Microsoft Word Insan huquqlari II kitab doc



Yüklə 2,86 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə56/56
tarix02.12.2017
ölçüsü2,86 Kb.
#13606
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   56

170 
 
qaydada  bir-birinə  bağlayır.  Hadisələrə  müxtəlif  bucaqlardan 
baxışlar  da  inkarların  meydana  gəlməsinə  səbəb  olur.  İnkarlar 
bu  baxımdan  əsasən  iki  istiqamətdə  həyata  keçirilir: 
birincisi,  mövcud  hadisələrə  və  ya  da  gələcək  baş  verəcək 
hadisələrə dair baxışların müxtəlifliyindən; ikincisi, hadisələrin 
bir-birini  yeniləməklə  əvəz  etməsindən.  Hadisələr  bir-birini 
əvəz etdikcə tərkib elementləri arasında olan əlaqələr də dəyişir 
və  yeni  gerçəkliklər  meydana  gəlir.  Bu  istiqamətlər  içərisində 
də  çoxlu  sayda  tərkib  istiqamətlərinin  olması  labüd  amilə 
çevrilir.  İnkarlar  sistemdaxili  uyğunlaşdırma  prinsipinin  tərkib 
hissələridir.  İnkarlar  sistemləşdirmə  proseslərinin  əsasında 
dayanır.  İnkarlar  zamanı  elementlər  daha  çox  bir  uyğun 
mərkəzdə cəmləşə-cəmləşə formalaşır. 
Elmi  tədqiqatlar  zamanı  faktların  öyrənilməsi  və  faktlara 
münasibətlərin  sistemli  xarakter  almasına  nail  olunması  və 
mövcud  baxışların  inkar  olunmasını  həyata  keçirmək 
tədqiqatçının  əsas  funksiyası  hesab  olunmalıdır.  Tədqiqatçı 
inkarların  obyektiv  əsasları  ilə  mövzunun  təkmilləşməsini 
həyata 
keçirməlidir. 
Tədqiqatçı 
öz 
təfəkkürünü 
təkmilləşdirmək  üçün  hadisələr  üzərində  (obyekt  üzərində) 
təhlilini  məhz  inkarlarla  həyata  keçirməli  və  şaquli-zenit  və 
horizontal qaydada aşkarlama və nizamlama proseslərini təmin 
etməlidir.  Bunun  nəticəsində  sistemlilik  yarana  bilir  və 
sistemlilik 
tərkibində 
uyğunlaşdırılma 
və 
uzlaşdırılma 
prosesləri həyata keçirlir. 
Elmdə  oxşarlıqlar,  uyğunluqlar  tapılır.  Bu  oxşar  fikirlər 
qruplaşdırılır və nəticələr müqayisə predmetinə cəlb olunur.  
 
 
 
 
 
 


171 
 
Qrafiklər bölməsi  
График-1 
 
Елмин  мейдана  эялмяси    просесинин  илк  мярщялясини  вя  сонракы  
мярщялялярини якс етдирян схем   
 
Фактлар  зянжири  вя  бу  фактларын  ардыжыл 
гайдада  ашкар  олунмасы  –мцхтялиф  щялгяляр 
фактларын 
мянбяйини 
эюстярир. 
Фактлар 
сащялярдя  жямляшир  вя  мцхтялиф  сащялярдя 
сяпялянир. 
Бейнинин 
функсийасы 
онлары 
топламагдан  вя  мцяййян  истигамятляр  цзря 
конструксийа йаратмагдан ибарятдир.  
 
Ашкарланма  ардыжыл  вя  системли  дцшцнмя 
просесиндян    мейдана  эялир.  Дцшцнмя 
просеси фактлары ардыжыл гаврайыр, емал едир вя 
мцхтялиф  истигамятляр  цзря  нязяри  дцшцнжя 
ахыныны мейдана эятирир.  
 
