İdarəetmə mədəniyyəti
647
tivlik meyarı. Qabaqlayıcı sosial-mədəni terapiya. Dövlət
idarəçiliyinin təh-
lili və qiymətləndirilməsinin beş üsulu.
Dövlət idarəçiliyi mədəniyyətinin təkmilləşdirilməsi. İdarəçilik
fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi vəzifələri. Dövlət idarəçiliyinin təkmilləş-
dirilməsi predmeti. Dövlət idarəçiliyi mədəniyyətinin təkmilləşdirilməsi
prinsipləri.
Seminar məşğələləri və sərbəst hazırlıq üçün suallar:
1.
Dövlət idarəçiliyi mexanizmi və məqsədləri necə formalaşdırılır?
2.
Dövlət idarəçiliyinin məqsədlər iyerarxiyası necə qurulur?
3.
Dövlət idarəçiliyi strategiyasının əsas mahiyyəti nədir və onun
komponentləri hansılardır?
4.
Strateji planlaşdırma prosesi necə həyata keçirilir?
5.
Dövlət idarəçiliyinin hüquqi və təşkilati formalarının mahiyyəti nədir?
6.
İdarəçilik fəaliyyəti və personalın idarə edilməsi üçün hansı metod-
lardan istifadə olunur?
7.
İdarəçilik fəaliyyətinin formal mərhələləri hansılardır?
8.
İdarəçilik fəaliyyətinin qiymətləndirmə meyarları və mənbələri
haqqında nə deyə bilərsiniz?
9.
Ümumdünya Bankının qiymətləndirmə tövsiyələri.
10.
Dövlət idarəçiliyinin əsas effektivlik meyarları.
11.
Q.V.Atamançukun “normativ modeli”nin mahiyyəti nədir?
12.
Dövlət idarəçiliyinin əsas təhlili və qiymətləndirmə üsulları.
13.
İdarəçilik fəaliyyətinin əsas təkmilləşdirilmə vəzifələri, predmeti və
prinsipləri hansılardır?
16-cı mühazirə. Dövlət idarəçiliyinin hüquqi tənzimlənməsi və
informasiya təminatı
Dövlət idarəçiliyinin hüquqi tənzimlənməsi. Hüquqi tənzimlən-
mənin mahiyyəti və ona qoyulan tələblər. Hüquqi tənzimlənmənin predme-
ti: mexanizmlər, hakimiyyətin və səlahiyyətlərin bölünməsi, iradəyə əsasla-
nan münasibətlər. Dövlət orqanının hüquqi statusu. Ümumi yol verilən, ica-
zə verilən və vəzifə-səlahiyyət qaydası. Tənzimləyici, qoruyucu və xüsusi
(ümumi qadağan edilən, definitiv, deklarativ, kollizion sərəncamlar) nor-
maların təsnifatı. Hüquqi tənzimlənmə metodu - hüquqi yollar, üsullar və
təsir vasitələrinin məcmusu kimi. Hüquq normalarının subyekti, mənası və
məzmunu – metodun ölçü alətləri kimi. Subyekt: mərkəzləşmiş (subordi-
nasiya) və desentralizasiya olunmuş (koordinasiya) tənzimlənmə. Məna və
məzmun: pozitiv məcbur etmə, qadağa və yol vermə - hüquqi tənzimlənmə
Fuad Məmmədov
648
üsulları kimi. Hüquqi formalar: konstitusiya, qanunlar və qanundan irəli gə-
lən (ümumdövlət, idarə, yerli və lokal) hüquqi normativ aktlar - dövlət ida-
rəçiliyinin əsası kimi. Hüquqi tənzimlənmə üsulları sistemi. Ölkə preziden-
tinin səlahiyyətləri. Xüsusiyyət: hüquqi tənzimlənmənin tipikliyi (univer-
sallığı) və unikallığı. Hüquqi tənzimləmə strukturu (qanunverici, daxili alt-
sistemli, normativ, özünüidarə, hüquq-mühafizə tənzimlənməsi və normativ
təyin etmə). Dövlət idarəçiliyini təmin edən material və prosessual norma-
lar, hüquqi mexanizmlər. Hüquqi tənzimlənmənin keyfiyyəti və normaların
həyatda işləmə reallığı dərəcəsi, dövlət idarəçiliyinin hüquqi tənzimlənmə
effektivliyi səviyyəsinin göstəriciləri kimi. Qanunların siyasətçilər, dövlət
qulluqçuları və ölkə vətəndaşları tərəfindən icra edilməsi mədəniyyəti. “Qa-
nunvericilik-qanunilik-hüquq qaydası” zəncirində qanuniliyin yeri. İdarəet-
mə orqanlarının fəaliyyətinə iyerarxik ümumi və xüsusi (antiinhisar, göm-
rük, sanitar-epidimioloji, ekoloji və s.) xarici nəzarət. Qeyri-hökumət təşki-
latlarının, həmkarlar ittifaqlarının, kütləvi informasiya vasitələrinin və ayrı-
ayrı fərdlərin rolu. Qanunilik və hüquq qaydası. Həllindən ölkədə qanunilik
və hüquq qaydası səviyyəsinin asılı olduğu problemlər. Nizam-intizamın üç
əsas qaydası və növü.
Dövlət idarəçiliyinin informasiya təminatı. İnformasiya mədə-
niyyəti - elmi biliklərin, metodologiya, metodika və texniki vasitələrin məc-
musu kimi. Qlobal informasiya cəmiyyəti Xartiyası. İdarəçilik informasiya-
sına qoyulan tələblər. Obyektiv idarəçilik informasiyasını doğuran səbəblər.
Problemli, münaqişəli və ekstremal situasiyalar. İnformasiyanın aktuallığı,
həqiqiliyi, yetərliliyi, əlçatanlığı və mötəbərliyi (əslinə uyğun) tələbləri.
İdarəçilik qərarlarına aid olan informasiyaya tələblər. İdarəçilik qərarları in-
formasiyasının səviyyəsini təmin edən şərtlər. İdarəçilik informasiyasını
təşkil etmənin əsas təkmilləşdirmə prinsipləri. Qanuniliyin informasiya tə-
minatı. İnformasiya təminatının vəziyyəti: informasiyanın bölüşdürülməsi
və keyfiyyəti. İnformasiya üzərində nəzarət. Müasir informasiya sistemi
komponentləri. İnformasiyanın məzmun sisteminin və bu sahədə fəaliyyə-
tin əsas istiqamətlərinin formalaşdırılması üzrə Q.V.Atamançukun tövsiyə-
ləri. “Biliklər cəmiyyətinin” yaradılması dövründə bilmək və həll etmək la-
zım gələn problemlər.
Seminar məşğələləri və sərbəst hazırlıq üçün suallar:
1.
Dövlət idarəçiliyində hüquqi tənzimləmənin rolu və ona qoyulan tə-
ləblər haqqında nə deyə bilərsiniz?
2.
Dövlət orqanının hüquqi statusu nədir?
3.
Hüquqi tənzimləmənin əsas formaları və üsullarını sadalayın.