Microsoft Word Fuad-magistr-yenii doc
Yüklə 1,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dividentin g
- V= N / P*100
22
Maliyyə vəsaitlərini artırmaq məqsədilə səhmlərin satılması səhm maliyyələşdiriməsi, istiqrazların satılması yolu ilə əldə olunan vəsait isə borc maliyyələşdirilməsi adlandırılır. Şirkətlər yeni investisiyaları üçün həm səhm həm də borc maliyyələşməsindən istifadə etsələr də, səhm və istiqrazlar bir-birindən çox fərqlənir. Şirkətin səhmlərini alan şəxs həmin şirkətin bir hissəsinə sahib olur, istiqrazlarını alan şəxs isə şirkətin debitoruna çevrilir. Əgər şirkət çox mənfəətli olarsa, səhm sahibləri daha çox pul qazanacaq, istiqraz sahibləri isə yalnız müəyyən olunmuş faizlərini alacaqlar. Əgər şirkət maliyyə çətinlikləri ilə üzləşərsə, səhm sahiblərinə hər hansı bir məbləğ ödənilməzdən əvvəl istiqraz sahiblərinin borcları qaytarılır. stiqrazlarla müqayisədə, səhmlər həm daha çox risk, həm də daha çox gəlir əldə etmək ehtimalı təklif edir. Ş irkət öz səhmlərıni satdıqdan sonra, bu səhmlər mütəşəkkil səhm birjalarda sərbəst alınıb satıla bilər. Bu cür alqı-satqı əməliyyatlarından şirkət heç bir gəlir əldə etmir. Dünyanın ən böyük səhm birjaları “Nyu York Fond Birjası”, “Amerika Fond Birjası” və “NASDAQ” (National Association of Securities Dealers Automated Quotation System) sayılır. Dünyanın bir çox ölkələrində də səhm birjaları mövcuddur. Bu səhm birjalarında yerli şirkətlərin səhmləri alınıb satılır (Bakı Fond Birjası və s.). Səhmlərin iki növ qiyməti olur: səhmin nominal qiyməti və səhmin real bazar qiyməti. Səhmlərin üzərində yazılan nominal qiymət SC-nin nizamnamə kapitalının emissiya olunmuş səhmlərin sayına bölməklə alınır. Bazar qiyməti isə səhmin real alış-satış qiyməti olub səhmin məzənnəsini əks etdirir. Səhmin məzənnəsinin onun nominalından çox olması “laj” və ya “ajio”, məzənnənin isə real bazar qiymətindən aşağı olması isə “dizajio” adlanır. Səhm birjalarında səhmlərin qiyməti onları buraxan şirkətin səhmlərinə olan tələb və təklif əsasında müəyyən olunur. Səhmlər şirkətin sahibkarlığını təmsil etdiyi üçün, səhmlərə olan tələb (və həmçinin səhmlərin qiyməti) alıcıları şirkətin gələcək mənfəətliliyi haqqında düşüncələrini əks etdirir. Əgər alıcılar şirkətin gələcəyi barəsində nikbin fikirdə olsalar, şirkətin səhmlərinə olan tələb artıracaq və bununla da səhmlərin qiyməti qalxacaq. Bunun əksinə olaraq, alıcılar şirkətin gələcəkdə çox az mənfəət əldə edəcəyini və ya hətta zərərlə işləyəcəyini fikirləşsələr, onda şirkətin səhmlərinin qiyməti aşağı düşəcəkdir.