Нязяриййя 
хятляри  
 
Елми-фялсяфи  дцшцнжя ахыны-жяряйаны   
 
Бу емал вя 
бирляшмя  
ахынындан йени 
фактлар 
мейдана эялир 
 
Фактларын 
ахынларда 
жямляшмяси  
просеси  
 
Конструксийа  


172 
 
Башланьыж 
вя конкрет 
тезис  
 
Орта тезис вя синтезляр  
 
Дедуктив, йяни тяркиб сяпялянмяляри   
 
График-2 
 
Елми  биликлярин  конкретляшмяси  вя  универсаллашмасы  просесляри 
схеми 
 
Сябяб вя 
нятижя; 
башланьыж вя 
сон хятляри 
зянжири  
 
Тяркиб бцтювя-бцтюв 
тяркибя чеврилир 
 
Баьлайыжы 
цнсцрляр  
 


173 
 
 
График-3 
 
Предметин  ясас  вя  кюмякчи    йцкцнц  дашыйан  щиссяляри  якс  етдирян 
схем  
 
Тезис  
 
Предметин башлыьы  
 
“Йарымтезисляр”-
тяркиб тезисляр   
 
Предметин 
цмуми 
структурунун  тяркиб 
тезисляри   
Предметин 
ясас 
йцкц 
 
 
Обйектин база хятти
 
-ясас анлайышын база 
тяркиби   
 
Предметин 
кюмякчи-ятраф 
йцкляри  
 
Предметин 
тяркиб щиссяляри  
 
База  
 
Кюмякчи  
 
 Обйектин ятраф 
хятти
 -ятраф 
анлайышларын жями  
 
Предметин там 
анлайышы 
формалашыр 
База 
анлайышдан  
 
Ятраф 
анлайышлардан  
 
Предметин база 
йцкцнц база 
анлайышлар йарадыр 
 
База анлайышлар 
база тярифлярдян –
мязмунлардан 
мейдана эялир  
 
Предметин ясас 
мязмуну 
мейдана эялир 
 


174 
 
 
График-4 
 
Предметин мцгайисяляр ясасында юйрянилмясини якс етдирян схем  
  
(просеслярин мцгайисясини  якс етдирян схем)  
 
 
Щадисялярин 
мцгайисяси 
 
Щадисялярин 
дахили  мязмуну 
бахымындан 
мцгайися  
 
Системдахили 
мцгайися  
 
Щадисяляря  кянар 
системлярдян  олан 
тясирлярин 
мцгайисяляри    
 
Системхарижи 
мцгайися  
 
Щадися 
сябябляринин
 
мцгайисяли 
тящлили  
 
Щадися 
нятижяляринин
 
мцгайисяли 
тящлили  
Заманда 
мцгайися  
Мяканда 
мцгайися  
 
Зярурят
 
ясасында 
мцгайися  
 
Фялсяфи-
шяртляндирижи 
категорийаларла 
мцгайися  
Тясирлярин 
нятижяляринин
 
мцгайисяли тящлили  
Тясирлярин 
сябябляринин
 
мцгайисяли тящлили  
 
Формаларын 
мцгайисяси  
 
Мязмунларын 
мцгайисяси  
 
Сябяблярин 
тяснифаты 
 
Нятижялярин 
тяснифаты  
 
Мцгайисялярин 
апарылмасы 
цсуллары  
 
Заманларын
  вя 
мяканларын 
тяснифаты  
Щадисяляри  шяртляндирян 
категорийаларын 
груплашдырылмасы  
 
Тяркиб 
елементляри 
ясасында 
мцгайися  
 
Тяркиб 
елементляринин
 
тяснифаты  
 


175 
 
 
График -5 
 
Мцгайисялярин  апарылмасы  цсулларыны  вя  предметлярини    якс  етдирян 
схем  
 
Груплашдырма 
обйекти  
 
Щадисяляр  
 
Фактлар  
 
Цсуллар  
 
Формалашма 
йоллары  
 
Сябябляр  
 
Нятижяляр  
 
Айры-айры  шяхслярин 
гянатляри  –тящлилляри 
вя нятижяляри  
Башланьыжлар  
 
Сонлуглар  
 
Заманлар  
 
Мяканлар  
Ашкарланма 
йоллары  
 
Просесляр  вя  онларын 
тяркиб елементляри  
 
Просесин  юзц  вя  онун 
тяркиб елементляри  
 
Мязмунлар вя формалар 
 
Тящлиллярин апарылмасы 
гайдалары 
Тяснифат-
груплашдырма 
 
Цмумидян 
хцсусийя 
кечмякля 
 
Хцсусидян 
цмумийя 
кечмякля 
 
Конкретляшдирмякля 
нятижяляря эялмяк  
 
 
Йени 
мцяййянликляр 
ялдя етмяк 
 
Щадисялярин баш вермяси 
просесляринин мцхтялиф 
мякан вя заманларда-
шяраитлярдя 
дяряжяляндирилмяси; 
фяргляндирилмяси; 
охшадылмасы; 
уйьунлашдырылмасы; 
ейниляшдирилмяси вя с.  
 
