ßËÈ ÙßÑßÍÎÂ
16
tədqiqatlarından və ümumiləşmiş əsərlərindən
istifadə olun-
maqla ilk dəfə azərbaycandilli oxucular üçün ümumi şəkildə:
1648-ci ildən başlayaraq müasir dövrə qədər dünyada cərəyan
edən əsas geosiyasi hadisələr, planetin geosiyasi xarakteristi-
kası, geosiyasi güc mərkəzləri və onlar arasındakı münasibət-
lər, qloballaşan dünyada geosiyasi məsələlərə yeni baxışlar,
milli-dövlət maraqları uğrunda mübarizə və yeni dünya nizamı,
bəşəriyyəti təhdid və məşğul edən əsas iqtisadi, siyasi, enerji
təhlükəsizliyi, qlobal nəqliyyat-kommunikasiya, ticarət, xam-
mal, beynəlxalq daşımalar kimi məsələlərin mövcud vəziyyəti
və perspektivləri haqqında geniş məlumatlar toplanmış və
oxucuların geosiyasi biliklərini, təsəvvür və anlayışlarını
dərinləşdirən materiallar təqdim olunmuşdur.
“Geosiyasət” dərsliyinin ikinci hissəsi kimi yazılmış ( ll
kitab) mövcud kitab isə dünyanın aparıcı ölkələrinin və regio-
nal güclərin Azərbaycanın yerləşdiyi Avrasiya məkanında,
Xəzər-Qara dəniz hövzəsi və Cənubi Qafqazda nümayiş etdir-
dikləri geosiyasi, geoiqtisadi və hərbi-geostrateji maraqlara və
yürütdükləri geosiyasətə, bu siyasətin Azərbaycanın bugünkü
və gələcək geosiyasi vəziyyətinə göstərdiyi, yaxud göstərə
biləcəyi təsirə, onun ətraf ölkələrlə geosiyasi münasibətlərinə
və s. məsələlərə həsr edilmişdir.
Dərslikdə əksəriyyəti elmi dövriyyəyə ilk dəfə gətirilən
yerli və xarici- türk, rus, ingilis və s. dillərdə nəşr edilmiş
zəngin mənbə və ədəbiyyat, internet ehtiyatları əsasında Azər-
baycanın geosiyasəti və xarici aləmlə geosiyasi münasibətlə-
rinin, milli inkişaf siyasətinin əsasları, məqsəd və vəzifələri,
istiqamətləri və mexanizmləri geniş politoloji təhlil olunur,
həyata keçirilən siyasət araşdırılır.
Dərslikdə həmçinin, Azərbaycanın geosiyasi inkişaf tari-
xinə, müstəqil dövlət olaraq müasir milli maraqları və onun
təmin edilməsi ilə bağlı yürütdüyü geosiyasətin şərhinə, öl-
kənin geosiyasi və geostrateji kodunun, xarici və milli siyasət
ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍÛÍ ÝÅÎÑÈÉÀÑßÒÈ
17
konsepsiyasının hazırlanması, milli maraqlar və onun çərçi-
vəsinin müəyyənləşməsi kimi çoxsaylı geosiyasi məsələlərə də
geniş diqqət ayrılmış, dövlətin geosiyasi gələcəyi ilə bağlı
mövcud təhdidlər və yarana biləcək problemlər, onların aradan
qaldırılması yolları şərh edilmişdir.
Geosiyasət elminin vəzifəsi təkcə akademik formada bə-
şəriyyətin birgəyaşayış normalarını və təhlükəsizliyini plan-
laşdırmaqla yekunlaşmır. Bu elm həm də praktiki fəaliyyət
üçün rəhbər tutulan tətbiqi sahə hesab olunur və beynəlxalq
siyasətdə müxtəlif açıq və qapalı cəmiyyətləri dəyərləndirmək,
fərqli iqtisadi-sosial, ekoloji, demoqrafik, informasiya, dini,
mədəni vəziyyəti olan ölkələrlə qarşılıqlı əlaqələri düzgün
qurmaq anlamında hər bir dövlətin ali rəhbərlərində, siyasi və
ictimai xadimlərdə, idarəçilik, hərbi, təhlükəsizlik və strateji
planlama ilə məşğul olan məmurlarda, millət vəkillərində və
bütün milli elitada geniş geosiyasi düşüncə yaratmaqdan iba-
rətdir. Odur ki, dərslikdə Azərbaycanın geosiyasi perspektiv-
lərində mühüm əhəmiyyət kəsb edən dünyanın və regionun
geosiyasi güc mərkəzləri ilə əlaqələri və münasibətlərinə, xü-
susən Xəzərin enerji resurslarının istismarı və dünya bazar-
larına çıxarılması, neft və təhlükəsizlik strategiyasının hazır-
lanması və həyata keçirilməsi, Şərq-Qərb nəqliyyat-kommu-
nikasiya dəhlizinin yaradılması və təhlükəsizliyinin təmin
edilməsi ilə bağlı məsələlərinin həllinə, bu sahədə yürüdülən
strateji dövlət siyasəti və atılan praktiki addımlara geniş yer
ayrılmiş, Azərbaycanın dünyanın, regionun və Avropanın təh-
lükəsizlik, enerji, tranzit-keçid, beynəlxalq daşıma və nəqliy-
yat-kommunikasiya sistemində iştirakı məsələləri, onu təhdid
edən təhlükəsizlik, enerji, demoqrafik və s. kimi qlobal pro-
seslər haqqında praktiki tövsiyələr verilmişdir.
Beynəlxalq münasibətlərin bütün səviyyələrində - ölkələr-
arası, təşkilatlararası və hətta, ayrıca götürülmüş fərdlərarası
əlaqələrdə geosiyasi vəziyyətin düzgün qavranması, məlumat-
ßËÈ ÙßÑßÍÎÂ
18
ların, biliklərin qiymətləndirilməsi çox mühüm əhəmiyyət kəsb
edir. Düşünürük ki, təqdim olunan «Azərbaycanın geosiya-
səti» dərsliyi bu mənada ali məktəblərin müvafiq ixtisasları
üzrə təhsil alan tələbələri, aspirant və doktorantlar, o cüm-
lədən müəllimlər və elmi işçilər üçün mühüm əhəmiyyət kəsb
edəcəkdir. İnanırıq ki, Azərbaycanda ilk ümumiləşmiş tədqiqat
əsəri kimi bu kitab həm də müvafiq sahədə çalışan dövlət mə-
murları və qulluqçular, habelə geniş oxucu kütləsi, aidiyyatı
mütəxəssislər, siyasətçilər, millət vəkilləri və ən geniş intel-
lektual təbəqə - milli elita üçün dəyərli töhfə olacaqdır.
ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍÛÍ ÝÅÎÑÈÉÀÑßÒÈ
19
ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍÛÍ ÜÅÎÑÈÉÀÑÈ ÈÍÊÈØÀÔ
ÒÀÐÈÕÈ Âß ÕÀÐÀÊÒÅÐÈÑÒÈÊÀÑÛ,
ÌÖÀÑÈÐ ÌÈËËÈ ÈÍÊÈØÀÔ
ÑÈÉÀÑßÒÈÍÈÍ ßÑÀÑËÀÐÛ