Microsoft Word Fuad-magistr-yenii doc
Yüklə 1,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Paul Mladjenoviç, “Fond Birjasında investisiyalar”, Bakı 2014
- Qrafik 2.1. X ətti qrafik
38
uğramaq deyil. Əksinə, bazarda stabilliyin və ya fond indekslərindəki tərəddüdlərin hansısa bir qanunauyğunluğa tabe olmasıdır. Qiymətli kağızların bazarında qiymətlərin səviyyəsinə təsir göstərən əsas faktorlar siyasi və hüquqi çərçivədə qəbul olunan qərar və qanunlardır. Bunlar adətən aşağıdakı kimi qruplaşdırılır:
6 Mümkün qanunvericilik Təsirlər Vergilər Ümumiyyətlə, yüksək vergilər son nəticədə səhm investisiyasına mənfi təsir göstərir. Gəlir vergisi və kapital qazancı üzrə vergilər və digər vergi növləri səhm və istiqrazlar üzrə gəlirlərin azalması və onların qiymətlərinin aşağı düşməsinə səbəb olur Qanunlar Qiymətlərə nəzarət dedikdə məhsul, xidmət və ya istehlak mallarının qiymətini müəyyən edən qanunlar nəzərdə tutulur. Qiymətlər üzərində nəzarət tarix boyu davamlı olaraq tətbiq edilir. Tənzimləmələr Qəbul edilmiş praktikaya əsasən daha çox və daha sərt tənzimləmələr səhmlərə mənfi təsir göstərir. Dövlət xərcləri və dövlət borcu Dövlət təşkilatlarının xərcləri artarsa və ya ehtiyatlardan səmərəsiz istifadə edilərsə, cəmiyyət böyük məsrəflərə məruz qala bilər ki, bu da öz növbəsində iqtisadiyyatın və qiymətli kağızlar bazarının zəifləməsinə gətirib çıxara bilər. Dövriyyədə olan pul vəsaitinin məbləği Dövriyyədə olan pul vəsaitinin məbləğinin artması və ya azalması inflyasiya və ya deflyasiya mühitinin yaranması ilə nəticələnir ki, bu da öz növbəsində iqtisadiyyata, xüsusi bir sənaye sahəsinə və ya səhm investisiyasına mənfi və ya müsbət təsir edə bilər. Faiz dərəcələri Ə sas tənzimləyici qurumların yürütdükləri siyasət burada həlledici rol oynayır. Belə ki, faiz dərəcələrinin artması və ya azalması ümumi iqtisadiyyata və qiymətli kağızlar bazarına dinamik təsir göstərir. Faiz dərəcələri yüksəldikdə, şirkətlər üçün kredit daha baha başa gəlir. Ə ksinə, faiz dərəcələri azaldıqda, şirkətlər krediti daha ucuz əldə edə bilir və bu da öz növbəsində mənfəət üçün faydalı hesab olunur. Dövlət tərəfindən göstərilən yardımlar Bu, dövlətin vergilərdən və ya borclanma nəticəsində əldə edilən pullardan istifadə etməklə çətin vəziyyətdə olan müəssisələrə yardım göstərməsidir (dövlətin bazara birbaşa müdaxiləsi). Bu zaman vəsaitlər sağlam özəl sektordan çətin vəziyyətdə olan müəssisələrə yönləndirildiyindən, bu proses mənfi təsirə malikdir. Ş irkətlərin qiymətli kağızlarına bir başa təsir gösərən əsas faktorlardan biri investisiya reytinqi üzrə statusun saxlanılmasıdır. Qeyd edək ki, Dünya üzrə investisiya reytinqinin təyin olunması 3 əsas şirkət “Standart and Poors”, “Fitch” və “Moody’s” tərəfindən həyata keçirilir. Sözügedən beynəlxalq kredit agentlikləri ölkələrin və eləcədə ayrı-ayrı şirkətlərin iqtisadi gücünü təhlil edir, səhm və istiqrazlarını borc ödəmə qabiliyyətlərinə görə dərəcələrə ayıraraq kredit reytinqləri üzrə sıralayır. Bu kredit reytinqləri neqativ, neytral və pozitiv proqnozlu 3 səyiyyəli
6
Paul Mladjenoviç, “Fond Birjasında investisiyalar”, Bakı 2014 39
olur (A, AA, AAA). stiqrazlarının dəyər şkalasının yuxarı olması şirkətlərin öz öhdəliklərini
yerinə yetirmək ehtimalının yüksək olmasına işarə edir. Məhz bu da investorları yüksək reytinqli qiymətli kağızların alınmasını həvəsləndirir. Bu da öz növbəsində həmin şirkətin qiymətli kağızlarının qiymətinin yüksəlməsi və gəlirlik faizlərin isə aşağı olmasına səbəb olur. Misal üçün qeyd edək ki, 03 avqust 2011-ci il tarixində S&P reytinq agentliyi 1941-ci ildən bəri ilk dəfə olaraq ABŞ-ın “AAA” səviyyəsində olan suveren kredit reytinqini aşağı endirməyə qərar vermişdir. Ölkənin kredit reytinqi “AAA” səviyyəsində bir pillə aşağı salınaraq “neqativ” proqnozlu “AA+” səviyyəsinə endirilmişdir. Bu qərar bütün ABŞ şirkətlərinin istiqazlarının gəlirlik dərəcəsinin azalması və eyni zamanda həmin şirkətlərin səhmlərinin qiymətlərinin azalmasına səbəb olmuşdur. Digər bir misal, 2011-ci ilin sonu 2012-ci ilin əvvəllərində dünya borc böhranı nəticəsində Yunanıstanın dövlət borcu elə bir səviyyəyə yüksəlmişdir ki, bu da beynəlxalq investisiya şirkətləri tərəfindən araşdırılaraq onun kredit reytinqini defolt səviyyəsində müəyyənləşdirmişdir. Kredit reytinqinin dəyişməsi Yunanıstanın dövlət istiqrazlarının gəlirliklərinin çox aşağı düşməsi ilə nəticənmişdir ki, bu da digər tərəfdən Yunanıstana investisiya yatıran şirkətlərin səhmlərinin dəyərinin aşağı düşməsinə səbəb olmuşdur. Yuxarıda qeyd olunan faktorların qiymətli kağızların qiymətinə təsirini müəyyənləşdirmək üçün müxtəlif analiz metodlarından istifadə olunur. Ən sadə analiz üsulu qrafik analiz metodudur. Qiymət qrafiklərinin 3 əsas növü vardır. Bunlar xətti qrafiklər, parça modeli və yapon şamları qrafikidir. Lakin, bütün qiymət qrafikləri üçün ümumi xüsusiyyət şaquli istiqamətdə qiymət dəyişikliklərinin, üfüqi istiqamətdə isə zamanın əks olunmasıdır. Xətti qrafiklər yalnız müəyyən zaman dilimindəki bağlanış qiymətləri ardıcıllığını göstərir. Xətti qrafiklərdən daha çox qısa zaman periodlarında qiymət dəyişikliklərinin analiz edilməsi üçün istifadə olunur.
Yüklə 1,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|