Microsoft Word final joint Opinion for aze 2012 Az docx
Yüklə 309,48 Kb. Pdf görüntüsü
|
23
80. Bundan başqa, qeydiyyat tələbi nizamnamənin və ya dini qurumun xarakterinin forma baxımından deyil, məzmun baxımından yoxlanılmasına gətirib çıxarır ki, bu da yolverilməzdir. 41
say) görə geri çəkilmələrinə yol verilməməsinə diqqət yetirilməlidir. Qanuni məqsədlər üçün dövlətin aşırı müdaxiləsi olmadan könüllü formada qurum yaratmaq hüququ birləşmək azadlığı hüququnun ayrılmaz tərkib hissəsidir. Qeydiyyatdan geniş əsaslara görə imtina edilməsi bu əsas hüququ pozmuş olardı. Bundan başqa, dini qurumun yalnız qeydiyyat sənədlərində göstərilən ünvanda fəaliyyət göstərə bilməsi tələbi aşırı məhdudlaşdırıcı görünür və demokratik cəmiyyətdə zəruri deyil. 82. Qanunun 12-ci maddəsinin 2-ci bəndi dövlət qeydiyyatı üçün tələblərin uzun siyahısını müəyyən edir və bu hal dövlətə qərar qəbul etməkdə həddindən artıq mülahizə sərbəstliyi verir. Venesiya Komissiyasının vurğuladığı kimi, “qarışıq müddəalar və ya digər səbəblərdən din azadlığının məhdudlaşdırılması ilə bağlı rəsmi qurumların mülahizə sərbəstliyi ehtiyatla azaldılmalıdır”. 42 Əgər istənilən səbəbdən dini icma bu maddədə nəzərdə tutulduğu kimi qeydiyyat sənədlərini yuxarı dini və/ və ya təşkilati orqana təqdim etmirsə, amma Qanunun tələbinə görə, buna məcbur qalırsa, A HK çərçivəsində ciddi məsələlər yaranacaq. Həmçinin, dini icmanın qeydiyyat barədə müraciətinin dini mərkəz/idarə tərəfindən dövlət orqanlarına yönləndirilmədiyi və bu yolla onun qeydiyyatının qarşısının alındığı zaman nəyin baş verəcəyi də aydın deyil. 83. Qanunun 12-ci maddəsinin 4-cü bəndinə əsasən, dini qurumlar qanunvericiliklə müəyyən edilmiş müddət ərzində qeydə alınırlar. Bu qarışıq istinadlı müddəa öncədəngörüləbilənlik tələbinə yetərincə cavab vermir və bununla bağlı əlavə məlumat vermir. Halbuki, lex specialis (xüsusi qanun) olaraq məhz Qanunda dini qurumların qeydiyyata alınması ilə bağlı qərar qəbul etmək üçün icra orqanlarının sərəncamında olduğu müddətin açıq müəyyən edilməməsini şə rtləndirən hər hansı bir səbəb yoxdur. Buna görə də, Qanunun 12-ci maddəsinin 4-cü bəndində müddətin birbaşa göstərilməsi tövsiyə edilir. 84. Qanunun 12-ci maddəsinin 5-ci bəndi dini qurumlardan tələb edir ki, dövlət qeydiyyatı üçün zəruri olan sənədlərdə hər hansı dəyişiklik olarsa, müvafiq dövlət qurumuna bu barədə məlumat versinlər. Bu tələbin dairəsi aydın deyil. Belə ki, ənənələrdə, fəaliyyət metodlarında və ya
41 ATƏT/DT HB-nin Din və ya Etiqad Azadlığı üzrə Ekspertlərin Məsləhət Qrupunun Hüquq Vasitəsilə Demokratiya Uğrunda Avropa Komissiyası (Venesiya Komissiyası) ilə məsləhətləşmə əsasında hazırladığı Din və ya Etiqad Azadlığı ilə bağlı Qanunvericiliyin Araşdırılması barədə Bələdçi. 2004-cü ilin iyununda Venesiya Komissiyasının 59-cu Plenar Sessiyasında qəbul edilib, CDL-AD (2004) 028, səh. 11 Həmçinin bax: A HM, Metropolitan Bessarabia Kilsəsi və b. Moldovaya qarşı, ərizə N. 45701/99, Palata qərarı 13.12.2001, bənd 116 42 ATƏT/DT HB-nin Din və ya Etiqad Azadlığı üzrə Ekspertlərin Məsləhət Qrupunun Hüquq Vasitəsilə Demokratiya Uğrunda Avropa Komissiyası (Venesiya Komissiyası) ilə məsləhətləşmə əsasında hazırladığı Din və ya Etiqad Azadlığı ilə bağlı Qanunvericiliyin Araşdırılması barədə Bələdçi. 2004-cü ilin iyununda Venesiya Komissiyasının 59-cu Plenar Sessiyasında qəbul edilib, CDL-AD (2004) 028, səh. 17
