Microsoft Word Kutsal quruculuq
Yüklə 3,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İmtinada İnsan özünün və ətrafındakıların naqisliyini anlayır, onlardan əl çəkir, özünü Mənən öldürür və yenidən dirildir.
- Özündənkeçməklə
- Həqiqət arayan, Özündənkeçmədə Özünü tapan, Dünyaya, Təbiətə, Cəmiyyətə, Özünə sığmayan Varlıqdır.
- İnsanın İnsani Mənası isə Peyğəmbərlərin Kəlamlarında
- Dostluqda, Məhəbbətdə aşkara çıxıb.
- IV. XALQ
- Xalq Ruhunda həmişə Əbədi keyfiyyətlər saxlanılır.
- Çünki Xalq İnsanların sadəcə cəmi deyil, Birliyidir.
- Etnik Birlik
- Doqmatizm Milli məsələni Millətlərin ləğvi şəklində “həll edir”.
48
Dünya yalnız Ruhun güzgüsündə görünür. Ruh vasitəsilə İnsan həm də özünün özündən böyük Mənasını dərk edir, özünü bu Məna əsasında Kamilləşdirir, Ülviləşdirir. İnsanı İnsan eləyən Ağıl yox, Ruh oldu. Mənəviyyat İmtinadan başlayır. Çünki İnsan təbiətin verdiyi ilə kifayətlənmir, bundan daha Yüksək olmağa can atır, özüylə döyüşür.
Mənəviyyatın ikinci – Vicdan mərhələsində İnsan Mənəvi Həyatını daxili tələb
əsasında nizamlayır, yetkinləşdirir, özünü
özünün sərəncamına verir. Son mərhələdə İnsan Özündənkeçməklə özünü özündən Alidə tapır.
Beləliklə də, İnsan – Ruhla Dünyanı dərk edən, Müqəddəslikdə Həqiqət arayan, Özündənkeçmədə Özünü tapan, Dünyaya, Təbiətə, Cəmiyyətə, Özünə sığmayan Varlıqdır. O, Gərgin Həyat sürür. Dünyaya naməlum gəlib, naməlum da gedir, heç kəs onun kim olduğunu bilmir, çünki Həyati təsəvvürlərə sığmır. Onun ictimai tarixi – özündənayrılma, özünün əksinə çevrilmə, öz İnsani Mahiyyətinin əksinə yaşamaq, Zorakılığın Ruhaniliyi üstələməsi tarixi olub. İnsanın İnsani Mənası isə Peyğəmbərlərin Kəlamlarında, Qəhrəmanların Mənəvi Qüdrətində, Müdriklərin Fikirlərində, Dostluqda, Məhəbbətdə aşkara çıxıb. İctimai Həyat Ruhani Həyata demək olar ki, həmişə düşmən kəsilib, ona görə də İnsan İnsan kimi yaşaya bilməmişdir. İnsanı əhatə eləyən İctimai Dünya demək olar ki, heç vaxt İnsani Dünya olmamışdır. Burada şər, eybəcərlik, yalan, naşılıq çox olmuş, Xeyirin, Gözəlliyin, Həqiqətin üzərinə kölgə salmış, onlara xələl gətirmişdir. Bu baxımdan, Dünya heç vaxt doqmatik nikbinliyin tələbinə tam cavab verməmişdir. Ancaq Dünya həmişə özündən kənara çıxmağa, özündən daha yaxşı olmağa, Mütləqə yaxınlaşmağa can atmışdır. Bu baxımdan, o, bədbinliyə də bəraət qazandırmır.
49
Soyuq, avam nikbinlik də, miskin, zəif bədbinlik də Dünyanın Mənasına yaddır. Dünya Nikbinlik və Bədbinlik anlayışlarının hər ikisindən Yüksəkdir. O, Mütləqə can atandır, ancaq şəri tam yox edən deyil! Gözəllik yaradandır, ancaq mənfiliyi yox edən deyil! Şərdə dayanmır, ondan uzaqlaşmağa səy göstərir, ancaq Şəri özüylə gələcəyə aparır. Dünyanın gedişində İnsanı Hiddətləndirən cəhətlər çoxdur, ancaq gedişin özü Kamilliyə, Gözəlliyə doğrudur. Buna görə də İnsan Dünyadan küsmür, ancaq Dünyayla ayaqlaşmağa da səy etmir; o, Dünyada mövcud olur, ancaq İdealda, Mütləqdə yaşayır, buna görə də özünü və Dünyanı yenidən yaradır.