Щадисялярин тяркибини тяшкил 
едян фактларын иштирак 
ясасларынын 
дяряжяляндирилмяси; фактларын 
юзляринин тяркибляринин 
дяряжяляндирилмяси; тяйинат 
ясасларынын мцяййян едилмяси; 
фактларын (елементлярин) 
тяркиб кямиййятляринин вя 
тясир имканларынын тясниф 
олунмасы вя с.  
 


176 
 
 
График-6 
 
Мцяййян щадисяляря мцнасибятдя мцгайисяли йанашмалардан иряли эяляряк  
ялдя  едилян  йени    фярди  нятижяляри  якс  етдирян  схем  –елмин  инкишафы, 
шахялянмяси  просесляри    
 
Мцяййян  бир  щадися 
(просес)  
Айры-айры 
мцяллифлярин 
гянаятляри 
сферасы  
 
Мцяллифлярин 
гянаятляринин 
жямляшдийи
 
мяркяз
 
 
Диэяр 
мцяллифлярин  бу 
щадисяйя  олан 
мцнасибятдян 
иряли  эяляряк  юз 
мцлащизяляри 
нин  башландыьы
 
сащя
  -
юйрятмя 
фазасынын 
башланьыжы
  
 
Мцяллифин 
мцгайисялярдян 
иряли эяляряк юз 
йарадыжылыьы 
сащяси  
 
Дедуктив
 
просес 
истигамяти  
 
Бу  просес  база  олараг  ики  сащядян  ибарятдир: биринжи  фаза 
(юйрянмя); икинжи фаза (юйрятмя)  
 
Йени  нязяри  истигамятлярин
 
йаранмасы 
вя 
фактларын 
ашкарланмасы    мярщяляси-
кечидляр, 
баьлайыжылар, 
айырыжылар 
  
 
Юйрянмя 
фазасы  
 
Ындуктив 
просес 
истигамяти  
 
Юйрятмя  
фазасы  
 
Даиряляри 
бирляшдирян хятляр 
–паралел вя 
перпендикулйар 
хятляр-йени 
йаранан нязяри 
истигамятлярдир 
 
Икинжи фазанын 
мцяййян 
мярщялясиндя 
йарадыжылыьын 
эенишлянмяси 
просесляри баш 
верир 
 
 


177 
 
 
График-7 
 
Анализлярин мейдана эялмясини якс етдирян просесли  схем-просесляр 
вя истинад фактлары схеми   
 
Тядгигатчынын 
гаршысына гойдуьу 
мягсяд 
 
Сцбута 
йетирмя  
 
Просес кими  
 
 
Сцбута йетирилян шей  
 
 
     Факт  
 
Нятижя олараг  
 
Шярти-мцтляг  
башланьыж  
 
Шярти-мцтляг 
сонлуг  
 
 
Нятижя ялдя 
олунур 
 
Фактлар 
 
Мцлащизяляр  
 
  

Нятижя ялдя 
олунур  
 
Мцлащизяляр  
 
  

Фактлар 
 
Факт  
 
Нятижя  
 
Мцлащизя   
 
Сцбут   
 
  




Факт  
 
Фикир-фактдыр, 
щадися-фактдыр, 
факт-сцбутдур, 
сцбут нятижядир, фикир-нятижядир; 
Щадися -фактдыр, фикир-мцлащизядир, факт-сцбутдур, 
мцлащизя-сцбутдур, сцбут-нятижядир  
 
Фактлардан 
фактлар 
мейдана эялир 
 


178 
 
 
График-8 
 
Анализлярин  апарылмасы  методлары  вя  нятижялярин  ялдя  едилмяси 
цсулларыны якс етдирян схем  
 
Нятижяляр ялдя етмяк цчцн 
анализлярин апарылмасы 
истигамятляри -2 база 
истигамяти гейд етмяк олар 
 
 
Сцбута  йетирмяк 
цчцн-  фикирлярин 
иряли  сцрцлмяси
  –
биринжи аддым  
 
Сащяляр цзря 
фактларын 
юйрянилмяси-
биринжи аддым.
 
