Microsoft Word ihyo zakot ziyouz com doc
Yüklə 175,38 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Zakot sirlari kitobi
- «Namozni to‘kis ado qilinglar, zakotni beringlar»
- «Oltin-kumushni bosib, uni Alloh yo‘lida infoq-ehson qilmaydigan kimsalarga alamli azob «xushxabarini» yetkazing!»
- Birinchi fasl Zakotning turlari va vojib bo‘lish sabablari haqida
| Ihyou ulumid-din. Zakot sirlari kitobi. Imom G’azzoliy
www.ziyouz.com кутубхонаси 1 Hujjatul-islom Abu Homid G’azzoliy IHYOU ULUMIDDIN (Din ilmlarini jonlantirish) Zakot sirlari kitobi Tarjimon: Mubashshir Ahmad Toshkent «Movarounnahr» MUQADDIMA
Bismillahir rohmanir rohiym. Baxtli va baxtsiz qiladigan, o‘ldirib va tiriltiradigan, kuldirib va yig‘latadigan, bor qilib va yo‘q etadigan, faqir va boy qiladigan, zarar va foyda beradigan Allohga hamd bo‘lsin. Ul Zot jonzotni tomchi nutfadan xalq qilgan, so‘ng O’zi G’aniy sifati ila xalqdan ajragan, so‘ng ba’zi bandalarini yaxshilik bilan xoslagan hamda ularning ustidan boy va behojat qiladigan ne’matlarini xohlaganicha yog‘dirgan. Ayrimlariga esa imtihon va sinovni ko‘rsatib, rizqda umidsizlik va mashaqqatga solganicha muhtoj qilgan. So‘ng zakotni din uchun asos va usul etgan. Va O’z fazli bilan (molini zakot ila) poklagan bandalarini (kibr va ma’siyatdan) poklagan. Va G’aniyligi bilan undagi narsani ko‘paytirgan. Xalqning sayyidi va hidoyat quyoshi bo‘lgan Muhammad Mustafoga, oilalariga va ilmu taqvo bilan xoslangan ashobiga salovot bo‘lsin. Ammo ba’d, albatta Alloh taolo zakotni Islom ustunlaridan biri qildi. Alloh taolo aytadi:
«Namozni to‘kis ado qilinglar, zakotni beringlar» (Baqara surasi, 43-oyat). Payg‘ambar (s.a.v.) aytadilar: «Islom besh narsaga bino bo‘lgandir: Allohdan boshqa iloh yo‘qligiga va Muhammad Uning quli va rasuli ekaniga guvohlik bermoq; namozni to‘kis ado qilmoq; zakotni bermoq...» (Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari). Va Alloh taolo zakotga e’tiborsizlarga va’idni qattiq qilib dedi:
«Alloh yo‘lida infoq»ning ma’nosi zakot haqqini chiqarib bermoqdir. Ahnaf ibn Qays aytadilar: «Men Qurayshdan bo‘lgan bir necha kishi bilan edim. Shunda Abu Zarr o‘tib qolib: «Oltin-kumushlarini bosib qo‘yuvchilarga oldilariga bosilsa, yonlaridan chiqadigan, gardanlariga bosilsa, peshonalaridan chiqadigan kuydiruvchi tamg‘a «xushxabar»ini bering, dedilar». Boshqa bir rivoyatda kelishicha, shunday dedilar: «U birlarining ko‘krak uchiga qo‘yilsa, yelka kuragidan chiqadi. Va yelka kuragiga qo‘yilsa, ko‘krak uchini titratib chiqadi». Abu Zarr aytadilar: «Payg‘ambarning (s.a.v.) oldilariga yetib borsam, ul zot Ka’ba soyasida o‘tirgan ekanlar. Meni ko‘rgach: «Ka’ba Parvardigoriga qasamki, ular zarar ko‘ruvchilardir», dedilar. Men: «Ular kimlar?» dedim. «Ular mollari ko‘p kishilardir. Illo, oldidan ham, orqasidan ham, o‘ngidan ham, so‘lidan ham shunday, shunday, deya (molini sochgan) kishilar bundan istisno. Ular esa juda ham kamdirlar. Agar tuya, sigir va qo‘y egasi ularning zakotini ado etmasa, ushbu mollar qiyomat kunida eng katta va eng semiz holda kelib, egasini shoxlari bilan suzib, tuyoqlari bilan tepkilab tashlaydi. Agar biri ishini oxiriga yetkazsa, to odamlar o‘rtasida hukm o‘qilmaguncha boshqasi qaytib kelaveradi», deb aytdilar» (Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari). Demakki, bu dahshatlar «Sahihayn»da kelgan ekan, zakotning Ihyou ulumid-din. Zakot sirlari kitobi. Imom G’azzoliy
www.ziyouz.com кутубхонаси 2 sirlarini, oshkor va maxfiy shartlarini hamda zohiriy va botiniy ma’nolarini zakot beruvchi va oluvchining bilishiga yetarli miqdorda qisqacha ochib berish dinning muhim ishlaridan bo‘lib qoldi. Bu esa to‘rt faslda ayon bo‘ladi: Birinchi fasl zakotning turlari va vojib bo‘lish sabablari haqida. Ikkinchi fasl uning odob, botiniy va zohiriy shartlari haqida. Uchinchi fasl oluvchi, uning haqlilik shartlari va olish odoblari to‘g‘risida. To‘rtinchi fasl ixtiyoriy sadaqa va uning fazilati xususida.
