SALT
kurucu Garanti Bankası
Bankalar Caddesi 11
Karaköy 34420 İstanbul Türkiye
T +90 212 334 22 00
saltonline.org
Geçmişe Hücum:
Osmanlı İmparatorluğu’nda
Arkeolojinin Öyküsü, 1753–1914
22 Kasım 2011 – 11 Mart 2012
SALT Galata
SALT Galata’nın açılış sergilerinden Geçmişe Hücum:
Osmanlı İmparatorluğu’nda Arkeolojinin Öyküsü, 1753-
1914, arkeolojinin Yakındoğu’daki zengin ve karmaşık
hikâyesini seçili arkeolojik bölgeler üzerinden kronolojik
bir anlatımla sahneliyor. Yunanistan’dan Mısır’a uzanan
geniş bir coğrafyadaki arkeoloji faaliyetlerini sosyal,
kültürel ve politik bağlamlarıyla inceleyen sergi, yaklaşık
200 yıl boyunca Osmanlı topraklarında gerçekleştirilmiş
yerli ve yabancı arkeolojik girişimleri irdeliyor. Sergi
ayrıca, Batı’nın “klasik dönemin kültürel mirasına”
ilgisine odaklı araştırmalara paralel olarak Osmanlı tarih
anlatısındaki dönüşümleri kapsıyor; modern anlamda ilk
müze olan British Museum ile Osmanlı’nın Evkaf-ı
İslâmiye Müzesi (bugünkü adıyla Türk ve İslâm Eserleri
Müzesi) arasındaki izleği sürüyor.
Serginin ana malzemeleri, Batılı ve Osmanlı
kâşiflerin raporları ile seyahat izlenimlerine ilişkin
kitaplar, bölgelerin detaylı çizimlerini içeren planlar ile
Osmanlıların, Müze-i Hümayun’un (bugünkü adıyla
İstanbul Arkeoloji Müzeleri) kuruluşu itibariyla eski eser
mücadelesine dâhil oluşunun izdüşümünü sunan belge
ve fotoğraflardan meydana geliyor. Bu malzemeler,
Yunanistan, Türkiye, Irak, Suriye, Lübnan ve Mısır’daki
önemli arkeolojik kazı alanlarından o dönemde çıkartılıp
İstanbul Arkeoloji Müzeleri’ne getirilmiş objeler ile
destekleniyor .
Serginin ana temasını ise geçmişe yönelik ilginin
18. yüzyılın ortalarından itibaren bir “mücadele” alanına
dönüşmesinin hikâyesi oluşturuyor. Bu dönüşümün
temelinde, Avrupa’da uygarlığın kökenlerini antik
kültürlerde arama iddiasına hizmet eden arkeoloji
faaliyetlerinin, 19. yüzyıl itibariyla emperyalist projelere
dâhil edilmesi yatıyor. Osmanlıların arkeoloji arenasında
yer bulmaya başlaması da, yine bu emperyal iddialara
paralel olarak ortaya çıkan tarih bilincinin yükselişine
dayanıyor. Arkeolojiye bakışın geçirdiği bu dönüşüm,
sergide Avrupalı ve Osmanlı aktörlerin aralarındaki
etkileşime vurgu yapılarak inceleniyor.
Geçmişe Hücum, Zainab Bahrani, Zeynep Çelik ve
Edhem Eldem tarafından kavramsallaştırılıp hazırlandı.
Grafik tasarım çalışmalarını Aslı Altay yürüttü. Celine
Condorelli’nin enstalasyonu, serginin destek yapısı
işlevini görüyor. Mark Dion ve Michael Rakowitz’in özel
olarak hazırladığı iki enstalasyon ise, serginin kavramsal
altyapısının öne çıkardığı bazı meselelere gönderme
yaparak, arkeolojiyle ilişkimizi ve bu dala dair gündelik
algımızı ele alıyor.
Sergi kapsamında ayrıca, Bahrani, Çelik ve
Eldem’in editörlüğünü yaptığı, çeşitli disiplinlerden 15
yazarı bir araya getiren aynı adlı bir kitap Türkçe ve
İngilizce olarak yayımlanacak. Kitap, bir sergi
kataloğundan ziyade, serginin kavramsal çerçevesi
içerisindeki konulara farklı ülkelerden farklı bakış açıları
sunan kapsamlı bir yayın şeklinde hazırlandı.
Katkıları için teşekkürler:
İstanbul Arkeoloji Müzeleri, İstanbul Alman
Arkeoloji Enstitüsü, Fransız Anadolu Araştırmaları
Enstitüsü, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk
Kitaplığı, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Nadir
Eserler Bölümü, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi,
Boğaziçi Üniversitesi Kütüphanesi, Özel Amerikan
Robert Lisesi Kütüphanesi, Royal Academy of Art, The
Wallace Collection, National Museums Liverpool, TBMM
Milli Saraylar Daire Başkanlığı, Babajım İstanbul Studios
ve Mastering, Zainab Bahrani, Zeynep Çelik, Edhem
Eldem, Bahattin Öztuncay.
GEÇMİŞE HÜCUM:
OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA
ARKEOLOJİNİN ÖYKÜSÜ, 1753–1914