Бурада фактлар 
щям щадисяляр, 
щям дя  
мцлащизяляр ола 
билир 
 
Фикирин сцбут обйекти –
истинад обйекти  
 
Фактлардан 

щадисялярдя
н 
истифадя- 
икинжи аддым  
 
Юйрянмя  фазасында
 
мцлащизяляр-фикирляр 
(сцбутлар)  фактларла 
тамамланыр  
 
Фактларла 
тамамланан 
мцлащизяляр 
юйрятмя 
фазасына
 кечир 
 
Сцбута йетирилян фикирлярдя 
фактлар тамамлайыжы рол 
ойнайыр.  Йяни мцлащизялярин 
нятижясини фактлар тамамлайыр 
 
Нятижяляр-гянаятляр   
 
Фактлардан 
мейдана 
эялян 
мцлащизяляр  
 
Фактлардан ялдя олунан 
мцлащизяляр юйрятмя 
функсийасыны йериня 
йертирир.  Юйрянмяк 
цчцн ися фактлар ролуну 
ойнайыр 
 
Биринжи истигамят  
 
Икинжи истигамят  
 
Биринжи  истигамят  цзря  даща 
чох щадисялярин нязяри ясаслары 
формалашмыш  олур.  Нязяриййя 
йцкц чох олур.  
 
Икинжи  истигамят  цзря  ися  фактларын  йцкц  чох 
олур.  Бу  просес  заманы  щадисялярин  тарихи  изащы 
даща  чох  йцкц  юз  цзяриня  эютцрцр.  Тарихи 
фактлар  ардыжыллыьындан нятижяляр  мейдана эялир. 
Бу истигамятдя дя нязяриййя мейдана эялир 
 
 


179 
 
 
График-9
 
 
Фактларын вя мцлащизялярин якс олундуьу нязяриййя истигамятлярини-
елмин йаранмасы истигамятлярини якс етдирян схем  
 
Фикир  хятти  –
мцлащизя  хятти  
 
Фактлар  трайекторийасы-
алтда   
Фактлар 
трайекторийасы  
 
Нязяриййя 
трайекторийасы-
алтда   
 
 
Биринжи 
хятт-
фактлар  
 
Биринжи 
хятт-
нязярий
йя  
 
Нятижя 
хятти  
 
Нятижя 
хятти  
Нязяриййя  юз  ясасыны  тяжцрби 
биликлярдян  эютцрцр,  тяжрцби 
биликлярля тамамлайыр 
 
Тяжрцби биликляр-
фактлар- нязяриййяни 
йарадыр 
 


180 
 
 
График-10 
 
Елми конструксийанын йаранмасы просеслярини якс етдирян схем  
 
Системляр 
дахилляриндян 
елементлярин 
жямлянмяси  йолу  иля бейиндя   системлилийин 
йарадылмасы  вя  якс  олунмасы  просесляри 
щяйата кечирилир 
Шярти “пяракяндяликдян” 
системлилийин йарадылмасы  
просесляри  
 
Тядгигатчы 
 
Айры-айры системлярдя олан фактлар  
 
Бейиндяки 
Конструк 
сийа  
 
 Сигналлар  
 
 
 


181 
 
 
График-11 
 
Конструксийадан  йени  елми  конструксийанын  алынмасы  просеслярини 
якс етдирян схем 
 
 
 
Сигналлар мювжуд 
конструксийалары парчалайыр вя 
онлардан ямяля эялян фактлар 
(щадисяляр) сайясиндя йени 
конструксийа бейиндя 
образланыр 
 
Сигналлар  
 
Бейиндя  якс  олунан  йени 
конструксийа 
Мювжуд 
конструксийа 
дан  айрылан 
елементлярин 
образлары  –
фактлар, 
щадисяляр   
 
Мювжуд 
конструксийа  
 
 


182 
 
İ
STİFADƏ OLUNMUŞ MƏNBƏ VƏ ƏDƏBİYYAT: 
 
Ümumi  psixologiya.  Pedaqoji  institutların  tələbələri 
üçün  dərslik.  Prof.  A.V.  Petrovskinin  redaktorluğu  ilə. 
Ə
lavələr  edilmiş  və  yenidən  işlənilmiş  2-ci  nəşrindən  (M., 
1977) tərcümə. “Maarif” nəşriyyatı, 1982;  
 