Zakotlar aloqadorlik e’tibori bilan olti turlidir: chorva mollari zakoti; oltin (tilla) va kumush zakoti; tijorat mollari zakoti; topilma ma’danlar zakoti; ushr zakoti; fitr zakoti. Birinchi nav - chorva mollari zakoti: bu va boshqa zakotlar ozod musulmongagina vojib bo‘ladi. Balog‘atga yetgan bo‘lishi shart qilinmaydi. Balki sabiyning ham, jinnining ham molidan zakot berish shart. Bu zakot berish vojib bo‘lgan kishining shartlaridir (bizning hanafiy mazhabimizda zakot berishga ozod, musulmon, oqil va balog‘atga yetgan kishi bo‘lishi shart qilinadi). Ammo moldagi shartlar esa beshtadir: u chorva, o‘tlovchi bo‘lib, bir yil turgan, komil nisobga yetgan va tom ma’nodagi mulk bo‘lgan moldir. Birinchi shart - uning chorva mol bo‘lishi. Demak, zakot faqat tuya, qoramol va qo‘ydan beriladi. Ammo ot, xachir, eshak va kiyik bilan qo‘y o‘rtasida tug‘ilgan hayvonlarga zakot yo‘qdir (Imom Abu Hanifaga ko‘ra, o‘tlovchi har bir ot uchun bir dinordan zakot beriladi). Ikkinchi shart - o‘t-o‘lan bilan yaylovda boqilgan bo‘lishi. Yemlangan mollarda zakot yo‘qdir. Bir muddat o‘t-o‘lan bilan va bir muddat yem bilan boqilgan bo‘lsa hamda bu bilan ta’minoti zohir bo‘lsa, bunda ham zakot berilmaydi.
molda zakot yo‘qdir» (Abu Dovud yaxshi sanad bilan rivoyat qil-gan). Bundan molning nasli istisno qilinadi. Bunda aslga yil to‘lgani uchun zakot vojib bo‘ladi. Agar molni yil asnosida sotsa yoki hadya qilsa, yil hisobi to‘xtaydi. To‘rtinchi shart - mulk va tasarrufning mukammal bo‘lishi. Masalan, garovdagi chorva mollarida zakot vojibdir. Ammo yo‘qolgan yoki tortib olingan mollarda faqatgina mol barcha ko‘payishlari bilan qaytsagina, zakot beriladi. Qaytgan paytda o‘tgan yillar uchun ham zakot lozim bo‘ladi (mazhabimizda zakot vojib bo‘lishi uchun molning ko‘payishi shart qilinadi, agar ko‘paytirishning iloji bo‘lmasa, zakot vojib emas). Agar unda molini to‘liq qamraydigan qarz bo‘lsa, zakot lozim emas. Chunki u bu moli bilan boy sanalmaydi. Zero, boy deb ehtiyojdan ortiq narsaga ega bo‘lgan kishiga aytiladi.
Tuyaning nisobi: tuyaning soni beshga yetguncha hech narsa berilmaydi. Beshta tuya uchun qo‘ydan bir jaza’a (ikkinchi yoshini yashayotgan qo‘y) yoki echkidan bir saniyya (uchga o‘tgan echki) beriladi. O’nta tuya bo‘lganda ikki qo‘y, o‘n beshtada uch qo‘y, yigirmatada to‘rt qo‘y beriladi. Yigirma beshta tuyada bir binti maxoz (ikki yoshli urg‘ochi tuya) beriladi. Agar molining ichida binti maxoz bo‘lmasa, ibn labun (uch yoshli erkak tuya) beradi. Urg‘ochisini sotib olishga qodir bo‘lsa ham, erkagi berilaveradi. Uttiz oltitada binti labun (uch yoshli urg‘ochi tuya), qirq oltitada hiqqa (to‘rt yoshli urg‘ochi tuya), oltmish bir dona bo‘lganda jaza’a (besh yoshli urg‘ochi tuya) beriladi. Tuyalar soni yetmish oltita bo‘lganda ikkita binti labun, to‘qson bittada ikki hiqqa, bir yuz yigirma bittada uchta binti labun beriladi. Tuya bir yuz o‘ttiztaga yetganda hisob barqaror
Yüklə 175,38 Kb. Dostları ilə paylaş:
|