Microsoft Word gelecek dunya duzeni I kitab doc
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “kiçik ölkələrdə böyük ölkə rəhbərlərinin paylara malik olması”
- “Təbii hüquqların marketinqi” həyata keçirilir)
24 dözümsüzlüyün qarşısını almaq üçün kütləvi informasiya vasitələrində lazımınca işıqlandırılmasının vacibliyinə xüsusi diqqət yetirilir; dünyanın müxtəlif regionlarında getdikcə artan qarşıdurma meyilləri ilə yanaşı, əməkdaşlığa və qarşılıqlı anlaşmaya zəmin yaradan hazırki proseslərin universitetlərdə, elmlər akademiyalarında və ayrı-ayrı fondlarda elmi fəaliyyətin diqqət mərkəzində dayanmalı olduğu düşünülür; elmin sürətli inkişafının yeni elmi paradiqmanın təşəkkülünə yol açdığını və onun təhsildə öz əksini tapmasının zəruri olduğu düşünülür; konvergent texnologiyaların gələcək üçün rolu və əhəmiyyəti vurğulanılır; nano-, bio-, info- və koqnitiv texnologiyaların inkişafına və onlardan lazımınca istifadəyə böyük diqqət yetirilməsi vacib sayılır; tarixdə analoqu olmayan fenomen kimi informasiyanın formalaşması və yayılması prosesində yeni texnologiyaların və sosial şəbəkələrin rolunun artması etiraf edilir və s.
Gələcəkdə dövlətlərin funksiyalarında yeni tendensiyalar müşahidə ediləcəkdir. Bu, daha çox sərbəst cəmiyyət hakimiyyətinin (sosiokratiyanın) formalaşması ilə əlaqəli olacaqdır. Sosiokratiyalarda cəmiyyətlər öz üzərlərində hakimiyyəti təmin edə biləcəklər və eləcə də dövlətlərinə verdikləri sifarişlərlə bağlı mühüm əhəmiyyət kəsb edə biləcəkdir. Dövlətlər öz cəmiyyətlərinə bağlı olacaqlar və onlar üçün tənzimedici bir quruma çevriləcəklər. Bu dövrdə dövlətin cəmiyyətlər üzərində nəzarəti daha çox cəmiyyətin dövlətlər üzərində nəzarəti ilə əvəz edilə biləcəkdir. İnsan amili sosiokratiyanın baza ideoloji amili olacaqdır. Bu baxımdan da gələcəkdə kiçik dövlətlərin dövlət rəhbərlərinin böyük dövlətlərin dövlət rəhbərlərinin maraqlarına cavab verməsi məsələləri tədricən arxa plana keçə biləcəkdir. Hal-hazırda əksər kiçik dövlətlərdə böyük dövlətlərin dəstəyi ilə hakimiyyətə gəlmiş qrup və şəxs öz xalqını da həmin böyük dövlətin maraqlarına doğru sürükləyir. Bundan da böyük xalqın
1 Bakı Beynəlxalq Forumun Bəyannaməsi. 2012-ci il 4-5 oktyabr. http://www.bakuform.org/deklaraciya 25
münasibətlərdə böyük xalq hakmiyyəti məsələsi ortaya çıxır. XXII əsrdə kiçik dövlətlərin hakimiyyətləri böyük dövlətlərdən az miqdarda asılı ola biləcəklər. Böyük dövlətlərin hakimiyyətlərinin kiçik dövlətlərin hakimiyyətlərini idarə etmək prinsipləri tədricən zəifləyə biləcəkdir. Gələcək liberal dünyada
böyük dövlət
rəhbərləri kiçik
dövlətlərin rəhbərlərindən müəyyən bac-xəraclar tələb edə bilməyəcəklər, yaxud da şəxsi qaydada kiçik ölkə iqtisadiyyatında təsiredici ünsürə çevrilə bilməyəcəklər. Kiçik ölkələrin rəhbərləri ilə böyük dövlətlərin rəhbərləri arasındakı münasibətlərdə “kiçik
