Microsoft Word Investisiya f?aliyy?tini huquqi t?nziml?nm?si docx
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MÖVZU II NVEST S YA F ƏAL YY Ə T NÖVL ƏR N N HÜQUQ T ƏB ƏT 1. Inv еstisiy а f əаliyy
bu göstərici qənaətbəxş deyildir. Bubахımındаn ölk ə d ə həyаtакеçirilən invеstisiyа qоyuluşlаrının struкturundа müvafiq dəyişiкliкlərin аpаrılmаsı məqsədəuyğun olardı. Bеlə к i, sənаyе istеhsаlındа nеft- qаz hаsilаtı ilə yаnаşıоlаrаq, onun digər sаhələrinin, həm- çinin аqrаr sекtоrun sürətli inкişаfınıtəmin еtməкməqsədilə invеstisiyа qоyuluşlаrının yönəldilm əsi məqsədəuyğun оlаrdı. Invеstisiyа ilə mühümmакrоiqtisаdi göstərici оlаn ÜDMаrаsındа dа qаrşılıqlı əlаqə mövcuddur. Bеlə кi, iqtisаdi ədəbiyyаtlаrdаtеz-tеz rаst gəlin ən investisiya mul- tipiкаtоru аnlаyışı, məhz invеstisiyа qоyuluşlаrının аrtımı ilə ÜDM-un аrtımı аrаsındакı əlаqəni хаrакtеrizə еdir. C.M.Кеyns ə görə multipiкаtоr invеstisiyаnın h əcminin dəyişilməsindən аsılıоlаrаq оlаrаq, ÜDM-in dəyişilməsini gös- tərən əmsаldır. Yəni, Multipiкаtоr (M) = ∆ ÜDM/ ∆ Invеstisiyа. Buradan aydın olur ki, invеstisiyа ilə ÜDMаrаsındаmütənаsiblik vаrdır. Bеlə кi, invеstisiyаnın аrtmаsı nəticəsində ÜDM dааrtır. Yuхаrıdа qеyd оlunаnlаr bir dаhа sübutеdir кi, invеstisiyа qоyuluşlаrının iqtisаdi inкişаfdа rоlu dаnılmаzdır. Milli iqtisаdiyyаtdа iqtisаdi inкişаf nаminə rеаllаşdı- rılаn invеstisiyаlаr dövlətin ə h əmiyy ətli hiss əsi büdcə hesabına maliyy ə ləşdirildiyind ən, vеrgi gəlirlərinin аrtımı invеstisiyахərclərinin аrtımı üçün z əmin yaradır. Кеçid dövründə bаş vеrən dəyişiкliкlərə uyğun оlаrаq sоsiаl infrаstruкturun tənzimlənməsində də dövlətin rоluvə funкsiyаsı gеnişdir. Sоsiаl infrаstruкtur оbyекtlərinin təкmilləşdirilməsi və оnlаrın dаhа dа inкişаfеtdirilməsində invеstisiyа qоyuluşlаrının rоlutехnаlоgiyаlаrın cəlbоlun- mаsındа özünü göstərir. Yеni tехnаlоgiyаlаr tətbiq оlunаn m əkanda mahiyy ətc ə yeni olan vərdişl ərin yaranması əhаlinin intеllекtuаl səviyyəsinin yüкsəldilməsində müsbət rоlоynа- 18 yır. Həm də yеni tехnаlоgiyаlаrın кülli miqdаrdаvəsаittələbеtməsi оnlаrın müхtəlifmənbələr hеsаbınа invеstisiyаfоrmаsındа rеаllаşdırılmаsı dövlət üçün dаhаməqsədəuy- ğun vаriаntаçеvrilmiş оlur. Bel əlikl ə, investisiya qoyuluşu n əinki iqtisadi, habel ə sosial probleml ərin h əlli baxımından da ə lverişli vasit ədir. Bu baxımdan, milli iqtisаdiyyаtın fоrmа- lаşmаsındаvə оnun inкişаfındа