Microsoft Word inzibati huquq doc
Yüklə 3,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sual II. Dövl ət idar əetm əsinin anlayı şı, subyektl əri, əlam ətl əri, prinsipl əri v
7
qərarın icrası; qərarın icrasına nəzarətin həyata keçirilməsi.
″ Dövlət idarəetməsi″ sosial idarəetmənin növlərindən biri olub, öz xüsusiyyətlərinə görə sosial idarəetmənin digər növlərindən fərqlənir. Sosial idarəetmənin başqa növlərindən fərqli olaraq ″dövlət idarəetməsi″ daha geniş istifadə olunan idarəetmə növüdür. ″ Dövlət idarəetməsi″ məhfumundan elmi ədəbiyyatlarda və bir çox ölkələrin qanunlarında geniş istifadə olunur. Azərbaycan Respublikası Sovetlər ttifaqı tərkibinə daxil olduğu müddətdə də bu məhfumdan geniş istifadə olunmuşdur. Sovetlər ttifaqı dağıldıqdan və Azərbaycan Respubli-kası öz müstəqilliyini qazandıqdan sonra xalqımız özünün çoxəsrlik dövlətçilik ənənələrini davam etdirərək, Azərbaycan dövlətinin müstəqilliyini, suverenliyini və ərazi bütövlüyünü qorumağa qadir olan demokratik, hüquqi və dünyəvi dövlət quruculuğuna başladı. 12 noyabr 1995-ci ildə referendum yolu ilə qəbul olunmuş Konstitusiyamız bu məhfumdan imtina etdiyindən, onun əvəzinə ″icra hakimiyyəti″ işlədilməyə başlandı. Lakin bu o demək deyildir ki, dövlət idarəetməsi mövcud deyil və ya bu yalnız məhfumların dəyişdirilməsidir. Bu dəyişiklik Konstitusiya ilə elan olunmuş hakimiyyətlərin bölünməsi prinsipi ilə izah olunur. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 7-ci maddəsinin 3-cü bəndinə əsasən: ″Azərbaycan Respublikasında dövlət hakimiyyəti hakimiyyətlərin bölünməsi prinsipi əsasında təşkil edilir: qanunvericilik hakimiyyətini Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi həyata keçirir; icra hakimiyyəti Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə mənsubdur; məhkəmə hakimiyyətini Azərbaycan Respublikasının məhkəmələri həyata keçirirlər. Dövlət idarəetməsi dövlət hakimiyyətinin həyata keçirilməsi və hakimiyyət səlahiyyətlərinin reallaşdırılması üzrə dövlət orqanlarının fəaliyyət növlərindən biridir. darəetməni həyata keçirən dövlət orqanlarının səlahiyyətləri həcmcə eyni deyildir. Bu Azərbaycan Respublikasının idarəçilik və quruluş forması ilə izah olunur. Dövlət hakimiyyətinin strukturu hüquqi cəhətdən Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasında və qanunlarında öz əksini tapmışdır. Dövlət hakimiyyəti qarşıya qoyulan məqsədlərə nail olmaq üçün qanunlardan, dövlət aparatından, maddi ehtiyatlardan, pul vəsaitlərindən və s. istifadə edir. Konstitusiyaya əsasən qanunverici, icra və məhkəmə hakimiyyətləri qarşılıqlı fəaliyyət göstərir və öz səlahiyyətləri çərçivəsində müstəqildirlər. Hər bir dövlət orqanı ona təhkim edilmiş işi müvafiq həcmdə yerinə yetirir. Azərbaycan Respublikasında dövlət hakimiyyəti Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi, Respublika Prezidenti və Azərbaycan Respublikasının məhkəmələri tərəfindən həyata keçirilir. Yerli özünüidarə orqanları (bələdiyyələr) dövlət hakimiyyəti orqanları sisteminə daxil deyil. Qanunverici hakimiyyətin aparıcı funksiyası qanunların hazırlanmasından və qəbul edilməsindən ibarətdir. 8
