Mövzu №
1: ″″″″
darə
etmə
nin, dövlə
t idarə
etmə
sinin və
icra hakimiyyə
tinin anlayış
ı,
mə
zmunu və
prinsiplə
ri″″″″
P L A N :
G R Ş
1.
darə
etmə
nin anlayış
ı, xüsusiyyə
tlə
ri, elementlə
ri və
funksiyaları.
2.
Dövlə
t idarə
etmə
sinin anlayış
ı, subyektlə
ri, ə
lamə
tlə
ri, prinsiplə
ri və
funksiyaları.
3.
cra hakimiyyə
tinin anlayış
ı, xüsusiyyə
tlə
ri və
mə
qsə
di.
4.
Daxili iş
lə
r sahə
sində
dövlə
t idarə
etmə
sinin anlayış
ı, xüsusiyyə
tlə
ri və
prinsiplə
ri.
NƏ
T CƏ
Ə
D Ə B Y Y A T:
1.
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası.
2.
Azərbaycan Respublikasının nzibati Xətalar Məcəlləsi.
3.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 09 avqust 1994-cü il tarixli ″Cinayətkarlığa qarşı
mübarizənin gücləndirilməsi, qanunçuluğun və hüquq qaydasının möhkəmləndirilməsi
tədbirləri haqqında″ Fərmanı.
4.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 22 fevral 1998-ci il tarixli ″ nsan və vətəndaş
hüquq və azadlıqlarının təmin edilməsi sahəsində tədbirlər haqqında″ Fərmanı.
5.
E.Abdullayev. ″ nzibati hüquq″. Dərslik. Bakı, 2007.
6.
V. Abışov, A. smayılov, H. Eyvazov. ″ nzibati hüquq″ 1 hissə. Dərslik. Bakı, 2007.
7.
A.Abdullayev, F.Nağıyev. nzibati hüquq.Dərslik.Bakı,2008.
8.
″ nzibati hüquq″ (sxemlərdə). Dərs vəsaiti. Azərbaycan Respublikası D N-nin Polis
Akademiyası. Bakı, 2002.
9.
A.P.Korenev. Administrativnoe pravo. Dərslik. M., 1986.
10.
V.Manoxin,Y.S.Aduşkin, Z.A.Baqişaev. ″Rossiyskoe administrativnoe pravo″. Dərslik .
M., 1996.
11.
A.P.Alyoxin, A.A.Karmolitski, Y.M.Kozlov. ″Administrativnoe pravo Rossiyskoy
Federaüii″. Dərslik. . M., 1997.
12.
D.M.Ovsyanko. ″Administrativnoe pravo″. Dərs vəsaiti. M., 1994.
13.
D.N.Baxrax. ″Administrativnoe pravo Rossii″. Dərslik. M., 2000.
G R Ş
Azərbaycan xalqı öz müstəqilliyini qazandıqdan sonra özünün çoxəsrlik dövlətçilik
ə
nənələrini davam etdirərək Respublikamızda dövlət quruculuğuna başladı.
12 noyabr 1995 tarixdə referendum yolu ilə qəbul edilmiş ilk Milli Konstitusiyamızla
Respublikamızda aparılan dövlət quruculuğunun məqsəd və istiqamətləri dəqiqliyi ilə
müəyyən edilmidir. Konstitusiyamızın 7-ci maddəsinin 3-cü hissəsinə əsasən Azərbaycanda
dövlət hakimiyyəti hakimiyyətlərin bölünməsi prinsipi əsasında təşkil edilmişdir:
qanunvericilik hakimiyyətini Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi həyata
keçirir;
icra hakimiyyəti Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə mənsubdur;
məhkəmə hakimiyyəti Azərbaycan Respublikasının məhkəmələri tərəfindən həyata
keçirilir.
2
Konstitusiyamızın 7-ci maddəsinin 4-cü hissəsinə əsasən bu hakimiyyət növləri bir-
biri ilə qarşılıqlı fəaliyyət göstərir və öz səlahiyyətləri çərçivəsində müstəqildirlər.
