Microsoft Word hasanova camila docx
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
41
Folklor nümunələri isə ənənəyə əsaslanan əqli yaradıcılıq fəaliyyətinin nəticəsidir və nəsildən-nəsilə ötürülərək qorunub saxlanılan yaradıcılıq nümunələri kimi qorunub saxlanılır. Folklor nümunələrindən istifadə sərbəstdir, lakin istifadə zamanı onların təbii mahiyyəti dəyişdirilməməli və məzmununa xələl gətirilməməlidir.
Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatı isə mədəni irsin obyektlərinə əqli mülkiyyət növü kimi status verilməklə hüquqi qorunmasının təmin edilməsi üçün hüquqi məkanın və mexanizmin (hüquqi qorunma aləti) yaradılmasını rəhbər tutur. Hələ Stokholmda keçirilən Diplomatik Konfransda "Ədəbi və bədii əsərlərin qorunması haqqında" Bern Konvensiyasının 15(4) maddəsində dəyişiklik apararaq, müəllif əsərləri ilə bərabər folklor əsərlərinin qorunması üçün müəyyən şərait yaratmışdı. Müəlliflik hüququ ilə folklorun hüquqi qorunmasını təmin etmək mümkün olmur və xüsusi qorunmaya ehtiyac vardır. Bu mövqe YUNESKO və ÜƏMT tərəfindən müdafiə olundu. 2003-cü ildə isə Şərqi Avropa və MDB məkanında ilk dəfə olaraq Azərbaycanda "Folklor nümunələrinin hüquqi qorunması haqqında" Qanun qəbul edilmişdir.
Müasir dövrdə patentlərlə müqayisədə kommersiya sirrinin əhəmiyyəti getdikcə artmağa başlayır. Bunun isə əsas səbəbi ondadır ki, bəzən ixtiranı patentlə mühafizə etmək çətindir və ya onun qanunsuz istifadə olunmasını izləmək qeyri- mümkündür. Belə olan halda texnologiya sahibinə onu sirr olaraq saxlamaq daha sərfəlidir, nəinki etibarsız patent hüququ altında qeydiyyatdan keçirmək. Üstəlik patenti almaq proseduru kifayət qədər bahalıdır və o ixtiranın istifadəsi üçün müstəsna hüququ yalnız 20 il ərzində verir. Ona görə də bəzi şirkətlər ixtiranı qeydiyyata almamaq və onları nou-hau səviyyədə saxlayıb, tez istehsala tətbiq etməklə yeni məhsulun bazara çıxarılması surətini artırıb və öz rəqabət qabiliyyətini saxlamağa üstünlük verirlər. Sənaye sirri də kommersiya sirrinin ən mühüm növü sayılır. Ona isə nəinki kommersiya fəaliyyətinin fərdi detalları və ya işgüzar əlaqələri, o cümlədən sənaye sirrləri aiddir.
42
Patentdən fərqli olaraq kommersiya sirri dövlət qeydiyyatından keçə bilməz və o qeyri-maddi aktivlərin siyahısına daxil edilə bilməz. Beləliklə, kommersiya sirri intellektual mülkiyyət deyil, onun qorunması üsuludur. Amma bu hal xüsusi olaraq, sənaye sirrinin sənaye mülkiyyətinin bir növü kimi baxılmasının mümükünlüyünü istisna etmir. Faktiki olaraq intellektual mülkiyyət kimi sənaye sirri qeyri-maddi aktiv hesab edilir, lakin bu zaman məcburi dövlət qeydiyyatını tələb etmir.
ntellektual mülkiyyət bazarı obyektlərinin bir sıra əlamətlərinə, xüsusiyyətlərinə görə təsnifləşdirilir: 1)
stifadəsinə görə: istehsalatda satışda və s. istifadə olunan intellektual mülkiyyət bazarı; 2)
3)
intellektual mülkiyyət obyektlərinin növünə görə: sənaye mülkiyyəti bazarı, müəlliflik hüququ bazarı, əlaqəli hüquqlar bazarı; 4)
alqı-satqı obyektinə görə: ixtiralar, faydalı modellər, sənaye nümunələri, əmtəə nişanları, xidmət nişanları, intellektual xidmət bazarı, nou-hau və s; 5)
hatə dairəsinə görə: yerli, regional, milli, dünya miqyasında; 6)
intellektual mülkiyyətin subyekt mənsubiyyətinə görə: ümumi (bura həmçinin dövlət də aid edilir), korporativ, ayrı-ayrı fərdlər (müəlliflər, ixtiraçılar, alıcılar, satıcılar, istehlakçılar).
Amillərin təsnifatı intellektual mülkiyyət bazarının inkişafının zəif və güclü tərəflərinin üzə çıxarılmasına və onun təkmilləşdirilməsinin tendensiyasını müəyyənləşdırılməsinə imkan verdi. ntellektual mülkiyyət bazarının iqtisadi, sosial və institutsional sferada inkişafının zəif və güclü tərəfləri mövcuddur ki, bunu da ə yani şəkildə aşağıdakı cədvəldə göstərmək olar:
43
Cədvəl 2.1[42] Tərəflə ri
Iqtisadi sferada Sosial sferada nstitutsional sferada G üc lü
-texnologiyaların transferinin regional və beynəlxalq şə bəkəsi təşkil olunur; -riskli fondlar yaradılır; -innovasiya müəssisələrinin dəstəklənməsi üçün vəsaitlər ayrılır; -xarici şirkətlərin lisenziyaları ə ldə edilir. -əlavə iş yerləri açılır; -tədqiqatçılara dəstək üçün vəsait ayrılır; -tədqiqatçıların təhsili və intellektual potensialının səviyyəsinin artırılması üçün mütəxəsislərin cəlb olunması. -qanunvericilik bazası təkmilləşdirilir; -innovasiya və investisiya proseslərinə dövlət strukturlarının cəlb edilməsi; -sənaye zonaları, texnopolislər və s. yaradılır; -korrupsiya ilə mübarizə aparılır; -N OKR sferasına investiyalar artır; -cəmiyyətin informasiyalaşdırılması baş verir. zə if -innovasiyaya tələbatın aşağı olması; -infrastruktur inkişaf etməyib; -idxal ixracı üstələyir; -intellektual mülkiyyətdə investisiya riskinin yüksək səviyyəsi və bankların yüksək faizləri; -istehsalatda intellektual mülkiyyət obyektlərinin tətbiqinin və istifadəsinin aşağı olması; -istehsalda və elmi təşkilatlarda köhnə texnologiyalardan və avadanlıqlardan istifadə; -N OKR-ın nəticələri müsəssisə balansında nəzərə alınmır; -yerli texnologiyaların, ixtiraların və s. qanunsuz istifadəsi; -intellektual mülkiyyət obyektlərinin aşağı keyfiyyəti.
-subyektlərin motivasiyasının və stimullaşdırılmasının aşağı səviyyədə olması; -elmi tədqiqatçıların sayının azaldılması; -intellektual mülkiyyətin idarə edilməsində peşəkar kadrların sayının az olması;
-intellektual potensialın azaldılması.
-intellektual mülkiyyət bazarının inkişafının institutsional rəsmiləşdirilməsi qayda və normalarının zəifliyi; -normativ-hüquqi bazanın natamamlığı; -institutsional baryerlərin mövcudluğu; -intellektual mülkiyyət sahəsində qanunvericiliyin formalaşmasının başa çatmaması; -elmi siyasətin təşkilatının aşağı səviyyədə olması.
ə lamətlərinə, xüsusiyyətlərinə görə qruplaşdırılır ki, bunlara da aşağıdakılar aiddir: Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|