23
Səhmlərin qiyməti barədə dəqiq məlumat əldə etmək üçün gündəlik nəşr olunan səhm cədvəllərinə nəzarət yetirmək lazımdır. Bu cədvəllərdə minlərlə şirkətin səhmlərinin ən son alqı-satqı əməliyyatları haqqında məlumat verilir. Bu cədvəllərdə adətən aşağıdakı məlumatlar və rəqəmlər göstərilir: "52 həftə yuxarı" və "52 həftə aşağı" başlığı altında verilmiş sütunda hər bir xüsusi səhmin son 52 həftə ərzində müvafiq olaraq malik olduğu ən yüksək və ən aşağı qiyməti göstərilir. Bu qiymətlər səhmlərin indiki vəziyyətini son bir il ərzində səhmin qiymətinin dinamikası ilə müqayisə etməyə imkan verir. Dividentlər əsasən sahibkarlara (səhmdarlara) ödənilməli olan məbləğlərdir. Ş irkət divident ödəyirsə, bu, divident sütununda mütləq göstərilməlidir. Səhm cədvəllərində səhmin bir payı üzrə təyin edilmiş illik dividentlər əks olunur. Dividentin ödənişi isə adətən rüblük olaraq ödənilir. Gəlir məqsədli səhmlər divident - gəlir gətirdiyi üçün ən yüksək gəlirin hansı səhm tərəfindən ödənilə biləcəyini müəyyənləşdirməlidir ki, bu da səhm üzrə dividentlər formasında ödənilən mənfəətin faiz dərəcəsi ilə göstərilən gəlirliyini tapmaqdır. Səhmin dividentdən qazandığı gəlirliliyi tapmaq digər divident ödəyən səhmlərdən fərqli olaraq nə qədər çox pul qazanacağını müəyyən etməyin ən qısa yoludur. Dividentdən əldə edilən gəlirlilik aşağıdakı düstur əsasında hesablanır: Dividentin gəlirliliyi = Divident gəliri / Səhm investisiyası “Həcm” (səhmlərin satış həcmi) sütununda hər hansı bir səhmin həmin gün hansı miqdarda satıldığı göstərilir. Gün ərzində 100 səhm satılmışdırsa, demək həcm göstəricisi 100-ə bərabərdir. Adətən səhmin satış həcminin yüksək olması bir neçə faktordan asılıdır ki, bunlarda: - Maliyyə hesabatlarında mənfəət ilə bağlı müsbət xəbərlərin olması. Yəni, şirkət yaxşı (və ya gözləniləndən daha yaxşı) mənfəət əldə etdiyi haqda məlumat vermişdir. - Yeni biznes sövdələşməsi: Şirkət yeni uğurlu bir biznes sövdələşməsi haqda məlumat verir. Məsələn, birgə müəssisənin yaradılması və ya iri bir şirkətin əməkdaş kimi cəlb edilməsi. - Yeni məhsul və ya xidmət: Şirkətin tədqiqat və təkmilləşdirmə şöbəsi potensial cəhətdən mənfəəti hesab edilən yeni bir məhsul təklif edir. 24
- Dolayı mənfəət: Şirkət iqtisadiyyatın yeni inkişafından və ya hökumət tərəfindən yeni qəbul edilən qanun sayəsində mənfəət əldə edə bilər. Ümumiyyətlə, gəlirlilik dedikdə, investisiya qoyuluşları müqabilində əldə olunan gəlir məbləği nəzərdə tutulur. Fond cədvəllərində "gəlir" dedikdə, hər hansı xüsusi bir dividentin səhm qiyməti ilə faiz nisbəti nəzərdə tutulur. Gəlirlilik gəlir məqsədli investorlar üçün çox vacibdir. Gəlir illik dividentin səhmin cari qiymətinə bölünməsi ilə hesablanır. Səhm üzrə gəlirlilik fond cədvəllərində gündəlik olaraq dəyişir, çünki səhmlərin qiyməti hər gün müxtəlif olur. Gəlir adətən səhmi alındığı günə olan məlumatı əks etdirir. Qeyd olunmuş gəlir üzrə qiymətli kağızdan əldə olunan gəlir (mədaxil) aşağıdakı kimi hesablanır:
V – mədaxil; N – nominal faiz; P – emissiya məzənnəsidir “Qiymət” - Səhm haqqında ən əhəmiyyətli məlumat onun qiymətidir. Qəzetlərdə və səhm cədvəllərində çox vaxt bir neçə qiymət göstərilir. “Son “ və ya “bağlanış” qiymətləri bir əvvəlki iş günündə səhm bazarı bağlanmamışdan əvvəl ən son aparılan ə məliyyatdakı qiymətdir. Bir çox qəzetlərdə həm də son alqı-satqı gününün (bəzən isə son ilin) “yüksək” və “alçaq” qiymətləri də göstərilir. Divident - Müəssisələr öz mənfəətlərinin bir hissəsini öz səhmdarlarına paylayırlar ki, bu məbləğə də divident deyilir. (Bu şəkildə paylanılmayan mənfəətə yığılmış mənfəət deyilir və əlavə investisiyalar üçün istifadə olunur). Çox vaxt qəzetlərdə əvvəlki il ərzində hər bir səhm üçün ödənilən divident miqdarı da göstərilir. Bəzi hallarda divident gəlirliliyi, divident məbləğinin səhm qiymətinə olan faiz nisbəti də çap olunur. “Qiymət-mənfəət nisbəti” - Potensial səhm investisiyasının təhlilində qiymət/mənfəət nisbəti böyük əhəmiyyət kəsb edir, belə ki, şirkətin qiymətləndirilməsi zamanı ən çox nəzərə alınan göstərici hesab olunur və çox zaman bu haqda şirkətin səhmlərinin qiymətləri ilə birgə məlumat verilir. Qiymət/mənfəət nisbətinin əsas ə həmiyyəti şirkətin əməliyyatlardan əldə etdiyi xalis gəlirlərlə səhmin qiyməti arasında birbaşa əlaqə yaratmasındadır. Yüklə 1,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|