Microsoft Word Ilhame-qesebova
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əlyazması hüququnda İLHAMƏ CƏLAL qızı QƏSƏBOVA
- Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dissertasiyanın
- Bakı – 2014
- Rəsmi opponentlər: Seyfəddin Gülverdi oğlu Rzayev
- Aparıcı müəssisə
- Ünvan
- TƏDQİQATIN ÜMUMİ SƏCİYYƏSİ Mövzunun aktuallığı.
- Dissertasiyanın obyekti və predmeti.
- İşin məqsəd və vəzifələri.
| 1
FOLKLOR İNSTİTUTU Əlyazması hüququnda İLHAMƏ CƏLAL qızı QƏSƏBOVA XX ƏSR QAZAX AŞIQ MÜHİTİ 5719.01 – Folklorşünaslıq Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dissertasiyanın A V T O R E F E R A T I Bakı – 2014
2 Dissertasiya Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Folklor İnstitutunun “Aşıq yaradıcılığı” şöbəsində yerinə yetirilmişdir. Elmi rəhbər: Cəlal Mirzağa oğlu Məmmədov filologiya üzrə elmlər doktoru Rəsmi opponentlər: Seyfəddin Gülverdi oğlu Rzayev filologiya üzrə elmlər doktoru, dosent Rüstəm Kamal oğlu Rəsulov filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Aparıcı müəssisə: Bakı Dövlət Universitetinin “Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı” kafedrası
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Folklor İnstitutunun nəzdində fəaliyyət göstərən FD.01.201 Dissertasiya Şurasının iclasında keçiriləcəkdir. Ünvan: AZ 1001, Bakı şəhəri, 8-ci Kiçik Qala döngəsi, 31, AMEA Folklor İnstitutu. Dissertasiya ilə AMEA-nın Mərkəzi Elmi Kitabxanasında tanış olmaq mümkündür.
Avtoreferat “___” __________ 2014-cü ildə göndərilmişdir. Dissertasiya Şurasının elmi katibi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent: Afaq Xürrəm qızı Ramazanova 3
Mövzunun aktuallığı. Dünyanın ən unikal poetik sənət hadi- sələrindən olan aşıq sənəti 28 sentyabr – 2 oktyabr 2009-cu il tarixində Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması Komitəsinin 4-cü sessiyasının yekun qərarına əsasən YUNESKO-nun Qeyri-maddi mədəni irs siyahısına daxil edilmişdir. Bu qərarla Azərbaycan aşıq sənətinin mədəni irsin ən qədim nümunələrindən biri olduğu beynəl- xalq səviyyədə bir daha təsdiqlənmişdir. Aşıq sənəti sinkretizmi ilə sənətkarlığın ən bariz göstəricisi sayılır. Özündə söz, musiqi və hərəkəti harmonik şəkildə birləşdirən aşıq sənəti çoxəsrlik tarixə, əsrlərlə cilalanıb təkmilləşən zəngin ənənəyə malikdir. Əsrlər keçdikcə nəsildən-nəslə ötürülərək bu günümüzə gəlib çıxan aşıq sənəti xalqın ruhunu, zövqünü oxşayır, dövrün ictimai-siyasi ab- havasını özündə əks etdirir. Təbii ki, aşıq sənətinin qorunması, gələcək nəsillərə ötürülməsi bu sənətin araşdırılmasını hər zaman aktual edir və son zamanlar aşıq sənəti ilə bağlı araşdırmaların artması da bununla əlaqədardır. Aşıq ədəbiyyatı xalqın həyatı ilə sıx bağlı olduğundan hər dövrdə zənginləşmiş, kamil sənət əsəri olmuş və bu günə qədər müxtəlif mərhələlər keçirmişdir. Şifahi mədəniyyət hadisəsi kimi aşıq sənəti xalqımızın milli duyum və düşüncə tərzini, saz (musiqi) və söz birliyini özündə yaşadan, klassik ənənəyə bağlı yaşam fəlsəfəsidir. Aşıq ədəbiyyatını öyrənmək və onun çoxsahəli fəaliyyətini, zəngin repertuarını aşkarlamağın əsas yolu bu sənətin regional-mədəni və sosial mühit özünəməxsusluqlarına xüsusi diqqət yetirmək