Microsoft Word Idare?tm? n?z?riyy?s Cavabi doc
Yüklə 421,27 Kb. Pdf görüntüsü
|
kənara çıxması,onun yeritdiyi beynəlxalq siyasət çərçivəsində başqa ölkələri də ə hatə etməsidir.Əlbəttə,bu genişliyi həddən artıq şişirtmək,bütün sahələrə tamamilə aid etmək də düzgün olmaz.Başqa sözlə,bu tezis belə bir təsəvvür yaratmamalıdır ki.guya dövlət insanların bütün hərəkət,davranış və fəaliyyətinə qarışır,yaxud qarışmlı,onların bütün qarşılıqlı münasibətlərini idarə etməlidir.Hətta totalitar dövlətdə müstəsna hallarda belə bu təşəbbüslər müsbət nəticə verməmişdir.Son nəticədə az-çox
azadlıq mövcud
olmuşdur.Beləliklə,dövlət və cəmiyyət arasında normal qarşılıqlı münasibət insanların böyük həcmdə azadığını,müstəqilliyini və özünüidarəsini nəzərdə tutur. Lakin burada əsas cəhət ondan ibarətdir ki,insanların azadlığı,müstəqilliyi və özünüidarəetmə hüququnun əhatəsi və sərhədləri ictimai instutlarla birlikdə,həm də əsasən dövlət tərəfindən müəyyən edilir.Məhz dövlət qanunvericilik vasitəsilə cəmiyyət həyatının bütün sahələrində insanlarlın davranışının ümumi,əsas,tipik qaydalarını işləyib hazırlayır və həyata keçrilməsini təmin edir.Bu baxımdan dövlət insan fəaliyyətinin bütün sahələrinə məqsədyönlülük verir,təşkiledici və tənzimləyici təsir göstərir,özünün hakimiyyət qüvvəsi ilə onlara riayət edilməsini təmin edir.Bu səbəbdən insanların azadlığı ilə dövlətin idarəetmə fəaliyyətində lazım gələn hallarda istifadə etdiyi vasitələri(qadağa,cərimə,cəza) qarşı-qarşıya qoyanlar səhv edirlər. Azadlıq insanın yaşadığı ölkədə qəbul edilmiş qanunların fəaliyyətindən başlanır.Dövlət idarəçiliyi əhalinin böyük əksəriyyəti tərəfindən qəbul olunan və qanunla möhkəmləndirilmiş davranış normalarını müdafiə edir.Tarixi təcrübədə çoxdan sübut olunmuşdur ki,ədalətlilik ancaq cəmiyyətin tələbatından irəli gələn qanunçuluq əsasında təmin oluna bilər.Bu baxımdan həqiqi demokratiya və azadlıq dövlətdən “qaçmaq”,yaxasını qurtarmaq,ona qarşı mübarizə aparmaq yox,mükəmməl hüquqi dövlət qurmaq,bu dövlətin qanunçuluğu möhkəmlətmək istiqamətində fəaliyyəti ilə mümkündür.Görünür ki,cəmiyyət həyatının bütün sahələrinə dövlətin təsiri hələ uzaq perspektivdə də qalacaqdır.Lakin cəmiyyətin inkişaf səviyyəsindən asılı olaraq dövlətin bu inkişafa təsir
dərəcəsi,onun xarakter və məzmunu
dəyişəcəkdir. Dövlət idarəetməsinin başqa bir mühüm xüsusiyyəti onun sistemli xarakter daşımasıdır. Dövlət həm daxili tərkib hissələrinə,həm də yerinə yetirdiyi funksiyalara görə çox mürəkkəb inzibati-siyasi təşkilatdır və o,idarəetmə subyekti kimi çıxış edərkən özünün idarəetməsinə sistemlilik xüsusiyyəti verir.Başqa idarəetmə formalarından fərqli olaraq dövlət idarəetməsi həmin xüsusiyyəti özündə birləşdirmədən ya mövcud ola bilməz,ya da mövcud olsa da formal xarakter daşıyar,qarşısında duran məqsəd və vəzifələri icra edə bilməz.Dövlət idarəetmə sisteminə on milyonlarla müxtəlif xarakterli,dünyagörüşlü insanlar,çoxsaylı dövlət orqanları və dövlət təşkilatı sturukturları,bunlarda işləyən çoxsaylı vəzifəli şəxslər va başqa xidmətçilər
