Microsoft Word Inkishaf ve sulh ideyalar? I kitab doc
Bakı şəhərinin kənarında “Novruz bayramı”
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
5 21. Bakı şəhərinin kənarında “Novruz bayramı” meydanlarının və Xəzər dənizində (şəhərlə dənizin qovşağında) beynəlxalq sülhü əks etdirən “Alov rəmzləri meydanı”nın yaradılması və əhəmiyyəti ........ 116 22. Azərbaycan sistemli (empiril ə 6 GİRİŞ Hal-hazırda bəşəriyyət elə bir tərəqqi mərhələsindədir ki, ayrı-ayrı sahələr üzrə mərhələləri formalaşdıran müxtəlif mənbəli və istiqamətli inkişaf dalğaları bir-birini sürətlə ə vəzləyir. Məlumdur ki, insanlar heç zaman mövcud olanlarla barışmır, daima yeni vasitələr uğrunda fərdi və qarşılıqlı fəaliyyətdə, bu baxımdan mübarizədə, mübarizə formaları olan rəqabətdə, münaqişədə, eləcə də dünc şəraitdə birgə fəaliyyətdə olurlar. İnsanların ehtiyac və tələbatlarının qəti sonluqları olmadığından, onların fəaliyyətlərinin də qəti sonluğunun mövcudluğu mümkün deyil. Ehtiyacların ödənilməsi istiqamətində əldə olunan yeni vasitələr, öz arxasınca yeni tələbatların yaranmasını və ödənilməsini zəruri edir. Bu baxımdan müəyyən zaman, məkan və şəraitdə daima başlanğıc və son arasında əvəzləmə prosesləri meydana gəlir. Başlanğıc və son koordinatları arasında xətti bağlılıq yaranır, koordinatlar bu və ya digər vasitələr üçün başlanğıc və son anları, vəziyyətləri əks etdirir. İ nsanlar üçün yeniliklər onların həyatını islah edən vasitələr rolunda çıxış edir. Yeniliklər köhnəliklər üçün təmizləyici vasitələr kimi müəyyən olunur. İnsanlar daima rahatlıq, asan yolla çoxlu sayda vasitələr əldə etməyə çalışırlar. Məhz mexanikanın, elmi-texniki vasitələrin xidmətləri də elə bundan ibarət olmuşdur və həyatın ə ksər sahələri mexanikləşdirilmiş, avtomatlaşdırılmış və informasiyalaşdırıl- mışdır. Nəzəri fikirlərin təcrübi tərəfləri mexaniki vasitələri yaratmış, mexaniki vasitələrə tətbiq olunan növbəti nəzəri fikirlər isə ümumilikdə mexaniki hərəkəti yaratmaqda, təkan verməkdədir. İdeyalar (maddi məsələlər üzrə) bir vasitə ə mələgətirmə yolu və formalaşdırma vasitəsi olmaqla yanaşı, həm də mənəvi aləmlə maddiyyatı birləşdirmə istiqamətidir, yoludur. İdeyaların məzmununda maddi amillərlə yanaşı, etik və estetik amillər də birləşir. İdeyalarda daxili aləmlə xarici 7 aləm arasında təbii bir əlaqə yaranır. İdeyalar insanların daxili istəklərinin xarici mühitlə əlaqədə reallaşması üçün əsas vasitələr, büruzə verdirici faktorlar rolunda çıxış edir. (Qeyd: ideya yunan sözü olub fəlsəfi mənada insan şüurunda varlığı (həqiqi və ya yanlış şəkildə) əks etdirən və onu bizi əhaətə edən mühitə münasibətini ifadə edən anlayış, təsəvvür kimi başa düşülür. İzahlı lüğətdə bu məfhum dünyagörüşünün əsas və ən mühüm prinsipi; məfkurə, əqidə, məslək; fikir, qayə məqsəd kimi də izah edilir). İ deyalar müəyyən məsələlər və konkret istiqamətlər üzrə yeni fikirlərdir. İdeyalar adətən yeni meyarların, dəyərlərin, vəziyyət və proseslərin üzə çıxması məqsədilə yaranır. İ deyaların yaranması istiqamətləri başlıca olaraq iki obyektiv ə sasa söykənə bilər: ideyalar cəmiyyətdə müəyyən istiqamətlər üzrə mövcud olan hərəkət istiqamətlərini dəyişmək üçün verilə bilər. Eyni zamanda tamamilə yeni bir istiqamətin meydana gəlməsi naminə irəli sürülə bilər. İdeyalar baza istiqamətlər üzərində yeni istiqamətlərin yaranmasını şərtləndirə bilər. İ deyaların başlıca xüsusiyyətləri onların şaxələnməsi əsaslarına malik olmasıdır ki, bu da çox sahələr üzrə fikir şə bəkələnməsini meydana gətirir. