27
düzəlişin (İlk on düzəliş birlikdə Hüquqlar haqqında Qanun adı
ilə
məlumdur)
dördüncü
hissəsində
yazılır:
“Xalqın
şəxsiyyətinin, mənzilinin, kağızlarının və mülkiyyətinin
səbəbsiz axtarılması və həbs edilməsindən mühafizə haqqında
hüququ pozulmamalıdır və güman edilən hadisənin baş
verməsi haqqında and və təsdiq olmasa, heç bir order
verilməməlidir. Orderdə axtarılmalı olan yer, həbs olunmalı
şəxs və ya əmlak dəqiq şəkildə göstərilməlidir”.
1
1789-cu il, 26 avqust tarixli “İnsan və vətəndaş hüquqları
Bəyannaməsi”nin ayrı-ayrı maddələrində yazılır: “ Qanun
yalnız ictimai təhlükə törədən əməlləri qadağan edə bilər.
Qanunla qadağan olunmayan bütün əməllərə icazə verilir; heç
kəs qanunda əksini tapmayan işlərin məcburi olaraq yerinə
yetirilməsinə məcbur edilə bilməz. Heç kəsi öz baxışlarına
görə, hətta dini baxışlarına görə də, əgər bu baxışlar ictimai
qaydaları pozmursa, sıxmaq (təzyiq göstərmək) olmaz.”
2
BMT Nizamnaməsinin preambulasında qeyd edilir: Biz,
birləşmiş dövlətlərin xalqları, qətiyyətlik hissi oyadaraq,
gələcək nəsilləri, iki dəfə bizim həyatımıza sözlə ifadə edilə
bilməyən dərəcədə kədər gətirən müharibə bəlalarından azad
etmək, və
əsas insan hüquqlarına, ləyaqətə və insan şəxsiyyətinə
dəyərlərə, qadın və kişilərin bərabərliyinə və böyük və kiçik
xalqların bərabərliyinə inamı yenidən təsdiq etmək, və
müqavilələrdən və digər beynəlxalq hüquq mənbələrindən
irəli gələn öhdəliklərə hörmət və ədalətin müşahidəsini təmin
edən şəraiti yaratmaq, və
1
Amerika Birləşmiş Ştatlarının Konstitusiyası. Azərbaycan dilində tərcümə
olunmuş variantı.
2
Декларация прав человека и гражданина. От 26 августа 1789 г.
Конституции зарубежных государств: Великобритания, Франция,
Германия, Италия, Европейский Союз, США, Япония, Индия:
учеб.пособие / [сост. сб., пер., авт.введ. и вступ. ст. В.В. Маклаков].- 5-
е изд., перераб. и доп. –М.: Волтерс Клувер, 2006.-608c.-ISBN5-466-
00138-4(в пер). стр. 80-82.
28
geniş azadlıq vasitəsilə sosial tərəqqi uğrunda və həyat
şəraitini yaxşılaşdırmaq üçün birgə fəaliyyət göstərmək,
Və bu məqsədlərlə
dözümlülük göstərmək və dünyada dost dostla mehriban
qonşular kimi bir yerdə yaşamaq, və
beynəlxalq sülhün və təhlükəsizliyin qorunub saxlanılması
üçün qüvvələrimizi birləşdirmək, və
ümumi maraqlarda olduğu kimi, hərbi qüvvənin tətbiqinin
əvvəlcədən həyata keçirilməməsini, prinsiplər qəbul edərək və
metodlar müəyyən edərək, təmin etmək, və
bütün xalqların sosial və iqtisadi tərəqqisini həyata
keçirmək üçün beynəlxalq aparatdan istifadə etmək məqsədilə,
bu məqsədlərə nail olmaq üçün öz gücümüzü birləşdirmək
qərarına gəldik.
Buna müvafiq olaraq, bizim bəlli hökumətlərimizin lazımi
formada səlahiyyət verdikləri və San-Fransisko şəhərində
toplaşmış nümayənədləri “Birləşmiş Millətlər” adı altında
təşkilat yaradacağını nəzərdə tutan hal-hazırki Birləşmiş
Millətlər
Təşkilatının
Nizamnaməsini
qəbul
etməyə
razılaşdılar.