Xalq Ruhu və cəmiyyətdə bərqərar olan ideologiya – müxtəlif hadisələrdir. Xalq – Mənəvi Ənənənin daşıyıcısı, hifz edəni və gələcək nəsillərə bəxş edənidir. Bu səbəbdən də o, Əbədi Sərvətlər rəmzidir. Cəmiyyət dəyişilir, Xalq Ruhu isə çox cüzi dəyişilməyə məruz qalır, onun yalnız zahiri cəhətlərində, üst qatında dəyişiklik müşahidə olunur. Xalq Ruhunda həmişə Əbədi keyfiyyətlər saxlanılır. Hər yeni cəmiyyət Xalq Ruhunu dəyişdirdiyinə inanır, ancaq gec-tez bu xülya yox olur, məlum olur ki, Xalq cəmiyyət qanunlarına əməl eləyir, an- caq öz qanunları əsasında yaşayır. Bu səbəbdən də qəsbkarların yaratdıqları eybəcər mühitdə belə, Xalq Xalq olaraq qalırdı. Çünki Xalq İnsanların sadəcə cəmi deyil, Birliyidir. Bu Birlik Mənəviyyatın dərinliyində mövcud olur, bu dərinliyə isə cəmiyyət müdaxilə edə bilmir. Bu səbəbdən də cəmiyyət ölür, ancaq Xalq yaşayır. Xalqı Xalq eləyən üç keyfiyyətdir: Etnik Birlik, Mənəvi Birlik, Ərazi Birliyi. Etnik Birlik – Xalqın yaranması, Həyata gəlməsi, İrqi xüsusiyyətləri ilə bağlıdır. Mənəvi Birlik – Dini, Fəlsəfi, Bədii Sərvətlərlə nəsildən-nəsilə keçən, sabit Adət-Ənənələrlə əlaqədardır. Ərazi Birliyi – Vətən anlayışının coğrafi Mənasıyla, Xalqın yaşadığı ümumi məkanı ifadə edir. Bu üç cəhətin hər biri əsasdır.
50
Bu baxımdan, yalnız İdeoloji Birlik əsasında yaradılan və yuxarıdakı amilləri nəzərə almayan Xalq anlayışı çox süni və yanlış anlayışdır. İdeoloji Birlik əsasında ərəblər qəsb etdikləri Xalqlar əsasında yeni vahid Xalq yaratmadılar. Romalılar da öz möhtəşəm imperiyasında Xalqların cəmindən yeni Xalq yetirmədilər. Napoleon – özünü Fransa inqilabının davamçısı kimi qələmə verdi, ancaq inqilabi ideologiya əsasında ümumi bir inqilabi Xalq icad etmədi. Bir-birindən Etnik, Mənəvi və Ərazi cəhətcə fərqlənən Xalqları ümumi, vahid Xalq Birliyi adı altında birləşdirmək yalnız bir nəticə verə bilər: sayca balaca olan Xalqları sayca böyük olan Xalqların içərisində əritmək, böyük xalqı daha da artırmaq, genişləndirmək, gücləndirmək. Doqmatizmin ən böyük günahlarından biri Bəşəriyyəti Xalqlara, Millətlərə qarşı qoymaqdır. Əslində Doqmatizm müxtəlif Xalqlardan, Millətlərdən ibarət olan əlvan və buna görə də Həyati, Təbii Bəşəriyyət tanımır. O, müxtəlifliklərdən təcrid olunmuş Xalqlar, Millətlər, Adət-Ənənələr əlvanlığından azad olunmuş Bəşər tanıyır. Bu səbəbdən də o, Millətlərin gec-tez aradan qaldırılmasını, bir-birinə qovuşmasını və az qala bir dildə danışmasını, Vahid Bəşəriyyət Varlığında itməsini – qarşısıalınmaz mütərəqqi hadisə sayır. Narahat olanları sakitləşdirmək üçün Doqmatizm Millətlərin bir-birinə qovuşmasını uzaq gələcəyin öhdəsinə buraxır. Ancaq bununla zərərli fikrin təhlükəli mənası dəyişilmir. Hər halda biz bilməliyik ki, gec-tez ayrı-ayrı Xalqlar əvəzinə yeganə, vahid bəşər əmələ gələcək, həmin bəşərin vahid mədəniyyəti olacaq və beləliklə də həlli çətin olan Milli məsələ öz qəti, tam “həlli”ni tapacaq.
Sual olunur: Həyatı Müxtəliflik, Əlvanlıq, Çoxcəhətlilik Gözəlliyindən təcrid edən Yeknəsəq Dünya cənnətdən çox cəhənnəmə bənzəməzmi? Digər tərəfdən, əgər Millətlər aradan qalxacaqsa, onda onların çiçəklənməsi nəyə gərəkdir? Bu, təxminən şaqqalanmağa hazırlanan qoyunun qəssab əlinə keçməmişdən qabaq kökəldilməsinə bənzəmirmi? Xalqa deyirlər ki, Mədəniyyətini, Tarixini, Dilini öyrən, sonra da məlum olur ki, Xalq özü gec-tez itəcək. Bu ona bənzəyir ki, məhsulu becərəsən, biçəsən, anbara doldurasan, sonra da anbarı yandırasan. Doqmatizm Xalqlara çox fəlakətli aqibət hazırlayır. Azərbaycanlıların özlərinə məxsus tarixi taleyi var: Etnik cəhətcə biz Oğuz Türkləriyik, Səlcuqların varisləriyik. Yüklə 3,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|