Microsoft Word Fuad-magistr-yenii doc
Yüklə 1,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Elmi r əhb ər: qtisad üzr ə f əls əf ə doktoru: b\m. G. Ş.A ğab əyova
88
24. Л.В.Алексеевич “Рынок ценных бумаг” Москва 2011 25.
www.e-qanun.az 26.
www.president.az/articles/2182
27. www.scs.gov.az 28.
www.cbar.az 29.
www.mdm.az 30.
www.bfb.az 31.
www.sehm.az 32.
www.finance.google.com 33.
www.bloomberg.com
Azərbaycan Dövlət qtisad Universitetinin “Bank işi” kafedrasının magistrantı 89
Həsənzadə Fuad Maqsud oğlunun “Qiymətli kağızların reytinq qiymətləndirmə modeli” mövzusunda yazdığı magistr dissertasiya işinin R E F E R A T I Mövzunun aktuallığı : Hər bir ölkə iqtisadiyyatının müasir inkişaf problemlərindən biri də borc öhdəlikləri bazarının formalaşması və inkişafıdır. Buna yüksək səviyyədə inkişaf etmiş qiymətli kağızlar bazarının formalaşdırılması ilə nail olmaq olar. Qiymətli kağızlar bazarının inkişafı, onun əsas tərkib alətləri olan qiymətli kağızların qiymətlərinin formalaşmasının təkmilləşdirilməsi ölkə iqtisadiyyatının mühüm tərkib hissəsi olmaqla bu sisteminin inkişafı və davamlı iqtisadi artımın təmin olunmasında mühüm
rol oynamaqdadır. Qiymətli kağızlar bazarı iqtisadiyyatın maliyyələşdirilməsinin dövlət büdcəsi və bank sistemi ilə yanaşı ən mühüm vasitələrindəndir. Bu bazar kapitalın səfərbər edilməsini həvəsləndirməklə maliyyə resurslarının iqtisadiyyatın müxtəlif sahələri və sferaları arasında, perspektivli və rentabelli şəkildə, dinamik inkişaf edən istehsalların xeyrinə yenidən bölgüsünü təmin edir. Məhz bu səbəblərə görə müasir dövrün tələblərinə uyğun olaraq mövzunun araşdırılması mövzunun aktuallığı sübut edən əsas faktorlardandır. Tədqiqatın əsas məqsədi və vəzifələri: Müasir dövrdə qiymətli kağızlar bazarının iqtisadiyyat üçün mühüm əhəmiyyət kəsb etməsinə və dövlətin bu sahədə irimiqyaslı islahatlar aparmasına baxmayaraq, ölkəmizdə bu barədə hələ də informasiya qıtlığı mövcuddur. Bunları nəzərə alaraq buraxılış işinin yazılmasında əsas məqsəd bu sahənin mahiyyəti və əsas cəhətlərinin öyrənilməsi və təhlil olunması, onun inkişaf istiqamətlərinin müəyyən edilməsi və respublikamızda qiymətli kağızlar bazarının formalaşması xüsusiyyətlərinin tədqiqi, iqtisadiyyatda rolunun açıqlamasından ibarətdir. Həmçinin, Qiymətli kağızlar bazarında qiymətlərin əmələgəlməsində bazar iqtisadiyyatının əsas prinsiplərinin nəzərə alınması, xarici ölkələrin qiymətli kağızlar bazarında qiymətlərin formalaşması mexanizmlərinin mövcud obyektiv şəraitə uyğun olaraq ölkə iqtisadiyyatına tətbiqi imkanları və qiymətli kağızların gələcək qiymətlərin dinamikasının müəyyənləşdirilməsi üçün beynəlxalq təcrübədən istifadə olunması
90
dissertasiya işinin əsas məqsədi hesab olunur. Bu məqsədlə dissertasiya işi aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirir. - Qiymətli kağızlar bazarının iqtisadi sistemində rolunu öyrənir; - Qiymətli kağızlar bazarının əsas atributları və tərkib hissələri haqqında ətraflı məlumatları əks etdirir; - Qiymətli kağızlar bazarında qiymətlərin dəyişilmə meyllərini öyrənir; - Qiymətli kağızlar bazarında qiymətlərin proqnozlaşdırma metodları və beynəlxalq təcrübədən istifadə olunması imkanlarını