Microsoft Word isk?ND?Rnam?-S?R?Fnam?-nizami doc

                                                                                                            

274

Şah o dörd peykərə bir sınaq saldı, 

Görüncə doğrudur, çox məmnun qaldı. 

Elə ki, parlaq cam su ilə doldu, 

Onun şərbətindən xalq məmnun oldu. 

Filosofla söhbət etdiyi zaman 

Hikmətlər öyrəndi köhnə dünyadan. 

Rəf oldu, o təbib salınca nəfəs 

Bədəndən xəstəlik, ürəkdən həvəs. 

Örtülü sərvətə növbət gəlincə, 

Hinddə Çin çinisi göründü incə

218

. 

Gözəllik ölçüsü tutan kəslərin 

Tutduğu ölçüdən daha nazənin. 

Gördü toz görməmiş təzə bir çiçək, 

Bahardır, dəyməmiş soyuq bir külək. 

Büt kimi bəzənmiş incə bir dilbər, 

Hindu bütü kimi pəriyə bənzər. 

Baş yumru, qaş geniş, ağız dar - göyçək, 

Yaşıl bir budaqda üzü al çiçək, 

Şəkərdən çox dadlı təzə bir qönçə, 

Çiçəkdən həm lətif, həm daha incə. 

Saçları tor kimi, hər tərəf çin-çin, 

Çin-çin tellərinə quldur bütün Çin. 

Qara müşk bəsləyən ceyrandı Çində, 

Qərənfil yemişdi doğarkən Hinddə. 

Saç deyil, müşkdən hörülmüş zəncir, 

Günəşdən sallanmış bulud kimidir. 

O müşkin buluddan al gül saçaraq, 

"Sünbülə" bürcündən asmışdı başaq. 

Sevimli, buğdayı rəngi, şux, dilbər, 

Qara, müşkin xalı bir arpa qədər. 

Baş vermiş arpadır müşkin buğdadan, 

Deyil buğda deyə. boz arpa satan

219

. 

Türk simalı idi o hindli afət, 

Şaha Hind elindən vermişdi cənnət

220

. 

Yox, hindu deyildi o türk dilbəri, 

Hindutək çalırdı bu könülləri. 

O Rumi üzüylə, hindu diliylə 

---

                                                                                                            

275

Etmiş Rum şahını özünə kölə

221

. 

Bir şəkərxəndə, bir dümdüz neyşəkər, 

Sevimli, ən incə qönçə bir dilbər. 

Olduqca gözəl, həm nazlı bir pəri. 

Həm sudur, həm oddur parlaq gövhəri. 

Onundu bu gəlin, bu dilbər qönçə

Qarşıya çıxdı şah onu görüncə. 

Ishaqın rəsmində böyük hökmüran 

Ki, ağlın gözünə ondadır dərman, 

Əqd etdi, başladı qızın toyuna, 

Sonra qolun saldı onun boynuna. 

Töhfələr sazladı hindu şahına, 

Bir büsat başladı başlıq adına. 

Verdi top-top ipək, xalvarla gövhər, 

Qumaşdan bir çadır, qızıl taxt-zivər, 

Zümrüd cam, əqiqdən gözəl bir sini, 

Yaquta qərq etmiş hər birisini. 

Yaqutdan, ləldən düzülmüş bir tac, 

Polad nallı atlar - görməmiş qırmanc. 

Qulağı halqalı qullar və dilbər, 

Zərxara geyinmiş rumlu kənizlər. 

Insanın ağlına gələndən artıq 

Göndərdi Keyd üçün qatarla sandıq. 

Cahandar İskəndər kamına yetdi, 

Ayüzlü gəlinin toyunu etdi. 

Incəlik o qızda olmuşdur tamam, 

Əndamı bir parça soyulmuş badam. 

Lətif paludəyə barmaq vurunca 

Barmağı bulaşdı ona boyunca. 

Yonulmamış bir dürr, açmamış bir gül, 

Humay da o gülə vurğun bir bülbül. 

Yontuldu bu inci, açıldı qönçə, 

Pərdəli sözə bax, nə qədər incə. 

