Microsoft Word kitab elm doc
Yüklə 332,27 Kb. Pdf görüntüsü
|
Elmira Fikrətqızı 49 əmri ilə Asiyadan Avropaya doğru hücum edən süvarilərdən, Alp- arslanın Malazgird zəfərindən, Bizans İmperiyasını parçalayan şanlı Sultan Məhəmməd Fatehdən, “torpağının altında səssiz uyuyan Atadan” (Mustafa Kamal Paşa Atatürkdən), tarixi türk məskənləri olan Krım, Qafqaz, Kosova, İnönü, Afyon, Sakarya kimi coğrafi ərazilərdən bəhs etsə də, sonda xiffətini çəkdiyi mücərrəd bir diyar- dan söz açır: Martılar!.. kanat verin uçayım ben de yurda, Bin bir çelenk takayım o kahraman Bozkurda. Deva bulsun bağrımda açılan derin yara, Dalgalar alın beni özlediğim diyara. (Türkay, 2002: 34) Dərin hiss-həyəcan duyulan və tarixə səyahət formasında olan bu şeirdə şairin xəyalının cızdığı geniş üfüqlər Böyük Türk Dünya- sının simvolik obrazıdır və o, çağdaş dövrdə sərhədlərlə bölünmüş bu dünyanı Toros dağlarının zirvəsindən gözlərində yaş seyr etmək- dədir. Ümumiyyətlə, şairin “Haraya?” (“Nereye?”), “Fəğan”, “İncik- lik” (“İğbirar”), “Bu xəzan aləmi”, “Alov”, “İllər” (“Yıllar”) və s. şeirlərində kədərli notlar duyulmaqdadır. İnsanın torpaqdan yaranıb torpağa dönəcəyi, sürətlə axıb gedən və gənc, qoca demədən hər kə- si məchul bir boşluğa doğru aparan illərlə bağlı düşüncələr bu şeir- lərin əsas mövzularıdır: Yıllar!...Eleğinden elenen toprak İlahi sevgili, sanki da bana Bereketli toprak, müebbet kucak, Ne zalim şefkatli ana insana? (Türkay, 2002: 43) Osman Türkayın poetik irsi 50 Beləliklə, yalnız ədəbiyyata ilk gəliş illərində – Kıbrısda yox, sonralar İngiltərədə, Londonda da bir yerdə çalışdıqları ən yaxın dostlarından biri – Taner Baybars bu barədə aşağıdakıları yazmış- dır: “…Yahya Kemal ve Ahmed Haşım’in yetiştiği şiir geleneğine yakın, yoğun bir Osmanlı dili ve aruzla yazdığı şiirlerini okumuş- tum Osman’ın ve çok etkilenmiştim. Aruz vezni benim için şaşırtıcı labirentler gibiydi ve yara bere almadan kurtulmam olanaksızdı. Osman “abi” tanışacak isabetli insandı. Hece vezinli şiirlerimde beni cesaretlendirir, bu şiirlerin gazetede yayınlanması için Fevzi Beyi yönlendirirdi.” (Türkay, 2002: 4) Taner Baybarsdan başqa digər bir dostu – o zamanlar “Hürr söz” qəzetinin redaksiyasında əməkdaş kimi çalışdıqları Salahi Sonyel də şairlə bağlı xatirələrində ondan əsl şairlik istedadına malik sənət- çi kimi danışır: “Osman Türkay, o sıralarda Yahya Kemal Beyatlı ve Ahmed Haşim gibi aruz vezni ustalarının sembolik eserlerinin etkisi altında kalarak, zevkle okunan, kişinin zevkini ve ufkunu açan, yada kişiyi uzun süre düşündüren sembolik şiirler yazar; onun şiirlerini okudukça herkes kendini uzak ve sıcak ülkelerin tılsımına kaptırırdı. Henüz onsekiz, ondokuz yaşlarında aruzu bu denli usta- lıkla kullanan bir ozan, daha o sıralarda adı etrafında bir mith yarat- mış bulunuyordu.” (Türkay, 2002: 10) Həqiqətən də, Osman Türkayın bu şöhrəti onu bütün ömrü boyu müşayiət edir. O, Kıbrıs və Türkiyə ədəbi mühitində özünə xüsusi bir mövqe tutaraq ədəbiyyatda aparıcı şəxsiyyətlərdən birinə çevri- lir. Uzun müddət İngiltərədə yaşamasına baxmayaraq, o, Kıbrıs və Türkiyədə şeir kitablarını nəşr edir, hər