1
Həmçinin “BMT Nizamnaməsinə müvafiq olaraq
dövlətlər arasında əməkdaşlığa və dostluq münasibətlərinə
aid
olan
beynəlxalq
hüquq
prinsipləri
haqqında
Deklarasiya” da qeyd edilir ki, hər bir dövlət özünün
beynəlxalq münasibətlərində güc hədəsindən kənarda qalmağı
(çəkinməyi) öhdəlik kimi götürür, yaxud da gücdən ərazi
toxunulmazlığına qarşı və ya da istənilən bir dövlətin siyasi
müstəqilliyinə qarşı istifadə etməkdən çəkinir. Eyni zamanda
BMT-nin məqsədləri ilə üst-üstə düşməyən istənilən üsulun
1
Устав Организации Объединенных Нации. Действующее
международное право. В трех томах. Том первый. Составители проф.
Ю.М. Колосов и проф. Э.С. Кривчикова. Москва. Издательство
Московского независимого института международного права. 1996.
səh.. 7.
29
istifadəsindən çəkinir. Güclə hədələmək və yaxud da gücün
tətbiqi beynəlxalq hüququn və BMT Nizamnaməsinin
pozulması kimi qəbul edilir. Güc heç zaman beynəlxalq
məsələlərin həllində tətbiq edilə bilməz. Təcavüzkar müharibə
beynəlxalq hüquqda öhdəlik yaradan sülhə qarşı cinayətdir.
Hər bir dövlət hər hansısa bir təcavüzkar hərəkətdən çəkinməyi
öhdəlik kimi götürür, hansı ki, bu təcavüz öz müqəddəratını
təyin edən, azadlıq və müstəqilliyini müəyyən edən xalqların
məhv edilməsinə yönəlir. Hər bir dövlət özünün digər
dövlətlərlə olan beynəlxalq mübahisələrini sülh yolu ilə həll
edir, ona görə ki, beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyə, ədalətə
qarşı hədələr olmamalıdır.
1
“Əsas hüquqlar haqqında Avropa Birliyi Xartiyası”nın
preambulasında qeyd edilir: “Avropa xalqları öz aralarında
daha sıx ittifaq təsis edərək, ümumi dəyərlərə söykənən sülh
gələcəyini təmin etmək qərarına gəldilər.
Özünün əxlaqi və mənəvi ləyaqətini dərk edərək, İttifaq
(Birlik) insanlıq ləyaqəti, azadlıq, bərabərlik və həmrəylik kimi
ayrılmaz və universal dəyərlər əsasında yaradılır; İttifaq
demokratiya və hüquqi dövlət prinsiplərinin özülündə dayanır.
İttifaq üçün insan şəxsiyyəti elə bir özəkdir ki, hansı ki, bu
özəkdə onun fəaliyyəti öz əksini tapır; bunun üçün İttifaq öz
vətəndaşlığını təsis edir və azadlıq, təhlükəsizlik və ədalətlilik
məkanının formalaşdırır. İttifaq Avropa xalqlarının mədəniyyət
və ənənə rəngarəngliyini qoruyaraq ( rəngarəngliyə əməl
edərək), bu ümumi dəyərlərin, həmçinin üzv dövlətlərin
özlərinin varlığını və onların ictimai hakimiyyətlərinin milli,
regional və yerli səviyyədə fəaliyyət göstərən mövcud
1
Декларация о принципах международного права, касающихся
дружественных отношений и сотрудничества между государствами в
соответствии с Уставом Организации Объединенных Нации. 24
октября 1970 г. Действующее международное право. В трех томах.
Том первый. Составители проф. Ю.М. Колосов и проф. Э.С.
Кривчикова. Москва. Издательство Московского независимого
института международного права. 1996. səh.. 65-69.
Dostları ilə paylaş: |