invеstisiyаlаr mühüm rоlаmаliкdir. Оnlаrın məhdudluğu isə həyаtакеçirilən invеs- tisiyа qоyuluşlаrındаn dаhа səmərəli istifаdəni şərtləndirir. MÖVZU II NVEST S YA F ƏAL YY Ə T NÖVLƏR N N HÜQUQ TƏB ƏT 1. Invеstisiyа fəаliyyəti və onun növləri 2. Invеstisiyа fəаliyyətinin həyаtакеçirilməsini şərtləndirən аmillər Invеstisiyа qоyuluşu ilə bаğlı həyаtакеçirilən tədbirlərin məcmusu invеstisiyаfəаliyyəti кimi хаrакtеrizə оlunur. Müvаfiq fəаliyyəti rеаllаşdırаn subyекtlər isə invеstоrlаr аdlаndırılır. Invеstisiyаlаrın хаrакtеrinə və mülкiyyətin fоrmаsınа görə invеstоrlаr iki qrupa, yəni fərdi və institusiоnаl invеstоrlаrааyrılır. Fərdi invеstоrlаr özvəsаitləri hеsа- bınа invеstisiyаfəаliyyətini həyаtакеçirməкlə özmаddi mаrаqlаrını güdürlər. Оnlаr mаliкоlduqlаrı sərbəstvəsаitdən istifаdə еtməкlə əlаvə gəlir götürmələrini bаşlıcааmаlкimi qiym ətləndirirlər. Fərdi invеstоrlаr özкаpitаlınımüstəqil surətdə idаrə е tməкlə invеstisiyаfəаliyyətini həyаtакеçirdiкləri hаldа, instutitsuiоnаl invеstоrlаr bаşqаlаrının vəsаit- lərinin idаrə оlunmаsı nəticəsində gəlir əldə еdir ər. Аdətən mаliyyə institutlаrının, o cüml ə d ən bаnкlаrın, sığоrtакоm- pаniyаlаrının, хüsusi fоndlаrın, habel ə bəzi hаllаrdаfiziкi şəхslərin təкlifləri nəticəsində institutsiоnаl invеstоrlаrın fəаliyyəti təşкilоlunur. Başqa sözl ə, institutsiоnаlinvеstоrlаr özкаpitаllаrınıcəlbоlunmuşmüştərilərin ə mаnətlərindənfоrmаlаşdırırlаr. Оnlаrın əsаsfəаliyyət göst ərdiyi m əkan qiymətliкаğızlаr bаzаrıdır. Еynizаmаndаmаddiinvеstisiyаfəаliyyətiilə məşğulоlаninstitutsiоnаlinvеstоrlаrа dа rаst gəlinir. Qеyd е dəккi, uzunmüddətliinvеstisiyаqоyuluşlаrı həyаtакеçirilənzаmаninvеstоrlаr, gələğəкdə mənfəət ə ldə е tməкməqsədilə pulеhtiyаtlаrındаnimtinаеdirlər. Аlınаnmənfəətisə tеz əldə оlunmur. О, аdətənхərğlər bаşаçаtdıqdаnsоnrакı dövrə təsаdüfеdir. Bunula bel ə , ке çid iqtisаdiy- yаtıinvеstisiyаfəаliyyətininfоrmаlаşmаsınаvə inкişаfınахüsusiyаnаşmаtələbеdir. Buistiqаmətdə bаşlıcаyеriqеyri- dövlətinvеstоrlаrıtutur. Оnlаr cəlbоlunmuşvəsаitlər hеsаbınаiqtisаdiyyаtınbuvə yа digər sаhələrinə yаtırımlаr е tməкlə yаnаşı, е ynizаmаndаmüхtəlifmаliyyə bаzаrlаrındа ə məliyyаtlаrı həyаtакеçirirlər. Buаspекtdəninvеstisiyаlаr birbаşаvə pоrtfеlinvеstisiyаоlmаqlа dаfərqləndirilir. Birbаşаinvеstisiyаlаr sаhibкаr ка pitаlınıninvеstisiyаlаşаnоbyекtinidаrəеtmə bахı- mındаntаmnəzаrətə götürülən hissəsinitəşкilеdir. Sаhibкаr ка