public Policy for a Knowledge Economy – Department for Trade 

and  Industry  and  Center  for  Economic  Policy    Research  London,  U.K. 

January 27, 1999. 

40.

 Barkbu B, Rahman J, Valdés R et al. (2012). Fostering  growth in Europe 

now. IMF Staff Discussion Note 

41.

 G-20 (2012). Boosting jobs and living standards in G20 countries. A joint 

report by the ILO, OECD, IMF and World Bank. June. 

42.

 IMF and G-20 (2012). Euro area imbalances. Annex to Umbrella Report for 

G-20 Mutual Assessment Process, 2012. Available at: http://www.imf.org/ 

external/np/g20/pdf/map2012/annex2.pdf. 

43.

 UNCTAD (TDR 2010). Trade and Development Report, 2010. Employment, 

Globalization and 

44.

 WTO (2012). Understanding on the Balance-of-Payments Provisions of the 

General Agreement on Tariffs and 

45.

 UNCTAD-WITSA Survey of  IT/Software Associations, 2012. 

46.

  OECD, Main Science, Technology Indicators (MSTI) Database, June 2012 

and World Intellectual Property Organisation (WIPO), Statistics on the PCT 

system, July 2012. 

47.

 OECD, Research and Development (RDS) Database, June 2012. 

48.

 Country responses to the OECD Science, Technology and Industry Outlook 

2012 policy questionnaire. 

49.

 OECD SCIENCE, TECHNOLOGY AND INDUSTRY OUTLOOK 2012   

50.

   Azərbaycanda informasiya cəmiyyəti, AR DSK 2013 

www.azstat.gov.az

  

51.

 

www.mincom.gov.az

 

52.

 

www.economy.gov.az

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

86 

 

Аннотация

 

 

 

В

 

настоящее

 

время

 

доминирующее

 

положение

 

на

 

рынке

 

высокотехнологичной

  продукции  занимают  ТНК  стран  «большой  семерки»: 

примерно

  две  трети  производства  и  торговли  находится  под  их  контролем. 

Из

 них США контролирует свыше 20 %, Япония - около 12-14 %, Германия - 

более

 10%. На долю России приходится 0,2 % в этом торговом обороте. 

Влияние

  глобализации  на  характер  и  динамику  инновационных 

процессов

  в  высокотехнологичных  производствах  современной  мировой 

экономики

 

проявляется

 

в

 

основных

 

тенденциях

 

глобализации

 

инновационной

 среды, а именно:  

создании

  мировой  научно-технологической  инфраструктуры,  для 

которой

  базовым  элементом  является  объединение  усилий  научно-

технических

 организаций, ученых и специалистов разных стран;  

использовании

 

ТНК

 

глобального

 

научно

-исследовательского 

потенциала

,  который  основан  на  привлечении  высококвалифицированных 

научных

  кадров  и  их  участии  в  выполнении  и  финансировании  совместных 

научных

 проектов; 

 возрастании 

доли

 

зарубежного

 

финансирования

 

научных

 

исследований

 в большинстве развитых и новых индустриальных стран;  

формировании

  сетевых  структур,  дающих  возможность  рационально 

комбинировать

  ресурсы  и  регулировать  развитие  их  национальных  научно-

инновационных

 комплексов;  

формировании

 

корпорациями

 

многочисленных

 

научно

-

исследовательских

  подразделений  в  результате  процессов  поглощения 

конкурентов

 или слияния с ними;  

усилении

 

межфирменной

 

научно

-технической 

кооперации

; 

центральным

  направлением  инновационной  деятельности  становится  сфера 

услуг

  –  информационных,  финансовых,  инженерно-конструкторских, 

медицинских

;  

Специализация

  стран  на  рынке  высокотехнологичной  продукции 

определяется

  отраслевой  структурой  затрат  на  НИОКР.  Практически  50% 

всех

  расходов  на  НИОКР  Финляндии  и  Южной  Кореи  приходится  на 

телекоммуникационный

 сектор; около 25% НИОКР Великобритании и Дании 

составляет

  фармацевтический  сектор;  специализацией  Нидерландов  в  сфере 

НИОКР

  является  отрасль  производства  офисного  и  компьютерного 

оборудования

;  Ирландия  и  Дания  значительную  долю  расходов  на  НИОКР 

направляют

  на  производство  медицинских  приборов,  точных  и  оптических 

инструментов

.

 

ТНК

 промышленно развитых стран рассматривают улучшение 

процесса

  распространения  и  адаптации  технологий  как  альтернативу 

увеличению

 своих расходов на НИОКР и т.д. 

 

 

 

---

87 

 

Summary 

 

Now the dominant position in the market of hi-tech production is occupied 

by  multinational  corporations  of  the  countries  "big  seven":  about  two  thirds  of 

production and trade are under their control. From them the USA are supervised by 

over 20%, Japan - about 12-14%, Germany - more than 10%. 0,2% fall to the share 

of Russia in this trade turnover. 

Influence  of  globalization  on  character  and  dynamics  of  innovative 

processes in hi-tech productions of modern world economy is shown in the main 

tendencies of globalization of the innovative environment, namely:  

creation of world scientific and technological infrastructure for which Basic 

Element  is  association  of  efforts  of  the  scientific  and  technical  organizations, 

scientists and experts of the different countries; 

use of multinational corporation of global research potential which is based 

on  attraction  of  a  highly  qualified  scientific  personnel  and  their  participation  in 

performance and financing of joint scientific projects; 

  

increase  of  a  share  of  foreign  financing  of  scientific  researches  in  the 

majority of the developed and new industrial countries;  

formation of the network structures which are giving the chance rationally to 

combine  resources  and  to  regulate  development  of  their  national  scientific  and 

innovative complexes; 

formation  by  corporations  of  numerous  research  divisions  as  a  result  of 

processes of absorption of competitors or merge to them;  

strengthening  of  intercompany  scientific  and  technical  cooperation;    the 

services sector – information, financial, engineering and design, medical becomes 

the central direction of innovative activity;  

Specialization of the countries in the market of hi-tech production is defined 

by branch structure of expenses for research and development.  Nearly 50% of all 

expenses for research and development of Finland and South Korea are the share 

of  telecommunication  sector;    about  25%  of  research  and  development  of  Great 

Britain  and  Denmark  are  made  by  pharmaceutical  sector;    specialization  of  the 

Netherlands in the sphere of research and development is the branch of production 

of  office  and  computer  equipment;    Ireland  and  Denmark  direct  a  considerable 

share of expenses on research and development on production of medical devices, 

exact  and  optical  tools.  Multinational  corporations  of  industrialized  countries 

consider improvement of process of distribution and adaptation of technologies as 

alternative to increase in the expenses on research and development, etc.