İskəndər istəklə olunca dəmsaz 

Dövlət işlərindən dincəldi bir az. 

Istəxrə sınanmış qasid göndərdi, 

---

                                                                                                            

276

Dövlət işlərindən məlumat verdi. 

Yazdırdı qəlbinə yatan sözlərdən, 

O müşkin ölkədə şanlı zəfərdən: 

"Hindistan səfərim olmuşdur belə, 

Necə ki, dost istər, baş tutdu elə. 

Keydə kin etməyə vermədim qərar, 

Dost oldu, dost kimi elədim rəftar. 

"Qənvuc"a gedirəm "Fur" üstə əlan, 

Bu yolda köməkdir ulu yaradan. 

Görüm orda nələr qarşıma çıxar, 

Bəlkə də iş bitər, mən deyən olar. 

Yunan dənizindən, Çin dənizindən 

Tutaraq, hər yerdə nayibim sənsən. 

Durma, yay dünyaya səadət səsi, 

Hər kəsə ver bizdən şənlik müъdəsi. 

Əskərlər, qocalar, pirlər, cavanlar - 

Nə qədər ölkəmdə var yaşayanlar, 

Hamını sevindir, bizdən ver xəbər, 

Xeyir ver, bilik ver, ədalət göstər". 

Belə məktub yazdı bütün kişvərə, 

Qasidlə göndərdi bütün ellərə. 

Səfər tədarükü gördü gəlinə, 

Hörmətlə göndərdi Yunan elinə. 

Ona qoşun verdi inanmışlardan, 

Yanına qoşdu şah böyük bir karvan. 

O zinətli taxtın yanınca yenə

Göndərdi Yunana ağır xəzinə. 

Torpağa gömüldü yerində qalan, 

O yerə qoydu bir bələdçi, nişan. 

Ağıllı vəzirə bir məktub yazdı, 

Ədalət işindən heç ayrılmazdı. 

Bildirdi ona hər yaxşı, yamandan, 

Dostlara üz verən bəxtiyar andan. 

İskəndər azacıq dincəlib durdu, 

Furun torpağında xeyməni qurdu. 

Şahların rəsmini tutdu həvəslə, 

Hindistan mülkünü doldurdu səslə. 

---

                                                                                                            

277

Başladı bəxşişlər verməyə hər gün, 

Dünyaya bununla olmuşdu üstün. 

Badələr qaldırdı Keyin adına, 

Indi badə qalxır onun yadına. 

İSKƏNDƏRİN HİNDİSTANDAN 

ÇİNƏ GETMƏSİ 

Saqi, ver mənə o qırmızı sudan 

Ki, ondan qocalar gəncləşir hər an. 

Ver, ondan parlasın gənclik ulduzu, 

Bu sarı gülləri edim qırmızı. 

Ox, yenə üz verdi şənlik, səadət, 

Çalğıçı çalğıya göstərdi rəğbət. 

Yazılan şerdən xəbər tutdu yar, 

Şairin ölməyən ümidləri var. 

Ey tarix söyləyən, dimağı parlat! 

Bu incə şerimi, durma, aydınlat! 

Söylə, döyüşlərdə böyük İskəndər 

Furların başına gətirdi nələr? 

Məqsədə uyğun nəql edən əhli-hal, 

Pərdədən göstərir belə bir xəyal: 

Keyd ilə girincə sülhə hökmüdar, 

Gah gülgün mey içər, gah edər şikar. 

Furu talan üçün göndərdi ordu, 

Bəxtiyar ömrünə son zərbə vurdu. 

Qılıncı çəkincə qından tacidar, 

Düşmənin kəlləsi oldu tar-mar. 

Mülkünü büsbütün eylədi tarac, 

Qoydu qılıncından başına bir tac. 

Düşməni düşüncə qədəmlərinə

Ölkəni tapşırdı başqa birinə. 

Oradan tərpəndi, ucaldı bayraq, 

Atlara etmədi saziş bu torpaq. 

Üç şey üç ölkədə fəlakət alır, 

---