Microsoft Word Idare?tm? n?z?riyy?s Cavabi doc

idarəetmə  subyektinin  idarəedici  təsirlərinin  əhəmiyyəti,  səmərəliliyi  və 

məhsuldarlığı,  onun  qərarlarının  hazırlanması,  qəbulu  və  yerinə  yetirilməsində 

apardığı  idrak  işi  (obyekti,  prosesi,  özünü  öyrənməsi,  tədqiqatı)  ilə  şərtləndirilir. 

Deməli,müasir  sistem  tələbləri  dövlət  idarəetmə  orqanlarının  işində  analitik-

tədqiqat işinin mühüm yer tutmasına dəlalət edir. 

Sistemlər  nəzəriyyəsinin  bir  sıra  əsas  məqamlarına  baxışdan  sonra  sistemli 

yanaşmanın aşağıdakı mühüm müddəalarını qeyd etmək olar: 

- 

cəmiyyətlə onu idarə edən dövlətin birbaşa və əks əlaqə kanalları vasitəsilə 

birliyi xüsusi dövlət idarəetmə sistemini təşkil edir; 

- 

dövlət  idarəetmə  sistemi  konkret  cəmiyyətin  ictimai  sisteminin  ümumi 

idarəetməsinin tərkib hissəsidir; 

- 

dövlət  idarəçilik  sistemi  açıq,  mürəkkəb,  ierarxik  və  şəbəkə  quruluşuna 

malik sosial sistemin növüdür; 

- 

konkret  tarixi  dövr  ərzində  real  cəmiyyətin  dövlət  idarəçilik  sisteminin 

təsviri  onun  siyasi,  hüquqi,  diplomatik,  təşkilati,  iqtisadi,  sosial,  mədəni  və  s. 

səpkilərdə işıqlandırılmasını tələb edir. 

Dövlət idarəctmə sisteminin iki tərifi vardır: 

- 

idarəedən  və  idarəolunan  yarım  sistemlərin  qarşılıqlı  əlaqə  və  təsirlərdə 

vəhdət təşkil etməsi; 

- 

dövlətin idarəçilik təsirlərinin işlənib-hazırlanmasmı və həyata keçirilməsini 

təmin  edən  məqsədlər,  prinsiplər,  metodlar  və  funksiyaların  qarşılıqlı  əlaqələr 

vəhdəti. 

 

20. ctimai idarəetmənin geneoloji ağacı 

   Cavab:    Dövlətin  idarəçilik  təsirlərinin  işlənib-hazırlanmasmı  və  həyata 

keçirilməsini təmin edən məqsədlər, prinsiplər, metodlar və funksiyaların qarşılıqlı 

ə

laqədə və vəhdətdə fəaliyyət göstərirlər. 

      Bu müddəa ilə bağlı qeyd edək ki, dövlət idarəçiliyinin sistemliliyinin genezisi 

(«genezis» -latın köklü “yaranma” və “təkamüllü” inkişafın başlanğıcını ifadə edən 

termindir) ən sadə formada ictimai fikirdə aşağıdakı sxemlə əks olunur (şəkil 5.1). 

 

---

 

 

Şə

k 5.1. Ictimai idarəetmənin «geneoloji ağacı» 

 

Şə

kildən  göründüyü  kimi,  dövlət  idarəçiliyinin  müasir  inkişaf  mərhələsi  elmi-

ictimai  fikirdə  onun  getdikcə  daha  çox  ictimai  idarəetmə  sisteminin  ayrılmaz 

hissəsinə  çevrilməsindən  xəbər  verir.  Xatırladaq  ki,  tarixi  təkamüllü  inkişaf  yolu 

ilə dövlət sistemləri məhdud bir elemcntdən başlayaraq bütün ictimai sistemi əhatə 

edən  total  idarəçiliyə  çevrilmişdilər.  Son  dövrün  meylləri  isə  sistemli  yanaşma 

nöqteyi-nəzərindən xarici mühitin (əsasən qloballaşma amillərinin) təsiri altında və 

daxili  səmərəlilik  tələbləri  müqabilində  daha  çox  «ictimailəşmə  meylləri»  ilə 

səciyyələnmişdir. 