olduqca aktual məsələdir. Ona görə də Azərbaycan aşıq yaradıcılığının zəngin bir qolunu təşkil edən Qazax aşıq sənətinin öyrənilməsi folklorun və əsasən də aşıq ədəbiyyatının tamlığını ortaya çıxarmaqda özünəməx- sus rol oynayacaqdır. Aşıqların yaradıcılığının regional və lokal kontekstlərdə öyrənilməsi folklorşünaslığın aktual problemləri sırasına daxildir. Regional və lokal mühit, ayrı-ayrı sənətkarların yaradıcılıqlarının fərdi şəkildə tədqiqi bütövlükdə mədəni sistemin mükəmməl öyrənilməsi üçün zəruridir. Özünəməxsus ənənəsi, yaradıcılıq çalarları, tarixi inkişaf yolu olan Qazax aşıq mühiti həm coğrafi, həm də etnik-mədəni substratı baxımından Azərbaycan aşıq sənətində vacib qollardan biri olduğu üçün öyrənilməsi də əhəmiyyətlidir. Azərbaycan aşıq sənətinin
4 inkişafını şərtləndirən amillərdən biri kimi Qazax aşıq mühiti zəngin sənət ənənələrini nəsildən-nəslə ötürərək öz aktuallığını müasir dövrə qədər gətirib çıxarmışdır. Məhz bunun nəticəsidir ki, Qazax aşıq mühitində yaradıcılıqları, ideya-estetik, sənətkarlıq xüsusiyyətləri ilə bir-birindən fərqlənən ustad aşıqlar və el şairləri yetişmişdir. Bir sıra səciyyəvi xüsusiyyətləri ilə seçilən Qazax aşıq mühitinin və bu mühitin görkəmli sənətkarlarının, ustad aşıqlarının yaradıcılığının öyrənilməsi həm folklorun, həm də konkret olaraq aşıq ədəbiyyatının daha dolğun elmi mənzərəsini yaratmaq üçün vacibdir.
Qazax aşıq mühiti və XX yüzildə Qazax aşıqlarının poetik yaradıcılıq qoludur. Dissertasiyanın əsas predmeti indiyə qədər monoqrafik planda araşdırılmayan Qazax aşıq mühitinin tarixi inkişaf baxımın- dan formalaşan özünəməxsus repertuarı, ustad-şagird münasibəti, sənətkarlıq məsələləri, Qazax aşıqlarının mövzu dairəsi, janr spesifi- kası və bütün bunların filoloji yöndən öyrənilməsidir. Bununla bəra- bər, Qazax aşıqlarının ifaçılıq yolu, ənənəvi sənət formalarının yaşa- dılması, bir sözlə, Qazax aşıq mühitinin fərqliliklərini, özünəməxsus- luqlarını tədqiq etmək də işin predmetini təşkil edir. Qazax aşıqları- nın sənətkarlıq xüsusiyyətləri, Göyçə və Borçalı aşıq mühitinin sənət əlaqələri, mövzu-janr xüsusiyyətləri və ustad aşıqların dastan yaradıcılığının poetik xüsusiyyətləri də tədqiqat işinin predmetini təşkil edir. İşin məqsəd və vəzifələri. Tədqiqat işində əsas məqsəd XX əsr Qazax aşıq mühitinin formalaşma və inkişaf yolunu öyrənməklə, Qazax aşıqlarının və el şairlərinin yaradıcılığının səciyyəvi cəhətlərini müəyyənləşdirməklə konkret olaraq ustad aşıqların və el şairlərinin simasında Qazax aşıq mühitinin özünəməxsusluğunu aşkarlamaq, onun ədəbi-estetik məzmununu, funksiyasını və elmi- nəzəri dəyərini müəyyənləşdirməklə XX əsr Azərbaycan aşıq sənətinin inkişafında rolunu üzə çıxarmaqdır. Dissertasiyada qarşıya qoyulan əsas məqsədə çatmaq üçün aşağıdakı konkret vəzifələrin yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulmuşdur: – aşıq mühiti kontekstində Qazax aşıqları və el şairlərinin özünəməxsusluğunu müəyyənləşdirməklə onların fərdi xüsusiyyətləri üzərində durmaq; – Qazax aşıqlarının Gəncəbasar aşıq mühitinin təşəkkülündə rolunu müəyyənləşdirmək və Qazax aşıq mühitinin formalaşmasını göstərmək; Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|