M.M. İsrafilov. Məntiq: Dərs vəsaiti.-B.: Maarif, 1987.-
333 səh.; 
 
Azərbaycan 
Respublikasının 
Cinayət 
Məcəlləsi. 
Azərbaycan  Respublikasının  Məcəllələr  Külliyyatı.  Azərb. 
dilində. Bakı-Qanun-2000, 880 səh., səh. 17;  
 
Azərbaycan 
Respublikasının 
Mülki 
Məcəlləsi. 
Azərbaycan  Respublikasının  Məcəllələr  Külliyyatı.  Azərb. 
dilində. Bakı-Qanun-2000, 880 səh., səh. 239;  
 
Normativ 
hüquqi 
aktlar 
haqqında 
Azərbaycan 
Respublikasının  Konstitusiya  Qanunu.  21  dekabr  2010-cu 
il. “Azərbaycan” qəzetində dərc edilmişdir (17 fevral 2011-
ci il), №37; 
 
Ümumdünya 
İ
nsan 
Hüquqları 
Bəyannaməsi. 
www.migration.gov.az/images/pdf/935e2ca153e49bce07804
2398ff16c2d.pdf; 
 
BMT-nin  Uşaq  hüquqları  haqqında  Konvensiyası  (Baş 
Məclis  tərəfindən  20  noyabr  1989-cu  ildə  qəbul  edilib). 
www.migration.gov.az/images/pdf/d64f56fbbe0dcb273c7e9
93e0acee.pdf; 
 
Saleh  Mehdizadə.  Hegel  fəlsəfəsinin  qısa  xülasəsi. 
www.summaphilosphie.blogspot.com/2012/03/hegel-
flsfsinin-qsa-xulassi_19.html; 
 
Аксиология
.  Институт  Философии  Российской 
Академии
  Наук.  Новая  философская  энциклопедия. 
http://iph.ras.ru/elib/0086.html;  
 


183 
 
Вопрос
  26.  Диалектика  как  философская  теория 
развития
.  Основные  исторические  формы  диалектики. 
www.kautur.blogspot.com/2008/06/26.html; 
 
Институт
 Философии Российской Академии Наук. 
Новая
 философская энциклопедия. Онтология. 
http://iph.ras.ru/elib/2181.html; 
 
Современная
 энциклопедия. 2000. Антология. 
www.dic.academic.ru/dic.nsf/enc1p/5578; 
 
Гносеология
. Философия. 
www.labrip.com/dop_t1r16part1.html;  
 
Онтология
, гносеология, аксиология, антропология, 
как
 основные разделы философии. Цифровая 
библиотека
 по философии. 
www.filosof.historic.ru/books/item/f00/s00/z0000000/st001.s
html; 
 
Эпистемология
.  Лебедев  С.А.  Философия  науки: 
Словарь
 
основных
 
терминов
.-М: 
Академический
 
Проект
,  2004.-320  с.  (Серия  «Gaudemus»)  www.  terme. 
Ru/dictionary/905/word/yepistemologiya; 
 
Структура
  диалектики:  принципы,  категории, 
законы

www.psyera.ru/struktura-dialektiki-principy-
kategorii-zakony-1401.htm; 
 
Диалектическая
 логика. 
www.dic.academic.ru/dic.nsf/bse/84318/ Диалектическая; 
 
Гегель
 Г.В. Философия права. (фрагменты). 
Библиотека
 Михаила Грачева. 
http://grachev62.narod.ru/hrest/gegel_2.htm;  
 
Конституция
 Финляндии. 
www.finlex.fi/fi/laki/kaannokset/1999/ru19990731.pdf 
 
 
 


184 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 İnsan hüquqları və fəlsəfə seriyasından 
 
ELŞƏN NƏSİBOV 
 
 
“İnsan hüquqları” anlayışının  
dərk olunmasında fəlsəfi–məntiqi  
(formal (ənənəvi-klassik) və dialektik məntiq) metodlar 
 
Dərketmənin ontoloji və qnoseoloji əsasları 
 
 
II KİTAB 
 
 
 
 
  
  
 
 
 
 

Yüklə 2,86 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   56




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə