Microsoft Word Kitab-2 cbs doc



Yüklə 9,97 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə8/71
tarix04.08.2018
ölçüsü9,97 Mb.
#60775
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   71

25
salaq.  M s l n, 22 iyul 1917-ci ild  ilk nömr si n r  ba layan
“Qolos tatarı” (Tatarların s si) q zeti rus dilind  Krım müs lman-
larının n ri kimi f aliyy t
ba layır. Q zetin 23 sentyabr 
1917-ci ild   i ıq üzü gör n
9-cu sayında Krım tatarları
il  ba lı kifay t q d r
informasiyalara rast g linir.
Arxivd  yerl diril n daha 
bir q zet – “Türkestanskiy 
kray” (Türküstan vilay ti) 
q zeti 1916-cı ilin 5 
aprelind  i ıq üzü gördü.
Müasir “Kaspi” q zeti XX 
srin sonlarında – 1999-cu 
ilin yanvar ayında media 
meydanına v siq  aldı. Bu, 
el  bir dövrün ba lan ıcı idi 
ki, artıq Az rbaycanda söz 
v   m tbuat azadlı ı b rq rar 
olmu , kütl vi informasiya 
vasit l rinin qanunvericilik 
bazası formala mı , yeni q zetçilik  n n si yaranmı dı.
“Kaspi” i ıqlandırdı ı hadis   v  prosesl r  hansı meyarlarla 
yana dı ını, f aliyy tind  hansı milli v   b
ri, dövl ti, m d ni-
m n vi d y rl ri
sas tutdu unu ilk sayında “Hörm tli oxucu” 
ba lıqlı m qal -müraci tind  bel  izah v   b yan etmi dir: “Bizim 
üçün h yatda bir qiym t meyarı var: v t nin v  onun v t n-
da larının ümumi maraqları, do ma Az rbycanımızın ümummilli 
m nafel ri. Biz xalqa v  V t n  xidm t ed nl r  sadiq dost, daimi 
mütt fiq, xalqdan v   v t nd n istifad  ed r k öz ambisiyalarını
h yata keçir nl r  ciddi müxalif t, xalqa v  v t n  qar ı çıxanlara 
barı maz dü m nik. Bu m nada biz bir q d r sözün yax ı m na-
sında “mill tçi radikalizm” t r fdarıyıq”.


26
Burada “Kaspi” q zeti “V t nin v  onun v t nda larının
ümumi maraqlarını” sas tutdu unu bildir rk n çoxmill tli respub-
likamızda milli, etnik v  dini f rql ri n z r  almadı ını, y ni h r
hansı etnik qrupa, dini etiqada m nsublu undan asılı olmayaraq
bütün Az rbaycan v t nda larının m nafel rini eyni mövqed n
müdafi  etdiyini b yan edir. Q zet dövl t siyas timizin milli 
ovinizmd n uzaq, ümumb
ri v  tolerantlıq prinsipl rini öz 
f aliyy tind
sas tutur: “Bununla yana ı, xalqa v  V t n  xidm t
ed nl r  sadiq dost oldu u kimi, xalqdan v   v t nd n
xsi v
siyasi ambisiyaları üçün istifad  ed nl r  qar ı, kimliyind n asılı
olmayaraq, ciddi müxalif mövqed , y ni “xalqa v   v t n  qar ı
çıxanlara barı maz dü m ndir”.
1900-cü ilin dekabrında n r  ba layan " skra" q zeti Az r-
baycanda yeni tipli dövrü m tbuatın bünövr sini yaratdı.
1906-cı ild  yerli bol evikl r Az rbaycan, rus v  dig r
dill rd  leqal v  gizli sur td  7 q zetin n rini h yata keçir  bil-
mi dil r ki, bunlardan biri d  "Bakinskiy raboçi" olmu dur. Q ze-
tin ilk sayı 1906-cı il mayın vv lind  buraxılmı dı. Onun n rinin 
t kilind   v  çapa hazırlanmasında bol evikl rd n P.A.Çaparidze, 
V.P.Nagin, V.A.Radus-Zenkoviç v  ba qaları yaxından i tirak
etmi dil r.
A.A ırlı “Az rbaycan m tbuat tarixi” (1875-1920)  s rind
yazır ki, "Hümm t" (1904-cü ilin oktyabrında n r  ba layıb – 
N.N), "Bakinskiy raboçi" kimi q zetl rl  yana ı, 1906-cı il may 
ayının 26-da h ft d  iki d f  i ıq üzü gör n, bol evikl rin ilk leqal 
q zeti "D v t-Qoç" n r  ba layıb: “ lk sayında sosial-demokrat 
ideyasını t bli  ed n, xalqlar arasında dinc birg ya ayı ın vacibli-
liyini q zet s hif sin  çıxaran "D v t-Qoç"un c mi 19 sayını çap 
etm k mümkün olub. Q zetin ilk sayı n r edildikd n 16 gün 
sonra, 1906-cı il iyunun 12-d n 17-n  kimi eyni adda v  rus dilin-
d  "Prizıv" q zeti n r olunma a ba ladı”.
Az rbaycanın ictimai-siyasi fikir tarixind , maarifçilik 
h r katının geni l nm sind   "
rqi-Rus" q zetinin mühüm xid-
m tl ri var. O, XX  srin ilk, h m d  günd lik Az rbaycan q zeti-
dir. Müxt lif xalqların nümay nd l rinin i tirak etdiyi bu m tbu