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, cəmiyyətdə, insan həyatında olan bütün yeniliklər nəzəri ideyalardan yaranır. Təcrübə sayəsində də yeni ideyalar üzə çıxa bilər. İdeyalar müsbət, yəni müəyyən məqamlar üçün sərf edilən, həmçinin mənfi, müəyyən anlarda, müəyyən şə xslər tərəfindən onların mənafelərinə cavab vermədiyindən, qəbul edilməyən ola bilər. Mənfi və müsbətliklər də mütləq, nisbi və şərti xarakter kəsb edir. Bir məsələ, varlıq və ya təzahür bir və ya bir neçə an və tərəflər üçün, müvafiq zaman və məkanda müsbət, digər tərəflər üçün isə müvafiq anlarda mənfi ola bilər. Lakin bununla yanaşı, qeyd etmək olar ki, həyatın müəyyən varlıqları, dəyərləri var ki, onlar insanlar tərəfindən ümumi müsbət qəbul edilən vasitələr, zaman və məkanlardır. Bu kimi amillər, vasitələr bütün insanlar üçün 8 vahiddir, eyni zamanda vacibdir ki, bu vasitələrə də hamı tərəfindən qəbul olunmuş müsbətliklər demək olar. Müsbət ideyalar o ideyalara, fikirlərə demək olar ki, həmin fikirlər, ideyalar ümumilikdə reallaşdıqda müsbət nəticələr versin, faydalı olsun. İnsanların faydalandığı bütün vasitələr öz tərkibinə görə müsbət və mənfiliklərdən təşkil olunmasına baxmayaraq, əsasən müsbətliklərdən ibarətdir. İ deyalar başlıca olaraq mövcud obyektlərin əks olunduğu informasiyaların baş beyinə siqnal olaraq ötürülməsi və baş beyində emal olunaraq yeni istiqamətləri meydana gətirmək qabiliyyətinin nəzəri məhsuldur. Beyinin qəbul etdiyi informasiyalar obyektlərə təkrar münasibətdə yeni yanaşmaları üzə çıxarır. İdeyalar daima köhnəliklərin təmizlənməsi və yeni mahiyyətin üzə çıxması, köhnəliklərin unudulması üçün nəzəri fikirləridir, yeni istəklərin reallaşmasıdır. İdeyalar əksər hallarda estetik mahiyyətə ona görə söykənirlər ki, ideya daşıyıcıları ideallığın axtarılması və yeniliklərin, gözəlliklərin, nümunələrin tapılması istiqamətində səy göstərirlər. İdeyalar köhnəliklər üzərində təzəliklər, yeniliklər yaratmaq üçün nəzəri vasitələr kimi qəbul edilməlidir. Dəqiq elmlərdə isə ideyalar heç də zövqə əsaslanmadan baza əhəmiyyət kəsb edərək maraqların bu və ya digər səviyyədə təkmilləşməsinə xidmət edir. Burada estetiklik əldə olunmaya da bilər. Ümumilikdə ideyalar baza əsaslara, məntiqə, obyektivliyə söykənməlidir. Dəqiq elmlər sahəsində isə emprizmə söykənməlidir. İdeyalar öz-özlüyündə futurologiyanın (gələcək hadisələr haqqında elmi baxışlar) obyekti olaraq, indiki vəziyyətlərlə yanaşı, həm də gələcək vəziyyətlər üçün nəzərdə tutula bilər. Məlumdur ki, tarixin axarını daima yeni ideyalar, ideyaların reallaşması sayəsində meydana gələn yeni cərəyanlar dəyişib. Müasir inkişaf məhz bir-birinin ardınca gələn, bir-birini sintez və inkar edən ideyalardan və təcrübələrdən əldə olunan təzahürləri əks etdirən bir Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|