Microsoft Word heyd?R. doc 23 axirinci doc
Yüklə 2,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
___________________________________________________24
Şübhəsiz ki, iqtisadi sahə çox mühüm yer tutur. Xüsusən də ona görə ki, Rusiya və Azərbaycan bir çox onilliklər ərzində, hətta iki əsr iqtisadi cəhətdən bağlı olmuşdur. Sovetlər İttifaqı zamanı Azərbaycan ilə Rusiyanın müxtəlif regionları arasında yaranmış iqtisadi əlaqələrin bizim üçün çox böyük əhəmiyyəti var. Hesab edirəm ki, bu əlaqələr Rusiya üçün də eyni dərəcədə əhəmiyyətlidir. Ona görə də, sərbəst iqtisadiyyata, bazar iqtisadiyyatına keçidlə əlaqədar Rusiya iqtisadiyyatının və Azərbaycan iqtisadiyyatının qarşılaşdıqları çətinliklərə baxmayaraq, ölkələrimizin iqtisadiyyatının, xüsusən sənayenin müxtəlif sahələrinin inteqrasiyasında birgə səylərlə yaxşı nəticələrə nail ola bilmək üçün böyük ehtiyatlar var. Vaxtilə Azərbaycanın sənaye müəssisələrinin bir çoxu Sovetlər İttifaqının və xüsusilə Rusiyanın müxtəlif sənaye müəssisələri ilə inteqrasiyada idi. Dostumuz və həmyerlimiz, dövlət plan komitəsinə, xatirimdə deyil, 25 və ya 30 il rəhbərlik etmiş Nikolay Konstantinoviç Baybakov bu gün burada, bizim aramızdadır. O, Sovetlər İttifaqı respublikalarının iqtisadiyyatını həmişə elə planlaşdırırdı, bu respublikalar bir-biri ilə elə bağlanmışdı ki, heç kim onları ayıra bilmirdi. Bu, onun siyasəti idi. O, Sovetlər İttifaqının iqtisadiyyat sahəsində intəhasız olaraq möhkəmləndirilməsi siyasətini həyata keçirir, düşünürdü ki, bu, Sovetlər İttifaqının bütün sahələrdə daha da inkişafına kömək edəcəkdir. Sovetlər İttifaqının mənafeləri baxımından bu siyasət o zaman düzgün və uzaqgörən siyasət idi. Bu mənada Nikolay Konstantinoviçi təqsirləndirmək olmaz. Lakin Sovetlər İttifaqı dağılandan, biz, necə deyərlər, milli evlərimizə, mənzillərimizə yığışandan sonra, vaxtilə çox güclü şəkildə bir-birindən asılı olan iqtisadiyyat Rusiyaya da, Azərbaycana da və hesab edirəm ki, keçmişdə Sovetlər İttifaqına daxil olan digər ölkələrə, müstəqil dövlətlərə çox böyük zərər vurur.
___________________________________________________25 Elə bu vəziyyətdə də bizi, inteqrasiyanın, necə deyərlər, yeni, keçmişdə olmayan yollarını axtarmağa vadar edir. Biz məhsulun hissələrini istehsal edib Rusiya Federasiyasının hansısa vilayətinə göndərir, oradan da onu tamamlamayilə son məhsulun istehsalı üçün başqa bir regiona göndərirdilər. Amma o zaman problem yox idi, çünki istehsal etdiyimiz məhsul üçün satış bazarları axtarmırdıq, bütün bunları bizim sosialist planlaşdırma və təsərrüfatçılıq sistemimiz təmin edirdi. Yalnız nə qədər məhsul buraxılması, onun qiyməti, istehsal həcminin nə qədər yüksəlməsi, artım sürəti qeydə almır və bizim bütün işimiz də bunun əsasında qiymətləndirilirdi. Mən bu işlər uzun illər məşğul olduğuma görə onu yaxşı xatırlayıram. Ancaq, yenə də deyirəm, Sovetlər İttifaqının dağılması, müstəqil dövlətlərin yaranması bazar iqtisadiyyatına, sərbəst iqtisadiyyata keçid hər yerdə - Rusiyada da, Azərbaycanda da