araşdırır. Tədqiqatın obyekti və predmeti: Tədqiqatın obyekti qiymətli kağızlar bazarında qiymətlərin dinamikasının və dəyişilmə meyllərinin müəyyən edilməsi, dünya üzrə səhm bazarında qiymətlərin izlənilməsi üzrə texniki təhlillərin aparılması zamanı dünya təcrübəsindən istifadə üzrə metod, vasitə və qaydalar təşkil edir. Tədqiqatın predmeti qiymətli kağızlar bazarının iqtisadiyyatda yeri və rolunun tədqiqi və tənzimlənilməsi istiqamətləri, qiymətli kağızların qiymətlərin formalaşması metodlarının təkmilləşdirilməsi, və qiymətlərin gələcəkdə dəyişilmə meyllərinin araşdırılmasıdır. Tədqiqatın informasiya bazası və işlənmə metodları: Tədqiqatın informasiya bazası qeyd olunan istiqamət üzrə Azərbaycan, eləcə də ingilis və rus iqtisadçılarının ə sərlərindən, qiymətli kağızlar bazarı, qiymətin əmələgəlməsi və eləcə də birja ticarəti haqqında müvafiq qaydaları özündə əks etdirən beynəlxalq təcrübə və dövlətdaxili normativ hüquqi aktlardan, qərar, qayda və mövzu ilə bağlı mövcud internet mənbələrindən ibarətdir. Tədqiqat üzərində işləyərkən müqayisəli texniki təhlil və analitik hesablama metodlarından geniş istifadə edilmişdir. Tədqiqatın elmi yeniliyi: Tədqiqatın elmi yeniliyi ondan ibarətdir ki, qiymətli kağızlar bazarında qiymətlərin əmələgəlməsi üzrə Azərbaycan Respublikasının mövcud təcrübəsinin qeyd olunan sahə üzrə mövcud olan beynəlxalq təcrübə kontekstində təhlil edilir və milli təcrübənin qabaqcıl beynəlxalq standartlar əsasında təkmilləşdirilməsinin zəruriliyi və yolları göstərilir
qaydaların Azərbaycan qiymətli kağızlar bazarı üçün yeni olsa da, xarici ölkələrin təcrübəsində geniş tətbiq olunur. Məhz bu səbəbdən tədqiqat beynəlxalq təcrübənin
91
milli iqtisadiyyata tətbiq üçün mühüm praktiki əhəmiyyət kəsb edir. Digər tərəfdən tədqiqat işində istifadə olunan təhlil metodları Azərbaycanın qiymətli kağızlar bazarının bütün iştirakçılarının bu sahədə bilik bacarıq və təcrübələrinin təkmilləşdirilməsinə imkan yaradır. Magistr işi giriş, üç fəsil və bu mövzuya dair nəticə və təkliflərlə birlikdə səhifədən ibarətdir.
Giriş hissəsində mövzunun aktuallığı əsaslandırılır, tədqiqatın məqsədi və vəzifələri, obyekti və predmeti, informasiya bazası və işlənmə metodları, elmi yeniliyi və praktiki əhəmiyyəti göstərilir. Birinci fəsildə qiymətli kağızlar bazarı, onun mahiyyəti, zəruriliyi, iqtisadiyyatda yeri və rolu, funksiyaları, quruluşu, iştirakçıları, fond birjalarının xüsusiyyətləri və eləcədə, müasir şəraitdə ölkəmizdə qiymətli kağızlar bazarının vəziyyəti, onun inkişaf istiqamətləri, respublikamızda bazarın formalaşması və inkişafı barədə geniş məlumat verilir. kinci fəsil Azərbaycanda qiymətli kağızlar bazarının qiymətləndirilməsi və onun müasir vəziyyəti təhlil olunur, xüsusilə Azərbaycan Respublikasında qiymətli kağızlar tənzimlənilməsinin müasir vəziyyəti barədə geniş məlumat verilir. Üçüncü fəsildə qiymətli kağızların reytinq qiymətləndirmə modelinin tədqiqi öyrənilir. Burada həmçinin dissrtasiyanın əsas hesab edilən qiymətli kağızlar xətti və B-əmsalı konsepsiyası, qiymətli kağızların reytinqinin təyini və qiymətləndirilməsi və proqnozlaşdırılması haqqında əyani misallar vasitəsilə geniş məlumat verilərək tədqiq edilir.