iki ölkənin mətbuatına qür- bətdən məqalələr, müxtəlif şeirlər göndərir, Qərb və Şərq arasında mənəvi körpü rolunu oynayır, şair, tənqidçi, jurnalist kimi həmişə ön sıralarda olur. O. Türkayın ilk dövr yaradıcılığında mənzumələrinin böyük bir qismi sevgi şeirləridir. Sonrakı mərhələdə, demək olar ki, bu möv- zuda əsərlərə təsadüf etmirik. “Lotusun içinə uçmaq” əsəri istisna olmaqla, Osman Türkay modernist şair olaraq heç bir zaman eşq Elmira Fikrətqızı 51 şeirləri yazmamışdır. Həmin əsərdə də əslində mücərrəd, göylərdən gələn bir qadına olan məhəbbətdən danışılır. Şübhəsiz ki, bütün kosmosla - bəşəriyyətlə maraqlandığı halda, onun “gözəl bir nüma- yəndəsi” ilə əlaqənin tamam kəsilməsinin və müvafiq olaraq poezi- yada bu xəttin qırılıb itməsinin obyektiv və subyektiv səbəbləri mövcud idi. Şairin “Dünyəvi səyahət” adlı əsərini rus dilinə tər- cümə edən və onun rusiyalı tədqiqatçısı olan Ravil Buxarayev bu məqamı belə açıqlayır: “Mən ancaq və ancaq şair olmaq üçün doğulmuşam”- o, nə vaxtsa belə demişdir. O. Türkay həmişə tənha insan olaraq qalmışdır və onun konkret gözəl qadınla dünyəvi mə- həbbət simfoniyasında əlaqəsini axtarmaq əbəs yerədir. Həyatda iki dəfə onun bəxti “yerəməxsus adaxlılarda” gətirməmiş və, beləliklə də, evlənməmişdir. Bundan sonra isə onun sevgisi gözlə görülə bi- lən və bilinməyən bütün aləmə yönəlmişdir”. (Buxaraev, 2001: 3) Şəxsi həyatında, sevgi səltənətində uğursuzluğa düçar olan Os- man Türkay öz içinə qapanaraq yalnız ədəbiyyatla nəfəs almış, bü- tün ömrünü poeziyaya həsr etmişdir 17 . Lakin gənclik illərində o da ürəyinin səsinə qulaq asmış, onun iniltisini də, sevincini də dinləmiş və hiss etdiklərini sözlə ifadə etməyə çalışmışdır. “Haraya?”, “Şərqi”, “Canan”, “Mehtabla bir həsbi-hal” və s. kimi şeirləri şairin 17 Türkayın Kıbrıs adasını tərk edərək uzun müddət İngiltərədə yaşamasını bəziləri (bacısı Ləman Yavaş, bacısı qızı Tuncay Özdoğanoğlu, eləcə də əsərlərini çapa ha- zırlayan Şövkət Öznur) gənclik illərində bir qızı sevməsi və ona qovuşmaması ilə bağlayırlar: “Osman köyün öğretmenine aşık oldu. Ama kavuşamadılar. Fahri Abim evlenmelerini istemezdi. Kız da daha zengin birini bulunca beklemedi, gitti. Osman da kızı nişanlısı ile balkonda görünce baygınlık geçirmiş. Ve ondan sonra adayı terk etti. Bir daha da buraya yaşamak için gelmedi”. (Türkay, 2002: 15) 2008-ci ilin 19-25 oktyabr tarixlərində “Kıbrıs Türk Millî Mücadelesi Ve Bu Mücadelede TMT’nin Yeri” adlı Beynəlxalq sempoziumda iştirak etmək üçün ada- ya səfər etdiyimiz zaman İsmayıl Bozkurtun köməyi ilə (ona və həmin səfərimizdə bizə yol yoldaşı olan Lefke Avropa Universitetinin müəllimi Nazim Muradova tə- şəkkürlərimizi bildiririk) Ozanköy qəsəbəsində olduq və köçlə bağlı başqa fikirlər də eşitdik. Böyük şairin qəbrini ziyarət edib, gənclik dostları Behzat Yusufağaoğlu və Mustafa Dervişağa ilə görüşdüyümüz vaxt adanı tərk etmə məsələsi barədə də suallar verdik və bu köçün səbəbi şəxsi məsələlərlə bər abər, siyasi təhdidlərlə də, o zamanlar bir çox Kıbrıslının yüksək gəlir əldə etmək üçün İngiltərəyə getməsi ilə də bağlandı. Yüklə 332,27 Kb. Dostları ilə paylaş:
|