çətinliklər doğurmuşdur. Çətinliklərdən çıxış yolları müxtəlifdir, hər bir ölkə bu vəziyyətdən çıxmaq üçün öz yollarını axtarır. Amma bizim fikrimizcə, şəxsən mənim fikrimcə, nə qədər ağır olsa da, əlbəttə, başlıcası islahatları ardıcıl surətdə aparmaq, bazar iqtisadiyyatı prinsiplərini bərqərar etməkdir. Çünki son nəticədə bu məqsədə doğru gedirik və biz məhz həmin səviyyəyə gəlib çatanda, yəqin ki, xeyli asan olacaqdır. İndi isə, şübhəsiz ki, keçid dövrünə böyük ehtiyac var. Ona görə də Rusiya- Azərbaycan komissiyası bu baxımdan çox iş görə bilər. Ancaq bu, zənnimcə, məsələnin bir hissəsidir. Digər hissəsi isə odur ki, Rusiyada da, Azərbaycanda da islahatlar aparılır, mülkiyyət özəlləşdirililə, özəl sektor üstünlük təşkil edir və dövlət planlaşdırması, hansısa inziləati vasitələrdən istifadə etmək daha yaramır. Yəni özəl sektorun daha sıx inteqrasiyası lazımdır. Məsələn, bizdə çoxlu şərab istehsal olunur. Əvvəllər biz Sovetlər İttifaqında hamıdan çox üzüm istehsal
___________________________________________________26 edirdik. Nikolay Konstantinoviçin xatirindədir. Sovetlər İttifaqında yığılan 6 milyon ton üzümün 2 milyon tonunu biz verirdik. Amma Azərbaycan o qədər də spirtli içkilər istehlak edən ölkə deyildir. Biz bütün bunları - yaxşı şərab materiallarını, yaxşı şərabları Sovetlər İttifaqına göndərirdik. Altayda, Rostovda, Rusiyanın bir çox regionlarında hətta şərab zavodlarımız da vardı. İnsanlar bu məhsullardan istifadə edirdilər. İndi isə Rusiya hər şeyi Qərb ölkələrindən gətirir, amma burada, yanında olanı almaq istəmir. Başqa məhsullar sahəsində də belədir, hər şey Qərbdən gətirilir. Əlbəttə, Rusiya beləliklə, başqalarını da buna sövq edir. Bizdə də belədir, özümüzün gözəl şərablarımızı içmək əvəzinə, indi varlı yaşamağa başlamış bəzi adamlar deyirlər ki, yox, Fransa şərabı içəcəyik. Amma hesab etmirəm ki, onlar Fransa və Azərbaycan şərablarının dadını ayırd edə bilərlər. Ədəbazlıqdır! Desinlər ki, o, yalnız Fransa şərabı içir.
Bu, yalnız kiçik bir misaldır. Belə misallardan çox çəkmək olar. Dediyim odur ki, sənaye müəssisələrimizin işləməsi üçün keçmiş inteqrasiya əlaqələrindən istifadə etməliyik. Digər tərəfdən, bir- birimizdəki bazarları itirmək lazım deyildir. Məsələn, biz taxılı ən çox Rusiyadan, Qazaxıstandan gətiririk. Özümüz əvvəlkindən çox taxıl istehsal edirik, ancaq bu, kifayət etmir. Rusiyadan gətiririk. Bəs nə üçün Rusiyaya, deyək ki, yaxşı şərab materialları aparılmasın? Yaxud, misal üçün, bizim Zaqatala zonasında gözəl və dadlı meyvə olan xurma yetişdirirlər. Bizdə bu məhsulun istehsalı ilə məşğul olan xüsusi kolxozlar və ya sovxozlar yox idi, necə ki, yeri gəlmişkən, üzüm yetişdirən dövlət təsərrüfatları da olmamışdır. Belə bitkiləri insanlar özlərinin həyətyanı sahələrində yetişdirirdilər. Xatirimdədir, 80-ci illərin əvvəllərində biz ildə təxminən 50 ton nar tədarük edirdik. Rusiyada isə son dərəcə faydalı məhsul olan narı çox xoşlayırlar. Eləcə də xurma. Amma çoxlu
Yüklə 2,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|