Microsoft Word inzibati huquq doc
Yüklə 3,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
33
- təşkil etmə; - əlaqələndirmə; - hüquqmühafizəetmə.
Sual 3. nzibati hüququn mənbələri anlayışı və onların növləri
Hüquq normalarının xarici ifadə formaları vardır. Çünki onlar elə tərtib olunmalıdırlar ki, onların ünvanlandıqları insanlar onlarla tanış ola bilsinlər. Hüquq normaları dövlət orqanlarının aktlarında maddə, bənd, paraqraf və s. formalarını özündə əks etdirirsə, onda həmin aktlar öz xarici ifadə formaları ilə hüququn mənbələrinə çevrilirlər. nzibati hüququn mənbələri dedikdə - inzibati-hüquqi normaların xarici ifadə formaları başa düşülür. nzibati hüququn normaları öz xarakterlərinə və əhəmiyyətlərinə görə müxtəlif hüquqi aktlarla ifadə olunurlar. nzibati hüquq normlarını özlərində əks etdirən dövlət orqanlarının aktları - inzibati hüquq normalarının mənbələri hesab edilirlər. nzibati hüquq sahəsi üçün hüquq normaları mənbələrinin çoxluğunun mövcud olması daha xarakterikdir. Bu inzibati hüququn predmetini təşkil edən geniş dairəli idarəetmə münasibətlərinin mövcudluğu ilə izah olunur. Belə mürəkkəb sahənin inzibati-hüquqi nizama salınması, yəni idarə olunması çox saylı qanunların və qanunqüvvəli normativ aktların mövcudluğunu tələb edir. Bununla yanaşı, inzibati hüquq normaları təkcə inzibati- hüquqi aktlarda deyil, hüququn müxtəlif sahələrinin normativ aktlarında da öz əkslərini tapırlar. Bir çox qanunlar və digər hüquqi aktlar eyni vaxtda özlərində konstitusiya hüququ normalarını, maliyyə hüququ normalarını, mülki hüquq normalarını və hüquq sahəsinin digər normalarını, o cümlədən də inzibati hüquq normlarını əks etdirirlər. nzibati hüququn mənbələrinə aşağıdakı normativ-hüquqi aktlar aiddirlər: 1. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası. 12 noyabr 1995-ci il. Azərbaycan Respublikasının Konsitusiyasında öz əksini tapan ümumi normaların çoxu öz məzmunlarına görə birbaşa inzibati-hüquqi məzmuna malikdirlər. Konsitusiyada öz ə ksini tapmış belə ümumi normalara Azərbaycan Respublikasında icra hakimiyyətinin təşkili və həyata keçirilməsi ilə bağlı olan aşağıdakı kimi normaları misal olaraq göstərmək olar: icra hakimiyyətinin və onun orqanlarının təşkil edilməsinin və fəaliyyətlərinin ə saslarını müəyyən edən normalar. Bu normalar Konstitusiyanın 99, 109, 113-120, 124 və s. maddələrində göstərilmişdirlər; dövlət idarəetmə sahəsində vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının əsaslarını möhkəmləndirən normalar. Bu normalar Konstitusiyanın 54-55-ci maddələrində göstərilmişdirlər; dövlət idarəetmə sahəsində vətəndaşların vəzifələrini müəyyən edən normalar. Bu normalar Konstitusiyanın 72-80-ci maddələrində göstərilmişdirlər. 2. nzibati hüquq normaları qanunvericilik aktlarında öz əkslərini tapırlar. Qanunvericilik aktları içərisində Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi tərəfindən qəbul edilən qanunlar və qararlar daha böyük əhəmiyyətə malikdirlər. Belə qanunlara misal olaraq 28 oktyabr 1999-cu il tarixli ″Polis haqqında″; 04.02.1992-ci il tarixli ″Fövqəladə vəziyyət haqqında″; 06.01.1994-cü il tarixli ″Hərbi vəziyyət haqqında″, 1996-cı il tarixli
34
″ Yaşayış yeri və olduğu yer üzrə qeydiyyat haqqında″ Azərbaycan Respublikasının Qanunlarını və s. Qanunları göstərmək olar. 3. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin qəbul etdiyi normativ-hüquqi aktlar inzibati hüququn mənbələri hesab edilirlər.
Azərbaycan Respublikası Konsitusiyasının 113-cü maddəsinə əsasən: ″I Ümumi qaydalar müəyyən etdikdə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti fərmanlar, başqa məsələlər barəsində isə sərəncamlar qəbul edir...″. nzibati hüququn mənbələri kimi qəbul edilən Azərbaycan Respublikası Prezidentinin qəbul etdiyi fərmanlara misal olaraq aşağıdakıları göstərmək olar: ″Cinayətkarlığa qarşı mübarizənin gücləndirilməsi, qanunçuluğun və hüquq qaydasının möhkəmləndirilməsi tədbirləri haqqında″ 09 avqust 1994-cü il; ″ nsan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının təmin edilməsi sahəsində tədbirlər haqqında″ 22 fevral 1998-ci il; ″Azərbaycan Respublikasının nzibati Xətalar Məcəlləsinin təsdiq edilməsi, qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında″ 29 avqust 2000- ci il və s. 4. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin normativ-hüquqi aktları da inzibati hüququn mənbələri sırasına daxildirlər. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 120-ci maddəsinə əsasən: ″I Ümumi qaydalar müəyyən etdikdə Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti qərarlar, başqa məsələlər üzrə sərəncamlar qəbul edir...″. nzibati hüququn mənbələri kimi, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qəbul etdiyi qərarlara misal olaraq aşağıdakıları göstərmək olar: ″Yol hərəkəti təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üzrə Respublika komissiyası haqqında Əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə″ 19 fevral 1993-cü il tarixli 110 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir; ″Azərbaycanlı gənclərin təhsil almaq üçün xarici ölkələrə göndərilməsi və xarici ölkə vətəndaşlarının Azərbaycanın tədris müəssisələrində təhsil almaları barədə Ə sasnamənin təsdiqi haqqında″ 12 dekabr 1992-ci il tarixli 662 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir. 5. Azərbaycan Respublikasının komitə, xidmət, nazirliklərin, dövlət komitələrin normativ aktları sahələrarası və sahəvi miqyasda inzibati hüququn mənbəyi qismində xidmət edirlər. 6. Yerli icra hakimiyyəti başçılarının qərarları və sərəncamları da inzibati hüququn mənbəsi hesab edilirlər. 7. Dövlətlərarası müqavilələrdə də inzibati hüquq normaları öz əkslərini tapa bilərlər. Belə hallarda həmin müqavilələr inzibati hüququn mənbəsi qismində çıxış edirlər. 8. Nəhayət, təşkilatdaxili xarakterli inzibati hüququn mənbəsi sırasına idarə, müəssisə, təşkilat, konsern, birliklərin rəhbərlərinin normativ aktlarını da daxil etmək olar. Normativ-hüquqi aktlar dövlətin müxtəlif hüquqyaratma orqanları tərəfindən qəbul edilirlər. Onlar eyni hüquqi qüvvəyə malik deyil, zaman baxımından üst-üstə düşmür, müxtəlif obyektlərə və müxtəlif ərazi məkanına şamil edilir. Təbii ki, zaman keçdikdə onların arasında ziddiyyətlər meydana gəlir. Normativ materialların sayının artması ondan Yüklə 3,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|