daxildir.Dövlət idarəetməsində müxtəlif və yüksək qiymətli materiallar,maliyyə və intellektual resurslar,geniş və zəngin informasiya istifadə olunur.Dövlət idarəçiliyi özü külli miqdarda idarəetmə tədbirləri və qərarlarından,təşkilati fəaliyyətdən ibarətdir.Əgər bu strukuturların hər biri müstəqil fəaliyyət göstərib,öz məqsəd və vəzifələrini ayrılıqda,müstəqil reallaşdırmağa çalışsa,dövlət idarəçiliyi baş tutmaz,cəmiyyətdə özbaşınalıq,hərc-mərclik hökmranlıq edər,ölkə böyük itkilərə məruz qalar.Tarixdə belə hallar çox olmuşdur ki,dövlət idarəçiliyi guya mövcud olmuş,cəmiyyətdə isə dağıntı,özbaşınalıq hökmranlıq etmişdir.Daha aydın olsun deyə Azərbaycanda 1990-1993-cü illərdə mövcud olmuş dövlət idarəçiliyini və siyasi,sosial,iqtisadi vəziyyəti xatırlamaq kifayətdir.Baxmayaraq ki,respublikada formal olaraq dövlət,dövlət rəhbərliyi mövcud idi,həqiqətdə isə ölkədə özbaşınalıq,hərc- mərclik,dağıntı hökmranlıq edirdi,vətəndaş müharibəsi başlanmışdı və Azərbaycanın müstəqilliyi təhlükədə idi. Dövlət idarəçiliyi üçün sistemlilik prinsipial əhəmiyyət kəsb edir.Ancaq sistemlilik dövlət idarəçiliyinə onun müxtəlif həlqələri arasında zəruri razılaşdırma,koordinasiya,subordinasiya,müəyyən məqsədyönlülük,səmərəlilik xarakteri verir.
5.Yaranma mənbəyinə görə dövlət idarəçilik nəzəriyyəsinin məqsədləri Cavab: Yaranma mənbələrinə, məzmununa və ardıcıllığına görə dövlət idarəetməsinin məqsədlərini aşağıdakı strukturlara ayırmaq olar.
- ctimai-siyasi – cəmiyyətin kompleks,tam,tarazlaşdırılmış və əmin-amanlıq şə raitində keyfiyyətli inkişafını ə hatə
edən məqsədlər. -Sosial – insanların sosial həyatının vəziyyətinə və səviyyəsinə dövlətin təsirini əks etdirən
məqsədlər -Mənəvi-psixoloji – bir tərəfdən cəmiyyətin əldə rəhbər tutduğu mənəvi dəyərlərin dərk olunmasını,digər tərəfdən isə icyimai-siyasi ve sosial məqsədləri həyata keçirmək üçün cəmiyyətin mənəvi potensialının artırılmasını nəzərdə tutan məqsədlər; - qtisadi - iqtisadi münasibətlər sistemini xarakterizə edən, ictima-siyasi və digər məqsədlərin reallaşdırılmasını təmin edən
məqsədlər; - stehsal - yuxarıda sadalanan məqsədlərə uygun olan və onların həyata keçirilməsinə yardım edən, istehsal obyektlərinin yaranmasından ibrarət olan məqsədler; -Təşkilat -dövlət idarəetməsinin subyekt və obyektlərində təşkilati problemlərin həllinə yönəlmiş məqsədlər (uyğun funksional və təşkilati strukturların qurulması); - nformasiya -nəzərdə tutulmuş məqsədləri zəruri, etibarlı və adekvat informasiya ilə
təmin etməyə
yönəlmiş məqsədlər və s.
Dövlət idarəçiliyi nəzəriyyəsi sahəsində görkəmli mütəxəssis Q. Vş Atamançuk Yüklə 421,27 Kb. Dostları ilə paylaş:
|