Microsoft Word insan huquqlar? v? qacq?nlar doc
Yüklə 180,6 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qaçqınların statusu haqqında 1951-ci il konvensiyası
- Qaçqınların statusuna dair 1967-ci il Protokolu
- DİGƏR BEYNƏLXALQ VASİTƏLƏR
9 a) Qaçqınların müdafiə olunması haqda beynəlxalq konvensiyaların bağlanmasına və onların təsdiq edilməsinə yardım göstərmək, bu konvensiyaların yerinə yetirilməsini müşahidə etmək və onlara əlavələr təklif etmək; b) qaçqınların vəziyyətinin yüngülləşdirilməsinə və müdafiəyə ehtiyacı olan qaçqınların sayca azaldılmasına dair tədbirlərin yerinə yetirilməsinə köməklik göstərmək; c) qaçqınların könüllü surətdə öz vətənlərinə qayıtmalarının və yaxud onların yeni ölkələrdə assimlyasiyasının təşviqinə yönəldilən səylərə yardım etmək; d) qaçqınların müxtəlif dövlətlərin ərazilərinə buraxılmasını yüngülləşdirmək; e) qaçqınların əmlakının köçürülməsinə yardım göstərmək, ərazilərində olan qaçqınların sayı və vəziyyəti, həmçinin müvafiq qanun və qərarlar barədə hökumətlərdən informasiya almaq; f) hökumət və hökumətlərarası təşkilatlarla sıx əlaqə saxlamaq; g) qaçqınların məsələləri ilə məşğul olan özəl təşkilatlarla əlaqə qurmaq; i) özəl təşkilatların səylərinin əlaqələndirilməsinə yardım göstərmək. Nizamnamənin hazırlandığı vaxtan sonra keçən müddət ərzində bu idarənin qaçqınların müdafiə ilə təmin olunmasıyla bağlı funksiyaları daha da çoxşaxəli olmuşdur.
QAÇQINLARA DAİR BEYNƏLXALQ HÜQUQ NORMALARI Qaçqınlarla rəftarın əsas normaları bir sıra beynəlxalq sənədlərdə göstərilmiş və müəyyənləşdirilmişdir. Onlar-
10 dan ən mühümləri Birləşmiş Millətlər Təşkilatının 1951-ci il tarixli Qaçqınların statusu haqda Beynəlxalq Konvensiyası və 1967-ci ildə qaçqınların statusuna dair ona əlavə edilən Protokoldur.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının yenidən təsis etdiyi İnsan Hüquqları Komissiyasının tövsiyyəsi ilə hazırlanan 1951-ci il Konvensiyası qaçqınlarla rəftar normalarının işlənib hazırlanması işində ən mühüm mərhələ oldu. Konvensiyanın 1-ci maddəsində “qaçqın” terminin ümumi məzmunu müəyyənləşdirilir. Həmin məzmuna görə bu termin “1951-ci il yanvarın 1-dək baş verən hadisələr nəticəsində və irqi, dini, vətəndaşlıq əlamətlərinə, müəyyən sosial qrupa mənsubluğuna və ya siyasi əqidəsinə görə təqib olunmasına tamamilə əsaslandırılmış təhlükə yarandığı üçün vətəndaşı olduğu ölkədən kənara çıxan və bu ölkənin müdafiəsindən istifadə edə bilməyən və ya bu təhlükələr səbəbindən belə müdafiədən istifadə etmək istəməyən; və yaxud müəyyən bir ölkənin vətəndaşlığına malik olmayan və belə hadisələr nəticsində özünün ilkin adi yaşayış yerinin mənsub olduğu ölkədən kənara çıxan, bu cür təhlükələrin qorxusundan ora qayıda bilməyən və ya qayıtmaq istəməyən” hər bir şəxsə şamil edilir. Konvensiyada qaçqınlarla rəftarın minimum zəruri normaları, o cümlədən onların əsas hüquqları müəyyən edilir. Onda, habelə qaçqınların hüquqi statusu müəyyənləşdirilir və onların gəlir gətirən məşğulluq və sosial himayə hüquqları haqqında, şəxsiyyət vəsiqələri və yol sənədləri haqqında, vergilərin tətbiqi və məskunlaşmalarına icazə verilən ölkələrə öz əmlaklarını aparmaq hüququ
11 haqqında qaydalar təsbit edilir. Konvensiyada qaçqın statusuna malik olan şəxslərin sürgün edilməsi və məcburi surətdə geri qaytarılması qadağan olunur. 33- cü maddədə nəzərdə tutulur ki, “razılığa gələn ölkələr qaçqınları heç bir halda irqi, dini, vətəndaşlıq əlamətlərinə, müəyyən sosial qrupa mənsubluqlarına və siyasi əqidələrinə görə həyatları və azadlıqları üçün təhlükəli olan ölkələrin sərhəddinə sürgün etməyəcək və ya geri qaytarmayacaqlar”. 34-cü maddə qaçqınların başqa bir dövlətin təəbəliyinə keçməsi və assimliyasi ilə bağlıdır. Konvensiyanın digər maddələrində qaçqınları məhkəməyə müraciət, təhsil, sosial təminat, mənzil və hərəkət sərbəstliyi kimi hüquqları nəzərdən keçirilir.