Dissertasiya işinin yekununda təhlil nəticəsində əldə olunmuş bir sıra fikirlər, nəticələr, təkliflər və təhlilin ərsəyə gəlməsində istifadə olunan ədəbiyyatın siyahısı və dissertasiya işində istifadə olunan əlavə göstərilmişdir. Bazar iqtisadiyyatı şəraitində əmək bölgüsünün dərinləşməsi, özəl bölmənin inkişafı, maliyyə-kredit sahəsinin də inkişafını və təkmilləşdirilməsini tələb edirdi ki, bu da öz növbəsində maliyyə sektorunun bütövlükdə inkişafını şərtləndirirdi. Belə ki, yığım və investisiyanın müxtəlif şəxslər tərəfindən həyata keçirildiyi bir dövrdə yığımların investisiyaya çevrilməsini təmin edən mexanizmin yaranması aktual məsələyə çevrilmişdi. Maliyyə bazarı və onun tərkib elementləri bu mexanizm 92
vəzifəsini yerinə yetirməklə iqtisadi fəaliyyətin subyektləri arasında kapital resurslarının effektiv şəkildə yenidən bölüşdürülməsini təmin edirdi. Maliyyə alətlərindən istifadənin genişlənməsinin əsas səbəbi kimi sözügedən sistem üzrə yeni borc alətlərin meydana gəlməsi kimi qiymətləndirilir ki, bunlardan biri də qiymətli kağızlar hesab olunur. Həmçinin, bir-birindən təcrid olunmuş kapitalların inteqrasiyası üçün təşkilatı zəminin yaranması maliyyə-kredit qurumlarının çoxsaylı və çoxcəhətli formalarının meydana gəlməsini labüd edirdi. Bu istiqamətdə ölkə iqtisadiyyatının maliyyə sektorunu təşkil edən qurumlar tərəfindən borc kapitalının yaradılması istiqamətində bir sıra addımlar atılmışdır ki, bunlardan biri də qiymətli kağızların tədavülə buraxılması yolu ilə maliyyə kapitalının formalaşmasına nail olmaq hesab olunurdu. Maliyyə kapitalı anlayışı ilə ifadə edilən bu münasibətlərin maddi daşıyıcıları kimi səhm və istiqrazlar eləcədə onlardan törəmə kimi digər qiymətli kağızlar, bu qiymətli kağızların hərəkəti maliyyə kapitalının hərəkətini, onların məcmu məzənnəsi isə maliyyə kapitalının həcmini ifadə edirdi. Bütövlükdə qiymətli kağızlar bazarı qiymətli kağızların emissiyası, buraxılması, tədavülü, ödənilməsi, sahibliyi, saxlanılması, onlarla əqdlərin bağlanması, digər ə məliyyatların aparılması üzrə subyektlər arasında olan hüquqi və iqtisadi münasibətlərin məcmusu özündə əks etdirir. Bazarın məqsədi sərbəst maliyyə resurslarını səfərbər etmək və onların bazarın iştirakçılarının qiymətli kağızlarla keçirdiyi müxtəlif əməliyyatlar vasitəsilə yenidən bölgüsünü təmin etməkdən ibarətdir. Bu bazarın mövcudluğu bütün bazar iqtisadiyyatlı ölkələr üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Qiymətli kağızlar bazarı əmtəə və pul tədavülünə fəal surətdə xidmət edir. Digər tərəfdən qiymətli kağızların buraxılması və bazarda yerləşdirilməsi sərbəst pul vəsaitlərinin səfərbər edilməsi və sosial-iqtisadi inkişafa istiqamətləndirilməsinin səmərəli yoludur. Bunun nəticəsində müvəqqəti sərbəst pul vəsaitlərinin dövriyyə sürəti güclənir, ölkədə investisiya üçün əlverişli şərait yaranır ki, bu da iqtisadi artıma səbəb olur. Bu bazarın formalaşması üçün ilkin şərt qiymətli kağızlar buraxan kifayət qədər emitentlərin, investorların, qiymətli kağızların hərəkət və