prinsipləri tədricən ləğv oluna biləcəkdir. (Bu gün bir çox ölkələrdə oliqarx dövlət rəhbərləri mövcuddur ki, onların da da başqa ölkələrdə, transmilli korporasiyalarda öz payları var. “Prezident-biznesmen” vəzifələri formalaşmışdır. Böyük ölkələrdə bu vəzifəni tutan şəxslər də hətta elə bir siyasət həyata keçirirlər ki, kiçik ölkələrdə böyük ölkə rəhbərlərinin dəstəyini qazanmış dövlət hakimiyyəti xalqın hüquqlarını özlərinə satmaqla məşğul olur. “Təbii hüquqların marketinqi” həyata keçirilir). Gələcək zamanda isə kiçik ölkələrdə dövlət rəhbərləri böyük ölkələr tərəfindən yox, xalqın dəstəyi ilə müəyyən edilə və seçilə biləcəkdir. Bu baxımdan da böyük dövlətdən qorxu naminə kiçik ölkələrin rəhbərlərinin öz hakimiyyətlərini saxlaması üçün cəmiyyət üzərində təzyiqləri minimuma enəcəkdir və cəmiyyətlərdə hərbi üsul idarələri, avtoritar rejimlər formalaşa bilməyəcəkdir. Böyük güc mərkəzlərində baş verəcək total demokratizasiya prosesləri regionlarda, kiçik dövlətlərdə də siyasi dalğalar əmələ gətirəcəkdir. Məsələn, Rusiyada, Hindistanda, İndoneziyada, Pakistanda, Latın Amerikasında 1 bu gün korrupsiya rejimləri mövcuddur. Məsələn, Nigeriya bu baxımdan daha da ön yerlərdən birini tutur. Lakin güman etmək olar ki, orta
1 Збигнев Бжезинский. Выбор. Глобальное господство или гдобальное лидерство(Zbigniew Brzezinski. The Choice: Global Domination or Global Leadership) /Пер.с англ. –М.: Междунар. Отношения, 2004.-288 с., səh. 75. 26 müddətli gələcəkdə Rusiyada (Rusiya hakimiyyətində, məmur aparatlarında, hüquq-mühafizə orqanlarında şəbəkələşmiş korrupsiya halları mövcuddur. Rusiya Müdafiə Nazirliyində böyük məbləğdə korrupsiya faktlarına görə ölkənin müdafiə naziri Anatoli Serdyukov 2012-ci ilin noyabr ayının 6-da vəzifəsindən azad edildi. ABŞ politoloqu Zbiqnev Bjezinskiyə görə, korrupsiya halları daha çox inkişaf etməkdə olan ölkələrdə, xüsusilə “neft iqtisadiyyatına” malik olan ölkələrdə geniş şəkildə mövcud olur ) 1 korrupsiyanın azaldılması və şəffaflığın təmin edilməsi onun təsir dairəsində olan kiçik dövlətlərdə də böyük rezonans doğuracaqdır və şəffaf vətəndaş cəmiyyətlərinin formalaşması dalğaları geniş yayılacaqdır. Hal-hazırda dövlət maraqlarının təmin edilməsində realizmin geniş yayılmasına baxmayaraq, insan hüquqlarının qorunmasına və inkişafına dair mühüm siyasət həyata keçirilməkdədir. Xüsusilə II Dünya müharibəsinin və “soyuq müharibə” dövrünün fəsadlarından əldə edilən dərsverici nəticələr liberal siyasətin genişlənməsini zəruri etməkdədir. Humanizmə dair fundamental və nəzəri ideyalar normalara çevrilib və əməl olunması vacib olan qaydalar kimi əhəmiyyət kəsb edir. Humanist əsaslı siyasətin forma və istiqamətləri, mənaları dövlətlərin daxili qanunvericiliklərində və xarci siyasət aktlarında, eləcə də beynəlxalq münasibətləri tənzim edən sənədlərdə öz əksini tapmışıdr. Bu baxımdan, ABŞ Konstitusiyasının girişində qeyd edilir: “Biz, Birləşmiş Ştatların xalqı, daha təkmil bir birlik yaratmaq, ədalət təsis etmək, ölkə daxilində əmin-amanlğa zəmanət vermək, ümumi müdafiə təmin etmək, eyni zamanda özümüz və gələcək nəslimiz üçün azadlıq səadəti təmin etmək naminə Amerika Birləşmiş Ştatları üçün bu Konstitusiyanı təntənə ilə elan edir və qəbul edirik.” Bu konstitusiyaya 1791-ci ildə edilmiş ilk on
1 Збигнев Бжезинский. Выбор. Глобальное господство или гдобальное лидерство(Zbigniew Brzezinski. The Choice: Global Domination or Global Leadership) /Пер.с англ. –М.: Междунар. Отношения, 2004.-288 с., səh. 75 Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|