Məhkəmə orqanları Konstitusiyamızın 130-132-ci maddələrinə əsasən, konstitusiyon, cinayət, mülki və inzibati xətalarla bağlı işlərə baxırlar. cra hakimiyyəti orqanlarının, onların vəzifəli şəxslərinin və hakimiyyət nümayəndələrinin fəaliyyətində qanunçuluğa riayət olunmasına məhkəmə orqanları müvafiq nəzarəti həyata keçirirlər. cra hakimiyyəti təşkilati-idarəetmə, icraedici-sərəncamverici xarakterli funksiyaları həyata keçirir. Bu funksiyalar dövlət aparatının gündəlik fəaliyyət göstərməsini təmin etmək və qanunların icrası üçün reallaşdırılır. cra hakimiyyətinin həyata keçirilməsi üçün səlahiyyətlər Nazirlər Kabinetinə, nazirliklərə, dövlət komitələrinə , icra hakimiyyəti orqanlarına, onların ərazi orqanlarına və bir sıra vəzifəli şəxslərə həvalə edilir. Göstərilən orqanların təsərrüfat, sosial-mədəni və inzibati-siyasi sahədə həyata keçirdikləri rəhbərlik əvvəllər dövlət idarəetməsi kimi adlandırılırdı. Milli Konstitusiyamız qəbul olunarkən ″dövlət idarəetməsi″ məhfumundan imtina olundu və ″icra hakimiyyəti″ məhfumu işlədilməyə başlandı.Bundan sonra qanunvericilikdə icra hakimiyyəti orqanları dövlət idarəetməsini həyata keçirən orqanlar kimi adlandırılmağa başlandı. Bu iki məhfum bir-birinə çox yaxındır. Qeyd etmək lazımdır ki, icra hakimiyyəti dövlət idarəetməsi formasında həyata keçirilir. Dövlət idarəetməsi anlayışı icra hakimiyyəti anlayışından daha geniş məzmuna malikdir. Çünki bəzi dövlət idarəetmə funksiyaları digər dövlət hakimiyyəti orqanları (Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi və məhkəmə) tərəfindən həyata keçirilir.Məsələn, məhkəmə orqanları ədalət mühakiməsi ilə yanaşı, konkret işlərin baxılması zamanı icra hakimiyyəti orqanları aktlarının qanunlara uyğun olub-olmamasına nəzarəti də həyata keçirirlər.Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 8-ci maddəsinə əsasən: ″ Azərbaycan dövlətinin başçısı Azərbaycan Respublikasının Prezidentidir″. Ölkə Prezidenti dövlət hakimiyyətinin bütün qollarının fəaliyyətini razılaşdırır və əlaqələndirir. Konstitusiyanın 8-ci maddəsinin 4-cü bəndinə əsasən, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti məhkəmə hakimiyyətinin müstəqilliyinin təminatçısıdır. cra hakimiyyəti orqanları öz səlahiyyətləri çərçivəsində fərdi və normativ xarakterli aktlar, hüquq tətbiqetmə aktları qəbul etmək hüququna malikdirlər. Bu aktlar qanunlara ə saslanmalı, onları dəqiqləşdirməli və inkişaf etdirməlidir. cra hakimiyyəti orqanlarının qanunqüvvəli aktlar qəbul etməsi və onları reallaşdırması sərəncam vermə xarakteri daşıyır. Yuxarıda göstərilənlərdən belə nəticəyə gəlmək olar ki, Dövlət idarəetməsi onun fəaliyyət formalarından biri olaraq, dövlətin vəzifə və funksiyalarının həyata keçirilməsindən ibarətdir. Dövlət idarəetməsi dövlət orqanlarının icraedici-sərəncam verici fəaliyyətlərində özünü biruzə verir.
Dövlət idarəetməsinin mahiyyəti qanunların və qanunqüvvəli aktların icrasının həyata keçirilməsindən, dövlət quruculuğunun və müdafiəsinin möhkəmləndirilməsindən, insan və vətəndaş hüquq və azadlıqlarının tam həcmdə təmin edilməsindən və inkişaf etdirilməsindən ibarətdir. Qanunlarda dövlət idarəetməsini həyata keçirən müxtəlif orqanlar üçün müxtəlif həcmdə icraedici-sərəncamverici səlahiyyətlər nəzərdə tutulur. Dövlət idarəetmə orqanının hüquqi vəziyyətindən asılı olaraq onların icraedici-sərəncamverici səlahiyyətləri müəyyən edilir . Dövlət idarəetmə orqanları öz səlahiyyətləri çərçivəsində hakimiyyət xarakterli səlahiyyətlərdən istifadə edirlər. Bu orqanlar dövlət məcburetmə tədbirlərinin tətbiq edilməsinə sərəncam vermək və onları tətbiq etmək hüququna malikdirlər. Dövlət idarəetməsinin subyektləri aşağıdakılardır: I. Dövlət orqanları:
Yüklə 3,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|