24
tədrisin məzmununda hər hansı dəyişiklik olarsa, bu barədə məlumat vermək həddindən artıq ağır öhdəlik olardı. Qeyd etmək lazımdır ki, bu müddəa həm də Qanunun 12-1-ci maddəsinin 2- ci bəndinin 9-cu yarımbəndi baxımından önəmlidir, belə ki, dəyişikliklər barədə məlumat vermə tələbinə təkrarən əməl olunmaması dini qurumun ləğv edilməsinə gətirib çıxara bilər (88-94-cü bəndlərə bax). Bu səbəbdən, qeyd edilən müddəanın aydınlaşdırılmasına ehtiyac var. 85. Qanunun hazırki mətnində qeydiyyat barədə ərizəyə imtina cavabının verilmə əsaslarını və dövlət orqanlarının imtinanın əsasları barədə məlumatlandırmaq vəzifəsini müəyyən edən normalar artıq nəzərdə tutulmayıb. Əgər bu, dini qurumların öz mövcudluqlarını yalnız formallıq naminə dövlət orqanlarında qeydiyyatdan keçirməsi anlamına gəlirsə, bu Qanunda aydın şəkildə göstərilməlidir. Əks halda, hazırki Qanunla dini qurumların qeydiyyatından imtina üçün əsasların təsbit edilməməsi hüququn aliliyi prinsipinə zidd olmaqla özbaşına qərarlara yol aça bilər. 86. Beləliklə, Qanunda müəyyən edilən qeydiyyat siyasətinin yuxarıda qeyd edilən rəhbər prinsiplərə uyğun gəlməsi üçün yenidən işlənməsi ciddi şəkildə tövsiyə edilir. 87. Bu mənada, qeyd etmək lazımdır ki, qeydiyyatdan imtina edildiyi təqdirdə inzibati qaydada ş ikayət və ya məhkəmə baxışı imkanları mövcud olmalıdır. Belə şikayət proseduru tez və səmərəli olmalı və idealda məhkəmə orqanı tərəfindən həll edilməlidir. Əgər Azərbaycanın inzibati icraatı tənzimləyən qanunlarında bu məsələ artıq nəzərdə tutulmayıbsa, hazırki Qanuna daxil edilməlidir.
88. Qanunun 12-1-ci maddəsi dini qurumun ya könüllü şəkildə təsisçilər tərəfindən, ya səlahiyyətli orqan, ya da məhkəmə qərarı ilə ləğv edilməsini müəyyən edir. Məhkəmə qərarı ilə ləğvetmənin əsasları Qanunun 12-1-ci maddəsinin 2-ci bəndində sadalanıb. 89. Qanunun 12-1-ci maddəsinin 2-ci bəndinə əsasən, dini qurum “irqi, milli, dini, sosial ədavət və ya düşmənçilik yaratmaq” və “insan ləyaqətini alçaldan və ya insanpərvərlik prinsiplərinə zidd olan dinin yayılması və təbliğ edilməsi” əsasına görə ləğv edilə bilər. Bu terminlər qarışıq və müxtəlif yozumlara açıq olmaqla Qanunun özbaşına tətbiqinə gətirib çıxara bilər. Ləğvetmə üçün digər tamamilə qarışıq əsaslara daxildir: “dünyəvi təhsil alınmasına mane olma” və “dini qurumun üzvlərinin və digər şəxslərin dini qurumun xeyrinə öz əmlakından imtina edilməsinə təhrik və ya məcbur etmə”, hansı ki, geniş şəkildə şərh ediləcəyi təqdirdə, ATƏT-in öhdəlikləri ilə açıq şəkildə qorunan fəaliyyət olaraq hər hansı könüllü maliyyə və digər ianələrlə bağlı müraciətlərə də şamil edilə bilər. 43 Odur ki, qeyd edilən müddəaların ya daha dəqiq terminologiya ilə əvəz edilməsi, ya da Qanundan çıxarılması tövsiyə edilir.
43 Bax: ATƏT-in Vyana Yekun Sənədinin 16.4-cü bəndi (1989) Yüklə 309,48 Kb. Dostları ilə paylaş:
|