Yuxarıda göstərilənləri nəzərə alaraq qeyd etmək istərdim ki, ″ darəetmənin, dövlət
idarəetməsinin və icra hakimiyyətinin anlayışı, məzmunu və prinsipləri″ adlı mövzunun
mahiyyətcə, plana daxil edilmiş sualların açıqlanması vasitəsi ilə idarəetmə, dövlət
idarəetməsi, icra hakimiyyəti və daxili işlər sahəsində idarəetmə haqqında anlayış, onların
elementləri, xüsusiyyətləri və prinsipləri barəsində biliklərin Sizlər tərəfindn
mənimsənilməsinə xidmət edir.
Mühazirənin 1-ci sualında idarəetmənin anlayışı,xüsusiyyətləri,ünsürləri və
funksiyaları təhlil olunacaqdır.
Mühazirənin 2-ci sualında dövlət idarəetməsinin anlayışı, subyektləri, əlamətləri,
prinsipləri və funksiyalarının açıqlanması nəzərdə tutulmuşdur.
Mühazirənin 3-cü sualında icra hakimiyyətinin anlayışı, xüsusiyyətləri və məqsədi
barədə müddəalar şərh ediləcəkdir.
Mühazirənin 4-cü sualında daxili işlər sahəsində dövlət idarəetməsi haqqında
məlumatların verilməsi nəzərdə tutulmuşdur.
Mövzumuzun vasitəsi ilə əldə edəcəyiniz hüquqi biliklər dövlət idarəetməsində həm
nəzəri, həm də təcrübi cəhətdən böyük əhəmiyyətə malikdir. Çünki hər birimiz gündəlik
xidməti fəaliyyətimizdə dövlət idarəetməsinin həm obyekti, həm də subyekti qismində çıxış
edirik.
Sual I.
darə
etmə
nin anlayış
ı, xüsusiyyə
tlə
ri, elementlə
ri və
funksiyaları
Azərbaycan Respublikasının hüquq sistemi nizamasalma predmetinə görə bir-birindən
fərqlənən hüquq sahələrindən ibarətdir. Hər bir hüquq sahəsinin nizamasalma predmetini
cəmiyyətdə yaranan ictimai münasibətlər təşkil edir.
Azərbaycan Respublikasının hüquq sistemini təşkil edən hüquq sahələrindən biri də
″
nzibati hüquq″ sahəsidir. ″ nzibati hüquq″un nizamasalma predmetini (obyektini) dövlət
idarəetməsi, icra hakimiyyətinin təşkili və həyata keçirilməsi prosesində yaranan ictimai
münasibətlər təşkil edir.Məhz bu səbəbdən də ″ nzibati hüquq″un öyrənilməsinə başlayarkən
onun formalaşmasının metodoloji əsaslarını müəyyən etmək lazımdır. O geniş yayılmış və
″
idarəetmə″ kimi ifadə edilən sosial təzahürlə obyektiv surətdə bağlıdır.
Beləliklə, idarəetmə latın mənşəli administratio (lat: administratio idarəetmə) sözündən
götürülmüşdür.O müəyyən fəaliyyət növünü xarakterizə edən universal vasitə olub, ictimai
ə
həmiyyət kəsb edən məqsədlərə nail olmaq üçün həyata keçirilən hərəkətlər məcmusudur.
darəetmə daha geniş mənada nəyinsə (və ya kiminsə) üzərində rəhbərliyin həyata
keçirilməsi deməkdir.
darəetmənin ümumi anlayışının məzmunu aşağıdakı əlamətlərlə xarakterizə olunur:
idarəetmə özlərinin bütövlüyünü təmin edən ayrı-ayrı təbiətli (bioloji, texniki,
sosial) sistemlərə xas olan funksiyadır. darəetmə onların strukturunu saxlamaq,
qarşılarında duran vəzifələrə nail olmaq, fəaliyyətlərində tələb olunan rejimin saxlanmasını
təmin edən funksiyadır;