14
Qeyd etdiyimiz kimi, müxtəlif şeir növlərində əsərlər
yaradan Nadimin yaradıcılığında növhə janrı xüsusi yer
tutur. Bu səbəbdən də onu növhəxan‐şair kimi təqdim etmək
daha məqsədəuyğundur.
Klassik növhə ədəbiyyatında növhə şairləri bir qayda
olaraq əruzun bir neçə bəhrindən istifadə edirdilər. Lakin
Nadim bu qaydanı pozaraq öz növhə və sinəzənlərində
demək olar ki, çox az işlənən bəhrlərdən də istifadə etmişdir
ki, bu da onun güclü təbə malik olması, əruzu yaxşı bilməsi
və yaradıclığının çoxşaxəli olması ilə əlaqədardır.
* * *
İnsanlar ta qədimdən şadlıqlarını ifadə edən nəğmələr,
mahnılar yaratdıqları kimi, kədərlərini büruzə verən hüznlü
şeirlər də yaratmalı idilər. Təbii ki, Yaxın və Orta Şərqdə,
eləcə də Azərbaycanda yaranmış olan oxşamalar, ağılar,
daha sonralar məna etibarilə bunlara yaxın, lakin məzmun,
kompozisiya, üslub və dil cəhətdən bir qədər fərqli olan
mərsiyələr, növhə və sinəzənlər də məhz bu ehtiyacdan
meydana gəlmişdir.
Əvvəllər məşhur şəxsiyyətlərin, hökmdarların, eləcə də
müxtəlif elm və sənət adamlarının ölümü münasibətilə
yazılan mərsiyələr Kərbəla faciəsindən sonra İranda və
Azərbaycanda daha önəmli və daha geniş vüsət tapdı.
Xatəmül‐ənbiya Həzrət Mühəmməd (s) Allah‐təalanın
ona nazil etdiyi müqəddəs qayənin – İslamın təbliği yolunda
məşəqqətlərə dözdü, cəfalara sinə gərdi. Peyğəmbərimizin
sevimli nəvəsi, “həyat əqidə və cihaddan ibarətdir!” –
buyuran Həzrət Hüseyn (ə) isə özünün, əshabının, Əhli‐
Beytinin şəhadətiylə, Əhli‐əyalının əsarətiylə İslamın
15
izzətini, imanın qüdrətini, haqqın batil üzərindəki qələbəsini
bütün aləmə bildirdi, dinimizi ehya etdi, yaşatdı...
Ey olan ismi‐şərifi ərşə zinət, ya Hüseyn,
Şafiyi‐ruzi‐qiyamət, babi‐cənnət, ya Hüseyn.
* * *
Hicri tarixi ilə 61‐ci il məhərrəm ayının 10‐da Kərbəla
çölündə qanlı bir faciə baş verdi. Tərəfdarları və Əhli‐Beyti
(ailə üzvləri) ilə birlikdə Məhəmməd (s) Peyğəmbərin
nəvəsi Həzrət İmam Hüseyn (ə) çox böyük işgəncələrlə
qətlə yetirildi.
Həzrət Hüseyn (ə) on iki imamın üçüncüsüdür. Atası
Əli ibn Əbu Talib (ə), anası Məhəmməd (s) Peyğəmbərin
qızı Fatimədir (ə). Hicrətin 4‐cü ilində şəban ayının 5‐də
(02.01.626)
Mədinədə
dünyaya
gəlmişdir.
On iki İmamdan ikincisi İmam Həsən (ə) atası Həzrət
Əlinin vəfatının ertəsi günü Kufə məscidinə gəlib minbərə
çıxdı, bir xütbə oxudu. Xütbədən sonra Abdullah ibn
Abbas
ayağa
qalxıb:
ʺEy
insanlar,
bu
şəxs
Peyğəmbərimizin nəvəsidir, sizdən biyət istəyir, sözünüz
nədir?ʺ – deyə məsciddəkilərə müraciətlə dilləndi.
Məsciddəkilər bir ağızdan: ʺBiyət etdik!ʺ – deyə
səsləndilər. Bu hadisədən o qədər də çox keçməmiş 40 min
adam Həzrət İmama (ə) biyət etdi. Lakin...
Şam valisi Müaviyənin əsas rəqibi İmam Həsən (ə)
kufəlilərin vəfasızlığı üzündən bəzi şərtlərlə Müaviyə ilə
sülh bağlamağa məcbur oldu. Bu şərtlərdən biri Əhli‐
beytin vəziyyətinə dair idi. Digəri, Müaviyə ölərkən yerinə
bir kimsəni təyin etməməsi idi. Belə ki, İmamın şərtinə
görə, müsəlmanlar toplaşıb özlərinə başçı seçməli idilər.