infrastrukturunu reqlamentləşdirən inkişaf etmiş normativ-qanunverici bazanın, qiymətli kağızlarla aparılan ə məliyyatlara nəzarətin təşkilinin olmasıdır. 93
94
Azərbaycan Dövlət qtisad Universitetinin “Bank işi” kafedrasının magistrantı Həsənzadə Fuad Maqsud oğlunun “Qiymətli kağızların reytinq qiymətləndirmə modeli” mövzusunda yazdığı Magistr Dissertasiya işinə R Ə Y
Müasir bazar iqtisadiyyatının ən mühüm tərkib hissəsi hesab olunan maliyyə sisteminin 3 əsas komponentindən biri də qiymətli kağızlar bazarıdır. Hər bir ölkədə iqtisadi siyasətin həyata keçirilməsi xüsusilə də maliyyə və repo əməliyyatlarının aparılması məhz qiymətli kağızlar vasitəsi ilə reallaşır. Məhz bu səbəbdən qiymətli kağızların qiymətlərinin formalaşması iqtisadi sistemdə mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Məlum olduğu kimi uğurlu iqtisadi islahatlar nəticəsində formalaşmaqda olan özəl sektorun maliyyə xidmətlərinə çıxışının genişləndirilməsi və uzunmüddətli sərmayə imkanlarının təmin edilməsi bu dövrdə həyata keçirilən iqtisadi siyasətin əsas hədəflərindən birini təşkil edir. Məhz bununla əlaqədar olaraq, effektiv tənzimlənən fond bazarlarının yaradılması və bütövlükdə qiymətli kağızlar bazarında vahid dövlət siyasətinin formalaşdırılması və həyata keçirilməsi ölkədə mütəşəkkil fond bazarlarının inkişafı və tənzimlənməsi sahəsində kompleks əlaqələndirilmiş vahid strategiyanın həyata keçirilməsini təmin edir. Bu baxımdan magistrant tərəfindən belə bir mövzunun seçilib onun təhlili öz axıcılığı ilə səciyyələnir. Magistr dissertasiya işi giriş, üç fəsil, nəticə və təkliflərdən və istifadə olunan ə dəbiyyat mənbələrindən və əlavədən ibarətdir. şin birinci fəslində magistrant əsasən qiymətli kağızlar bazarı, onun mahiyyəti, zəruriliyi, iqtisadiyyatda yeri və rolu, funksiyaları, quruluşu, iştirakçıları, fond birjalarının xüsusiyyətləri və eləcədə, müasir şə raitdə ölkəmizdə qiymətli kağızlar bazarının vəziyyəti, onun inkişaf istiqamətləri, respublikamızda bazarın formalaşması və inkişafını ətraflı izah etmişdir. ş in ikinci fəslində Azərbaycanda qiymətli kağızlar bazarının qiymətləndirilməsi, qiymətli kağızların dinamikası, bazarın tənzimlənməsinin zəruriliyi, tənzimlənmənin formaları və xüsusiyyətləri barədə geniş məlumat verilir. 95
Magistr dissertasiya işinin sonuncu fəslində isə qiymətli kağızların reytinq qiymətləndirmə modelinin tədqiqini görsədir, həmçinin dissrtasiyanın əsas hesab edilən qiymətli kağızlar xətti və B-əmsalı konsepsiyası, qiymətli kağızların reytinqinin təyini və qiymətləndirilməsi və proqnozlaşdırılması haqqında əyani misallar vasitəsilə geniş məlumat verilərək tədqiq edir və geniş məlumatlar verir. Dissertasiya işinin yekununda təhlil nəticəsində əldə olunmuş bir sıra fikirlər, nəticələr, təkliflər və təhlilin ərsəyə gəlməsində istifadə olunan ədəbiyyatın siyahısı göstərilmişdir. Qeyd olunanları nəzərə alaraq magistr dissertasiya işinin müdafiəyə buraxılması məqsədəuyğundur.
