Microsoft Word Fuad-magistr-yenii doc
Yüklə 1,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
69
Qeyd etmək lazımdır ki, reytinq hər hansı riyazi düsturla hesablanmır və miqdar göstəriciləinin keyfiyyət interpretasiyasını əks etdirir, müxtəlif amilər əsasında təhlil prosesi yerinə yetirilir. Ilk növbədə siyasi sistem – hökümət forması, siyasi məsələlərin həlli zamanı konsensus dərəcəsi, borcların ödənilməsi imkanı və s. qiymətləndirilir. Sonra sosial mühit –həyat tərzi, demoqrafik vəziyyət və s. öyrənilir. Son mərhələdə isə beynəlllxalq əlaqələr sferası – siyasi risk üzrə tədqiqat işləri aparılır. Sərbəst reytinqi təyin edərkən mühüm məsələlərdən biri iqtisadi riskin qiymətləndirilməsi prosesidir. Bu zaman birinci növbədə ölkənin iqtisadi potensialı, onun resursları, kapital qoyuluşları, istehsal, xidmət sferası, yaradılan məhsulun tplanılması və istifadə olunma üçün paylanılması və s. qiymətləndirilir. Sonra dövlət maliyyəsi – vergi sistemi, büdcə, məsrəflər, dövlətin borcu nəzərdən keçirilir. Üçüncü mərhələdə ölkədə pul sisteminin vəziyyəti və inflyasiya səviyyəsi, bank sisteminin müstəqilliyi təhlil olunur. qtisadi risk bilavasitə ölkənin ödəniş balanı ilə əlaqədardır və bu səbəbdən növbəti mərhələdə ödəniş balansın təhlili prosesi həyata keçirilir. Son mərhələdə xarıcı valyutaların mövqeyi, valyuta məzənnələri, xarıcı valyutada olan borclar və s. nəzərdən keçirilir. Sərbəst reytinq Siyasi riskin qiymətləndirilməsi Iqtisadi riskin qiymətləndirilməsi Siyasi sistem Sosial mühit Beynəlxalq münasibətlər Xarici mövqenin qiymətləndirilməsi qtisadi struktur və artım Dövlət maliyyəsi və borcu Pul sistemi və infilyasiya səviyyəsi Ödəniş balansı 70
Maliyyə institutlarının reytinqi zsasən bankların reytinqi ilə təyin olunur və bu zaman biznes və maliyyə risklərinin qiymətləndirilməsi prosesi həyata keçirilir. Emitent şirkətlərin reytinqi onların iqtisadi və maliyyə vəziyyətinin təhlili zsasında təyin olunur. Bu reytinq əsas etibarilə istiqrazların, vksellərin və digər kommersiya öhdəçiliklərinin, orta
müddətli notların, bank kreditləri ödənişlərinin qiymətləndirilməsi zamanı istifadə olunur. Bu reytinqə eləcə də lizinq və zəmanət ə məliyyatlarının aparılması zamanı kredit reytinqinin təyin olunması üçün müraciət olunur. Emitent şirkətlərin reytinqi tıəyin olunarkən, onların fəaliyyət perspektivləri, idarəetmə keyfiyyətləri, rəqabət qabiliyyətləri və c. Üzrə tədqiqat işləri aparılır. Ilk növbədə şirkətin keyfiyyət göstəriciləri təhlil olunur, sonra isə onların maliyyə siyasəti, müəyyən müddət ərzində gəlirlilik göstəriciləri, nağd pul axınları, kapital strukturları, maliyyə çevikliyi və s. kimi miqdar qiymətləndirmələri həyata keçirilir. Emitent şirkətlərin investisiyaya cəlb olunma qabiliyyətlərinin təyin edərkən, onların aşağıdakı göstəriciləri nəzərə alınır: kapital qoyuluşunun səmərəliyi və gəlirliyi; ş irkətin maliyyə vəziyyəti; şirkətin istehsal potensialı; qiymətli kağızlara qoyulan vəsaitlərin etibarlılığı və təhlükəsizliyi; aksiya qiymətlərinin artma perspektivi. Şəkil 3.2 Bankların reytinginin qiymətləndirilməsi 71
Şə
Emitent şirkətlərin reytinginin qiymətləndirilməsi Bankların reytinqi Balans riskin qiymətləndirilməsi Maliyyə riskin qiymətləndirilməsi qtisadiyyat qtisadi meyllər qtisadi sahələrin təhlili darəetmənin keyfiyyəti Kapital
Aktivlər Passivlər Bazarda yeri Strategiya Kommersiya fəaliyyətinin diversifikasiyası qtisadi əlamət üzrə diversifikasiya Gəlirlər Depozitlər Likvidlik Maliyyə çevikliyi Struktur riski Bazar riski qtisadi əlamət üzrə diversifikasiya 72
Birinci qrupa aid olunan göstəricilər şirkətin mənfəətliyioni və aktivlər üzrə idarəolunma keyfiyyətini xarakterizə edir. Ikinci qrup göstəricilər şirkətin malyyə vəziyyətini təyin edir. Üçüncü qrupa şirkətlərin istehsal potensiallarını xarakterizə Bankların reytinqi Balans riskin qiymətləndirilməsi Maliyyə riskin qiymətləndirilməsi qtisadiyyat qtisadi meyllər qtisadi sahələrin təhlili darəetmənin keyfiyyəti Kapital Aktivlər Passivlər Bazarda yeri Strategiya Kommersiya fəaliyyətinin diversifikasiyası qtisadi əlamət üzrə diversifikasiya Gəlirlər Depozitlər Likvidlik Maliyyə çevikliyi Struktur riski Bazar riski qtisadi əlamət üzrə diversifikasiya
Yüklə 1,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|