1951-ci il Konvensiyasının qaydalarından 1951-ci il yanvarın 1-dək baş verən hadisələr nəticəsində qaçqın düşən şəxslər faydalana bilərdilər. Lakin sonradan məlum oldu ki, qaçqın axınları yalnız İkinci Dünya müharibəsinin müvəqqəti nəticəsi deyildir. 50-ci və 60-cı illərin sonlarında, xüsusilə də Afrikada yeni qaçqın qrupları meydana çıxdı. Bu qaçqınların beynəlxalq müdafiəyə ehtiyacı vardı, amma 1951-ci il Konvensiyası konkret zaman çərçivəsində məhdudlaşdığı üçün onları belə bir müdafiə ilə təmin etmək mümkün deyildi. 1967-ci il Protokolu Konvensiyanın müddəalarını “yeni qaçqınlara” da şamil etdi, yəni Konvensiyada müəyyən edilən statusa düşən şəxslər 1951-ci il yanvarın 1-dən sonra baş verən hadisələr nəticəsində də qaçqın elan edildilər.
12 1992-ci il aprelin 1-dən 111 dövlət ya 1951-ci il Konvensiysının, yada 1967-ci il Protokolunun iştirakçısı idi.
Qaçqınlarla bağlı müddəalar digər beynəlxalq konvensiyalarda və bəyannamələrdə də mövcuddur. Onlardan bəziləri bunlardır: - Müharibə dövründə mülki əhalinin qorunması haqqında 1949-cu il Dördüncü Cenevrə Konvensiyası; məqsədi mülki əhali arasında təhlükə qurbanlarını qorumaq olan bu Konvensiyanın 44- cü maddəsi qaçqınlara və köçkünlərə aiddir. 1977-ci ilin əlavə Protokolunun 73-cü maddəsində nəzərdə tutulur ki, qaçqınlar və apatridiər Dördüncü Cenevrə Konvensiyasının I və III hissələrinə uyğun olaraq təqdim edilən müdafiədən istifadə edirlər. - Apatridlərin statusu haqqında 1954-cü il Konvensiyası; “apatrid”termini hər hansı bir dövlətin, öz qanunlarına görə, vətəndaşı kim nəzərdən keçirilməyən şəxslər üçün nəzərdə tutulur. Daha sonra bu Konvensiyada apatridlərin statusu ilə bağlı normativ müddəalar şərh edilir. - Vətəndaşsızlığın azaldılması haqqında 1961-ci il Konvensiyası: bu konvensiyanın iştirakçısı olan dövlət öz ərazisində doğulan və başqa cür heç bir vətəndaşlığı ola bilməyəcək şəxslərə öz vətəndaşlığını verməyə razı olur. İştirakçı dövlət, həmçinin bəzi şərtlərə riayət olunduğu təqdirdə və vətəndaşlıqdan məhrumluq həmin şəxsin apartridə çevrilməsi ilə nəticələnəcəyi hallarda onu vətəndaşlıqdan məhrum etməməyə razı olur. Konvensiyada nəzərdə tutulur ki, hər hansı bir şəxs və ya şəxslər qrupu irqi, etnik, dini və siyasi əsaslara görə vətəndaşlıqdan
Yüklə 180,6 Kb. Dostları ilə paylaş:
|