Sxemdən  göründüyü  kimi,  müasir  dövlət  idarəetməsi  nəzəriyyəsi  üç  elmdən: 

hüquq,  sosiologiya  və  sistemlər  nəzəriyyəsindən  bəhrələnir.  Belə  ki,  dövlətin  bir 

siyasi-hüquqi  institut  kimi  hüquq  paradiqması  və  sosial  institut  kimi  sosioloji 

paradiqması  geniş  yer  tutmuşdur.  Müasir  ictimai  və  siyasi  sistemlər  və  proseslər 

hüquq  və  sosiologiyanın sintezi sayılan  politologiyanın  tədqiqat predmetini təşkil 

etmişdir.  Eyni  zamanda  sosial  sistemlərin  genezisi,  təşkili,  fəaliyyəti  və 

idarəolunması sosiologiya və sistemlər nəzəriyyəsinin sintezi nəticəsində idarəetmə 

nəzəriyyəsində öz təcəssümünü tapmışdır. 

Nəhayət,  idarəetmə  və  siyasət  subyektləri  əsas  sosial  sistem  kimi  dövlət  və 

hakimiyyət  timsalında  ictimai  sistem  anlayışı  ilə  təmsil  olunurlar.  Bunun 

müqabilində  cəmiyyətin  idarəolunması  (ictimai  idarəetmə),  o  cümlədən,  bu 

prosesdə  dövlətin  aparıcı  və  həlledici  rolunun  açıqlanması  ictimai  sistemlər  və 

idarəetmə haqqında inteqrativ təlimlərin tərkibində öyrənilir. 

Dövlət bu mənada ictimai sistemdə idarəetmənin təşkili üsulu kimi müəyyən edilir. 

Dövlət  idarəçilik  sisteminin  verilmiş  ikinci  tərifınə  görə  prinsiplər,  funksiyalar, 

məqsədlər  və  metodların  strukturu  təyin  edilməlidir  ki,  onların  idarəetmə 

sistemində struktur təyinatı düzgün yerinə yetirilə 

bilinsin.  

 

---

21. stehsal nədir və  darəetmənin bir elim kimi öyrənilməsinin artıran 

səbəblər nələrdir? 

 İstehsal tələbi qarşılamaq üçün (qarşıya qoyulan məqsədə çatmaq üçün) istehsal 

faktorlarını bir araya gətirərək (zaman uymu içində maddi dəyərini artırmağı diqqətə 

alınmaqla) mal və ya xidmətin hazırlanmasıdır. Artan insan ehtiyaclarını qarşılaya bilmək 

üçün istehsalın artmasıyla paralel olaraq istehsal prosesində artan emək gücünün 

(çalışanların) yaratdığı idarəetməsində yaranan probleçlər idəetmənin bir elim kimi 

öyrənilməsinin önəmini artırmışdır. 

 

22. darəetmə nədir və  darəetmənin bir elim kimi öyrənilməsinə gətirən 

səbəblər nələrdir? 

İdarəetmə bir şəxsin (və şəxslərin) qarşıya qoyduqları məqsədlərinə çatmaqları üçün 

başqa şəxslər vasitəsiylə işlərini gördürmələridir. İnsanların bəşəri bir faktor olduğunun 

və çalışanların daha da məhsuldarlıq və səmərəliliyinin artırmağın bunu əsas alan 

yanaşmalarla mümkün olduğunun öyrənilməsi kimi faktorlar İdarəetmənin bir elim kimi 

öyrənilməsinə gətirən səbəblərdəndir. 

 

23.Neo-Klassik  darəetmə nəzəriyyəciləri ilə Klassik  darəetmə nəzəriyyəçiləri 

arasında əsas yanaşma fərqi nədir? 

Neo-Klassik İdarəetmə nəzəriyyəciləri ilə Klassik İdarəetmə nəzəriyyəçiləri arasında 

əsas yanaşma fərqi çalışanlara (bəşəri varlıq olan insanlara ) yanaşmalarındadır. Klassik 

İdarəetmə nəzəriyyəçiləri çalışanlara yalnız teknik yöndən yanaşdıqları halda, NeoKlassik 

İdarəetmə nəzəriyyəciləri pisiko-teknik yöndən yanaşmışlardır. 

 

24. darəetmə nəzəriyəçilərindən Max Weber və Mac Gregorun idarəetmədəki 

yanaşmaları? 

darəetmə  nəzəriyəçilərindən  Max  Weber  bürokratyanı  idarəetmədə  peşəkarlıq 

kimi izah 

edir,  onu  qabiliyyətlər  və  rasional  biliklərlə  əsaslandırırdı.  Mac  Gregorun 

idarəetmədəki 

---