27
orqanı
rqd  Çin hüdudlarınad k yayılan, din ayrı, dil ayrı
ziyalıların qabaqcıl fikirl rinin s rgisi adlandırırdılar. 
Az rbaycanda qadınlara m xsus ilk m tbu orqan – " ıq" 
adlanan q zetin ilk sayı is  1911-ci il yanvar ayının 22-d  çapdan 
çıxıb. " ıq"ın bir s hif sind  rus dilind  m qal l r d  çap olunur-
du. M cmu nin 1911-ci ilin yanvarından 1912-ci ilin dekabrına
q d r 64, b zi m nb l r  gör  is  68 sayı i ıq üzü görüb. 
1919-cu ild  20-d n çox bol evik q zeti n r olunmu dur. 
Az rbaycan dilind  – "Bakı F hl  Konfransının
xbarı", “Az r-
baycan g ncl ri”, "Hürriyy t", "Haqq", "Füq ra s dası", "Z hm t
s dası", "Oktyabr inqilabı", "G nc i çi", "Az rbaycan füq rası",
rus dilind  – "Nabat", "Molot", "Proletari", "Raboçiy put", "Qolos 
truda", "Bednota", "Molodoy raboçiy", "Novıy mir" v  ba qaları
Az rbaycan bol evikl rinin n r etdikl ri q zetl r idi.
Ara dırmaçı-alim N siman Yaqublu Az rbaycanda rus dilin-
d  n r edilmi  q zet v  jurnalları bel  t snifatlandırır: “Bakiniskiy 
listok” (Bakı, 1871); “Bakinskiye izvestiya” (Bakı, 1876-1880); 
“Kaspiy” (1881-1919); “Bakiniskiy torqovo promı lennıy listok” 
(1888-1893); “Bakinskiye qubernskiye vedomosti” (1894-1900); 
“Baku” (1905); “Duxovnıy xristianin” (1890); “Bakinskaya qa-
zeta” (1906); “Bakinskaya jizn” (1906); “Bakinskiy qolos” (1906); 
“Bakinskiy dosuq” (1906); “Bakinskiy raboçiy” (1906); “Eli-
zavetpolskiye otqoloski” (Elizavetpol, 1906); “Bakinets” (1907); 
“Bakinskaya nedelya” (1907); “Bakinskiy den” (1907); “Qolos 
Baku” (1907); “Bakinskoe exo” (1908); “Bakinskaya pravda” 
(1910); “Bakinskaya zvezda”  (1911); “Na e slovo” (1913); “ u-
inskaya jizn” ( u a, 1915); “Svobodnoe slovo” (1917); “Edinaya 
Rossiya” (1918); “Rossiya” (1920); “Raboçaya put” (1920).
XX srin vv ll rind  erm ni dilind   h m Bakıda, h m d
yal tl rd  bir sıra m tbu orqanlar f aliyy t göst rirdi: “Aykakan 
a xar” (Tiflis, G nc , Bakı, 1864-1879); “Azqaqrakan andes” 
( u a, 1895-1900); “Banvori dzayn”, “Bari lur”, “Kuraknori tert”, 
“Motsak”, “Koç-devet” (Bakı, 1906); “Bakvi dzafi”, “Erand”, 
“Kiraki”, “Lusadenin”, “Tatron ev eraj utyun” (Bakı, 1913); 
“Arev”, “Çil”, “ aviq” (Bakı, 1914); “Paykar” ( u a, 1914); “Fay-


Yüklə 9,97 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   71




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə