Microsoft Word Idare?tm? n?z?riyy?s Cavabi doc
Yüklə 421,27 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 6.Q.V.Atamançuk: dövl ət idar əçilik n əz əriyy əsinin m əqs ədl ər “a ğacı”
- 7.Dövl ətin yaranma s əb əbl əri haqqında n əz əriyy əl ər
ola,hətta kütlə tərəfindən müdafiə oluna bilər.Lakin,onun yerinə yetirmək üçün vəzifələr düzgün müəyyən edilib dövlət idarəetmə orqanları arasında düzgün bölüşdürülmədikdə,vəzifələrin icrası üçün vasitələr,metodlar düzgün seçilmədikdə o,yerinə yetirilə bilməz.Tarixdə müxtəlif dövlətlərdə qarşıya qoyulan məqsədlərlə vəzifələr,vasitələr bir-birini tamamlamadığından onların həyata keçmədiyi hallar çox olmuşdur.Misal üçün,Sovet dövləti “xalqların bərabərliyi və qardaşlığı”nı özü üçün şüar etmişdi.Lakin,bunu təmin edən vəsaitlər olmadığından bu şüar millətlərarası,xalqlararası narazılıqlarla,toqquşmalarla başa çatdı.
Cavab: Dövlət idarəçiliyi nəzəriyyəsi sahəsində görkəmli mütəxəssis Q. V. Atamançuk ətraflı təhlil ve ümumiləşdirmədən sonra dövlət idarəçiliyinin məqsədlər “ağacı” nın aşağıdakı dörd qrup tələbələrə cavab verməsinin vacibliyini xüsusi qeyd
etmişdir. a) obyektiv şəraitdən irəli gəlməli və əsaslandırılmiş olmalı; ictimai inkişafın və insanların fəaliyyətinin obyektiv qanunauyğunluqları və meyllərindən irəli gəlməli; bu və ya digər müsbət obyektiv inkişaf meyllərinin, munasibətlərinin mövcudluğu və fəaliyyətinə uyğun olmalı;
b) sosial yönümlü olmalı; başqa sözlə, insanların istək, tələbat və mənafelərindən irəli gəlməli, onlara cavab verməli, bununla da onları həmin məqsədləri dərk etməyə, həmin məqsədləri müdafiə etməyə və bu məqsədlərin həyata kecirilməsi ə trafında sıx birləşməyə çalışmalı; c) resurs cəhətdən təmin olunmalı, o cümlədən intellektual, maddi, maliyyə resurslarının ehtimal olunan miqdarı ilə deyil,həqiqi mövcud miqdarı ilə təmin olunmalı, ictimai həyat və fəaliyyətin konkret şəraiti və amillərilə ə laqələndirilməli; d) sistemli təşkil olunmalı, özündə müəyyən ardıcıllıqla strateji, cari və taktiki məqsədləri, ümumi və xüsusi, əsas və köməkçi , son və aralıq, uzaq, yaxın və bilavasitə məqsədləri birləşdirməlidir. Dövlət idarəetməsi məqsədlərin bu tərkib hissələri məqsədlər ağacının müxtəlif tərəflərini təşkil edir. Məqsədlər ağacının mərkəzi (müəyyənləşdirici) məqamı cəmiyyətin keyfiyyəti, onun saxlanması və dəyişdirilməsi ilə bağlı strateji məqsədlərin müəyyənləşdirilməsindən ibarətdir. Strateji məqsədlər operativ məqsədlərə, onlar isə öz növbəsində taktiki məqsədlərə bölünürlər. Bəzən strateji məqsədlərə başlıca məqsədlər, yerdə qalan məqsədlərə isə təminedici məqsədlər deyilir. Məqsədləri başqa əsaslara görə fərqləndirmək olar: həcminə gorə - ümumi (bütün dövlət idarəetməsi üçün) və xüsusi (onun ayrı-ayrı alt sistemləri,komponentləri üçün) nəticələrinə görə-son və aralıq məqsədlərə ;zaman etibarı ilə-uzun müddətli,orta müddətli,qısamüddətli məqsədlərə ayırmaq olar.Məqsədlər ağacının qurulması məqsədlərin razılaşdırılmasını,onların subordinasiyasının təmin olunmasını,məqsədlərin cəmiyyətin təlabatlarına və maraqlarına uyğunluğunu təmin etməyi nəzərdə tutur.Dövlət idarəetməsinin məqsədlərinin hər birinin ayrılıqda və məqsədlər “ağacının” bütövlükdə ə saslandırılmış və həqiqi olması başqa şərtlərlə yanaşı,onun müvafiq resurslarla təminatı ilə əlaqədardır.