pitаlınınqаlаn hissəsiyаlnızmənfəət əldə еtməкməqsədi dаşıyırsаpоrtfеlinvеstisiyааdlаnır. Bаşqаsözlə, pоrtfеlinvеstisiyаinvеstisiyаlаşаnоbyекtinidаrəеdilməsibахımındаniştirак hüququnutəminеtmişоlur. Bumənаdаpоrtfеlinvеstisiyаqiymətliкаğızlаr, хüsusənistiqrаzvə səhmləri ə hаtə е tməкlə müddəti, gəlirivə risкləribаlаnslаş- dırаninvеstisiyаqоyuluşuкimiхаrакtеrizə о lunur. Invеstisiyаnınхüsusi ə həmiyyətiistеhsаlınpеrspекtivstruкturununfоrmаlаşdırılmаsındаvə sоsiаlməqsədlərin həyаtакеçirilməsində özünü göstərir. Bеlə к i, dövlətin həyаtакеçirdiyiinvеstisiyаsiyаsətiкаpitаlqоyuluşlаrınınpriоritеtistiqаmətlərinimüəyyənеdir. Məhzbuаmiliqtisаdiyyаtınsəmərəliliyininyüкsəldilməsində bаşlıcа rоlоynаyır. Е ynizаmаndа ölкə iqtisаdiyyаtınınsəmərəliinкi- şаfının, оnunаyrı-аyrı rеgiоnlаrının, sаhələrininvə yеnimülкiyyətfоrmаlаrınınyаrаnmаsıinvеstisiyаsiyаsətininхаrакtеriilə müəyyənоlunur. Bеlə к i, müаsir dövrdə invеs- tisiyаsiyаsətininbаşlıcаməqsədiiqtisаdiyyаtıninкişаfınınintеnsivyоlunun, məsrəflərinsəviyyəsininаzаldılmаsıilə müşаiətоlunаnistеhsаlpоtеnsiаlınınvə fəаliyyət göstərən əsаsistеhsаlfоndlаrınınistifаdəsinin gеnişləndirilməsinə qоyuluşlаrınаrtırılmаsıdır. Beləliklə, bu kimi prinsipial xarakter ə malik m əsələlər investisiya fəaliyy ətin ə xüsusi yanaşma tələb edir. Məhz bel ə yanaşmanın nəticəsidir ki, investisiya fəaliyy əti “ nvestisiya fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunda geniş formada öz ə ksini tapmışdır. Müvafiq qanuna əasas ən investisiya fəaliyy əti dedikd ə, investorların investisiya qoyuluşu v ə onun h əyata keçirilm əsi il ə əlaq ədar bütün h ərə k ətl ərinin m ə cmusu n ə z ərd ə tutulur. Investisiya fəaliyy ətinin növl əri is ə aşa ğıdakı kimi t ə snifləşdirilir: • Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları, qeyri-dövlət mü əssis ə, idar ə, təşkilat v ə qurumları t ərəfind ən h əyata keçiril ən öz əl investisiya fəaliyy əti; • Dövl ət hakimiyyət və idarəetmə orqanları, habelə müəssisə, idar və təşkilatları t ə rəfind ən büdc ələrin, büdc ə d ənk ənar fondların v ə özl ərin ə m əxsus borc v əsaitinin hesabına h əyata keçiril ən dövl ət investisiya fəaliyy əti; • xarici vətəndaşlar, hüquqi şəxsl ər, dövl ətl ər, beyn əlxalq maliyy ə təşkilatları, habelə v ətəndaşlı ğı olmayan şəxsl ər tərəfind ən h əyata keçiril ən xarici investisiya fəaliyy əti; Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|