qtisad üzrə fəlsəfə doktoru: b\m. G.Ş.Ağabəyova 96
Azərbaycan Dövlət qtisad Universitetinin “Bank işi” kafedrasının magistrantı Həsənzadə Fuad Maqsud oğlunun “Qiymətli kağızların reytinq qiymətləndirmə modeli” mövzusunda yazdığı Magistr Dissertasiya işinə R Ə Y Qiymətli kağızlar bazarı qiymətli kağızların emissiyası, buraxılması, tədavülü, ödənilməsi, sahibliyi, saxlanılması, onlarla əqdlərin bağlanması, digər əməliyyatların aparılması üzrə subyektlər arasında olan hüquqi və iqtisadi münasibətlərin məcmusu özündə əks etdirir. Bazarın məqsədi sərbəst maliyyə resurslarını səfərbər etmək və onların bazarın iştirakçılarının qiymətli kağızlarla keçirdiyi müxtəlif əməliyyatlar vasitəsilə yenidən bölgüsünü təmin etməkdən ibarətdir. Bu bazarın mövcudluğu bütün bazar iqtisadiyyatlı ölkələr üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Qiymətli kağızlar bazarı ə mtəə və pul tədavülünə fəal surətdə xidmət edir. Digər tərəfdən qiymətli kağızların buraxılması və bazarda yerləşdirilməsi sərbəst pul vəsaitlərinin səfərbər edilməsi və sosial-iqtisadi inkişafa istiqamətləndirilməsinin səmərəli yoludur. Bunun nəticəsində müvəqqəti sərbəst pul vəsaitlərinin dövriyyə sürəti güclənir, ölkədə investisiya üçün ə lverişli şərait yaranır ki, bu da iqtisadi artıma səbəb olur. Bu bazarın formalaşması üçün ilkin şərt qiymətli kağızlar buraxan kifayət qədər emitentlərin, investorların, qiymətli kağızların hərəkət və infrastrukturunu reqlamentləşdirən inkişaf etmiş normativ-qanunverici bazanın, qiymətli kağızlarla aparılan əməliyyatlara nəzarətin təşkilinin olmasıdır.Bu baxımdan magistr dissertasiyasının mövzusu – qiymətli kağızlar bazarının formalaşması, bazarın tənzimlənilməsi, bazarın əsas alətləri olan səhm və istiqazların qiymətlərinin formalaşması və bu qiymətlərin dinamikasının proqnozlaşdırılma metodlarının təkmilləşdirməsinəzəri və praktiki baxımından həmişə aktualdır. Magistr dissertasiya işi, giriş üç fəsil, nəticə təkliflərdən,istifadə olunan ədəbiyyat siyahısından ibarətdir. 97
ş in birinci fəsli qiymətli kağızlar bazarı və onun formalaşmasının nəzəri- metodoloji əsaslarından, davamlı iqtisadi inkişafda qiymtli kağızlar bazarının rolu və mövqeyi və qiymətli kağızlar bazarının mühüm atributu olan səhmlərin qiymətlərinin formalaşmasından bəhs edilir. kinci fəsildə magistrant Azərbaycanda qiymətli kağızlar bazarının qiymətləndirilməsi xüsusilə Azərbaycan Respublikasında qiymətli kağızlar tənzimlənməsinin müasir vəziyyəti barədə geniş məlumat verir. Üçüncü fəsildə qiymətli kağızlar bazarında qiymətlərin formalaşması mexanizminin təkmilləşdirilməsi yolları və beynəlxalq təcrübədən istifadə, qiymətli kağızlar, xüsusilə fond birjalarında səhmlərin qiymətlərinin proqnozlaşdırılması strategiyaları qrafik formasında fundamental və texniki təhlil vasitəsi ilə təhlil olunmuş və təkmilləşdırılməsi istiqamətləri göstərilmişdir. Yuxarıda qeyd olunanları nəzərə alaraq magistr Həsənzadə Fuad Maqsud oğlunun “Qiymətli kağızların reytinq qiymətləndirmə modeli” mövzusunda yazdığı dissertasiya işinin müdafiəyə buraxılması məqsədə uyğundur.
98
99
99
Yüklə 1,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|