Microsoft Word Kitab-2 cbs doc

9
seçkilik qoymadan m lumat verir, bu sah d  heç bir milli azlı ı
n z rd n qaçırmır. Bu, heç  übh siz, mü llifin d rin ara dırma
v  t hliletm  qabiliyy tin  malik oldu unun yani sübutudur.
nanıram ki, d y rli oxucular “Az rbaycan m tbuatı tarixin-
d  multikulturalizm”, “Ça da  Az rbaycan m tbuatında multi-
kulturalizm”, “Multikultural media: Az rbaycanda ya ayan 
xalqların m tbuatı”, “Beyn lxaq s n dl r v  dünya t c-
rüb sind n seçm l r” ba lıqları  altında verilmi  bölm l rd n,
habel  “Mü llifd n” v  “N tic ”d n ibar t ara dırılmı  faktlarla 
z ngin bitkin bir kitabdan g r yinc  faydalana bil c kl r.
M n bu q na td y m ki, “M tbuatda multikulturalizm” kita-
bı dövl t m murlarının, diplomatların, politoloqların, jurnalist-
l rin v  dig r ara dırmaçıların masaüstü m lumat kitabına
çevril c kdir. Bu kitab, sad c , jurnalist ara dırması deyil, elmi 
aspektd   t dqiqatlar aparılmı , cn bi dill r   t rcüm y  layiqli 
v  g r kli bitkin  s rdir.
Fazil Abbasov (Güney) 
F ls f  doktoru,
m kdar jurnalist 

---

10
MÜ LL FD N
“Multikulturalizm” ifad sinin alt qatında q rarla an “milli 
azlıq” anlayı ının xarakteristikasını inc l y rk n ortaya çıxan
gerç k h qiq t budur ki, dünyanın hansı baxı  buca ından, hansı
rakursdan baxılırsa-baxılsın, xalqımızın milli v  etno tablosu n
q d r r ngar ng olsa da, birg ya ayı ın Az rbaycan modeli bir 
r ngd dir – tolerantlıq milli mentalitetimizin özüdür, öz yidir. Bu, 
dün nin, bu günün v  sabahın danılmaz h qiq tidir. Bu, tarixdir. 
Bu, insanlı ın tarixidir. Bu, Az rbaycanın gerç k tarixidir. Biz 
tariximizin bu s hif sini d y rl ndirm yi, ondan b hr l nm yi 
bacarmalıyıq. Gerç k Az rbaycan reallı ını gümanlara qurban 
verm y  is  haqqımız yoxdur. 
2016-cı ilin ölk mizd  “Multikulturalizm ili” elan edilm si,
bu sah d  görül n i l r, dövl t t r find n g l c y  hesablanmı
layih l r onu dem y
sas verir v  bel  bir q ti minlik yaradır  ki, 
Az rbaycan öz tarixi  n n l rind n – multikultural d y rl rd n
heç zaman imtina etm y c k, ona daim sadiq qalacaqdır.
slind ,
bu hiss, bu duy u Az rbaycan xalqı olaraq ruhumuzun d rinlik-
l rind  özün  el  kök salıb ki, onu oradan qoparmaq da mümkün 
olası bir i  deyil, çünki saylarından, dilind n, dinind n v  milli 
m nsubiyy tl rind n asılı olmayaraq, dig r xalqlarla dinc, s mimi, 
mehriban birg ya ayı  az rbaycanlıların z li qism t payıdır.  Bu 
xalq z ld n bel  yaradılmı dır.
Qar ınızdakı bu kitabda multikultural medianı tarixi v  co -
rafi mövqed n h rt r fli ara dırma a, h r bir m tbu n rin öz llik-
l ri il  ba lı oxucuları bilgil ndirm y , hat li m lumatlar verm -
y  çalı mı ıq. Buna ehtyacın duyuldu u danılmazdır – bu, dün ni-
miz  olan say ıdan, bu günümüz  olan z rur td n qaynaqlanır.
Bu, h m d  media tariximizd n g l c y   i ıqlı bir s hif  açmaq 
üçün Sizl r  bir töhf mizdir. 
Az rbaycanda multikultural medianın formala ması, sas n,
müst qillikd n sonraya t sadüf edir.  st r, XIX  srin ikinci yarısın-
da, ist rs   d  XX  srin  vv ll rind , (Cümhuriyy t dön mind  – 
1918-1920-ci ill r) rus v  türk (Az rbaycan) dilli m tbuat

---

11
orqanları il  yana ı, dig r xalqların (gürcül rin, erm nil rin, pol a-
lıların, almanların) dill rind  d  media vasit l rin  t sadüf edirik. 
Öt n ill rl  müqayis d , hazırda Az rbaycanda ya ayan xalqların
media orqanları il  yana ı, dünyada üstün mövqey  malik xarici 
dill rd  f aliyy t göst r n q zet v  saytların da sayında ciddi artım
mü ahid  olunur. Bu “bütün növ media resursları”nda müxt lif-
likl  ba lı reportajların hazırlanması birg ya ayı ın daha da 
möhk ml nm sini
rtl ndirir. Çünki informasiya bütün dövrl rd
c miyy t h yatının, ictimai münasib tl rin, beyn lxalq laq l rin
formala ması v  inki afında mühüm rol oynayıb. Ümumilikd ,
müasir insanın
üuruna ciddi t sir göst r n qlobal informasiya 
b k sinin formala ması dövrünü – informasiyalı c miyy tin 
yaranması m rh l sini ya ayırıq. M tbuatın
h miyy ti v
c miyy t h yatındakı rolu is  heç n  il  müqayis  oluna bilm z.
Sovet hakimiyy ti ill rind  SSR -d  iki istiqam td  güclü i
aparılırdı. lk baxı da bu istiqam tl r bir-birin
ks mövqe t siri
ba ı lamasa da,  slind  m zmun etibarı il  bir-birin  daban-daba-
na zidd m na k sb edirdi. O vaxtlar SSR -d  ya ayan bütün 
mill tl rin t dric n bir-biri il  qaynayıb-qarı ması n tic sind  zor-
la "Sovet xalqı" adı altında rus xalqı iç risind
rid r k yeni 
birliyin yaradılmasına ciddi-c hd göst rilirdis , dig r t r fd n,
“beyn lmil lçilik” ideyasını
ld   d st vuz ed r k "dostluq" v
"b rab rlik"  üarlarını ucalda-ucalda ayrı-ayrı respublikalardakı
(bu baxımdan, Az rbaycan SSR xüsusi yer tuturdu) müxt lif tayfa-
ları etnik qrup, etnik azlıqları xalq, h tta b z n bu v  ya ba qa et-
nik azlı ı v  yaxud azsaylı xalqı is  mill t kimi q l m  verirdil r.
Bu proses m qs dli olaraq “s ssiz”  h yata keçirilirdi. Bu siyas t
Uzaq
rqd  Yapon adalarından tutmu  Avropanın iç ril rin d k
uzanan n h ng super  raziy  malik dövl ti idar  etm k üçün idi.
Ölk mizd  kifay t q d r olmasa da, bu m s l y  maraq – 
mü yy n m nada onun izahı yeni problem deyil – müxt lif
vaxtlarda öyr nilib, ayrı-ayrı mü llifl r t r find n ara dırılıb. La-
kin son bir neç  ild  aparılan ara dırmalar göst rdi ki, c miyy tin 
müxt lif t b q l rind  – xüsus n d  bir sıra K V-d  i ıq üzü gör n
materiallarda "mill t", "xalq", "etnik azlıq", "azsaylı xalq" v  "mil-

---