Dövlətin mahiyyətinə və yaranma səbəblərinə müxtəlif tarixi dövrlərdə və ayrı-ayrı ölkələrdə fərqli formada yanaşılmışdır. Onlar nəzəriyyələr, konsepsiyalar və ehtimallar yaranmış, dövlətin yaranma səbəbləri,təbiəti, əmələ gəlməsi prosesi müxtəlif tədqiqatçılar tərəfindən bir-birindən fərqli formada
izah olunmuşdur.Qısaca olaraq dövlətin mahiyyəti, mənşəyi və yaranma səbəbləri haqqında nəzəriyyələrdən ən mühümlərini ümumi formada göstərməyə çalışaq: 1.Dövləti dini və ya ilahi mənşəli hesab edən nəzəriyyə.Bu nəzəriyyə qədim Misirdə yaranmış, feodalizm dövründə daha geniş yayılmış və sonralar dövlət haqqında ictimai inkişafına müsbət təsir göstərmişdir. Bu nəzəriyyənin tərəfdarlarının (Hegel,Foma,Akvinski,Mojevski və s.) fikrincə, dövlət və hüquq Allah tərəfindən dünya ilə birlikdə yaranmışdır.Başqa sözlə, dövlət cəmiyyətin inkişafının məhsulu deyil, o müstəqil bi ictimai varlıq kimi Allah tərəfindən dünyanın tərkib hissəsi kimi yaranmışdır.Dövlət ilahi mənşəli bir varlıqŞ hökmdar tanrının yer üzərindəki surətidir. 2.Dövlətin əmələ gəlməsinə patriarxal yanaşma və ya dövl\ətin əmələ gəlməsi haqqnda patriarxal nəzəriyyə. Belə yanaşma qədim Yunanıstanda (onun banisi Aritotel hesab olunur) əmələ gəlmiş, sonrakı əsrlərdə müxtəlifdavamçılar (məsələn, 17-ci əsrdə ngiltərədə Filmer,19-c əsrdə Rusyada tədqiqatçı- dövlətşünas Mixaylovski və s.) tərəfindən inkişaf etdirilmişdir.Aristotelə görə, dövlət təkcə cəmiyyətin təbii- tarixi inkişafınınməhsulu deyil, həm də insanların qohumluq- doğmaliq əsasında qaynayıb-qarışmasının, əhalinin məskunlaşmasıvə insani münasibətlərin inkişafının ən yüksək məhsuludur.Patriarxal nəzəriyyəyə görə,dövlət öz başlanğıcını ailədən götürmüş, ailənin inkişafı məhulu kimi meydana gəlmişdir. Dövlət başçısının hakimiyyəti –patriarxal dövrdə ailə başçısının –atanın hakimiyyətidir. Bu nəzəriyyə orta əsrlərdə feodal-monarxiya dövlətini və hakimiyyətini qoruyub saxlamağa və inkişaf etdirməyə xidmət edirdi. 3.Digər qrup alimlərin (Volf,Russo, didro və i.a.)təsəvvürlərinə görə dövlət ictimai qruplar,ailələr arası müqavilələrin məhsuludur. Dövlət ailələrin, qəbilələrin yaranması dövründə (e.ə.5ci-4cü əsrlərdən başlayaraq) hamiya, hər ailəyə və hər kəsə himayədarlıq etmək, tələbatını ödənilməsinə, azadliğin qorunmasına yardımçı olmaq üçün yaranmış xüsusi təşkilatdır.Belə ki, ayrılıqda heç bir ailə ,heç bir kəs təkbaşına həyat üçün zəruri olan şeyləri əldə edə, azadlığını qoruya bilməz .Bu
Yüklə 421,27 Kb. Dostları ilə paylaş:
|