Microsoft Word ?liyeva Nuran?Pul siyas?tinin n?z?ri v? ?m?li probleml?ri docx
Yüklə 0,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
47 islahatı demək deyil. Amma adətən deflyasiya islahatın ilkin elçisidir və onun keçiriləcəyindən xəbər verir. Deflyasiya terminin başqa bir izahatı da vardır: Deflyasiya bazarda tələb və təklif həcminin azalması və bu əmtəələrin alınmasına vəsaitlərin həcminin aşağı düşməsi səbəbindən qiymətlərin enməsidir. Deflyasiya məhsula olan tələbin azalması, təklifin həcminin artması, əmtəənin həddindən artıq çox istehsalı, pula tələbatın artması yaxud əldə edilməsi mümkün olan vəsaitlərin yaxud kreditlərin azalması ilə baş verə bilər. 2. Denominasiya - köhnə pul nişanlarının müəyyən proporsiyalara uğun şəkildəyeniləri ilə əvəz edilməsi sayəsində pul vahidinin böyüdülməsidir. Bu zaman böyütmə əmsalı qismində 10, 100, 1000 kimi rəqəmlər çıxış edir. Təbii ki, bu halda həmin nisbəti həmçinin bütün məhsul və xidmətlərin qiymətinə, taariflərə, əməkhaqqı və təqaüdlərə də tətbiq edilir. Bu pul dövriyyəsini və pul uçotunu sadələşdirir. Proses inflyasiyanın müəyyən səviyyəyə saldıqdan sonra həyata keçirilir. 2004-cü ildən etibarən Azərbaycanda iqtisadi islahatların yeni mərhələsinin başlanmasında, ardınca isə ölkənin dünyada ən sürətli inkişaf edən iqtisadiyyata malik olmasında mühüm şərtlərdən biri də milli valyutanın – manatın yenilənməsidir. Şəkil 1.Manatın məzənnəsi və inflyasiya faiz dərəcəsi. Azərbaycanın milli valyutası dövriyy kifayət qədər mürəkkəb dövrünü ya iqtisadi böhran nəticəsind dünyada və qonşu ölkəl ildə manatın dollarla nisb manat dollara nisbətdə keçirdiyi sərt pul-kredit siyas qədər bahalaşıb. Bu tendensiya 2004 isə Azərbaycan prezidentinin f və manatın denominasiyası h 2005-ci ildə Azərbaycanın sosial perspektivlərə, əhalinin real pul g azaltmağa, xarici investisiyaları stimulla başlaması çox keçmədə 2005-ci ilin fevral ayının 7 Respublikasında pul niş dəyişdirilməsi (denominasiyası) haqqında” f manatın denominasiyası h rbaycanın milli valyutası dövriyyəyə təzə buraxılandan sonra bir müdd b dövrünü yaşayıb. 90-cı illərin əvvəllə sində manat sürətlə dəyərdən düşüb, buna h lərdə gedən proseslər öz təsirini göstərib. N larla nisbətdə kursunda stabilləşmə başlayıb. 1999 15 faiz möhkəmlənib. Sonradan Milli Bankın h kredit siyasətini yumşaltması nəticəsində 1 dollar 4940 manata ıb. Bu tendensiya 2004-cü ilin sonuna qədər davam edib. 2005 rbaycan prezidentinin fərmanı əsasında ölkədə əsaslı pul islahatı ba manatın denominasiyası həyata keçirilib. rbaycanın sosial-iqtisadi inkişafı baxımından uzunmüdd halinin real pul gəlirlərinin qorunmasına, yüks a, xarici investisiyaları stimullaşdırmağa hesablanmış ə n öz müsbət nəticələrini verməyə başlayıb. Qeyd ed ın 7-də Azərbaycanda prezidentin imzaladı Respublikasında pul nişanlarının nominal dəyərinin və qiymətl si (denominasiyası) haqqında” fərmanına əsasən milli valyuta olan manatın denominasiyası həyata keçirilib.Həmin fərmana uyğun olaraq, 1 yeni 48 buraxılandan sonra bir müddət ə rində cərəyan edən üb, buna həm ölkədə, həm rib. Nəhayət 1996-cı layıb. 1999-cu ildə isə nib. Sonradan Milli Bankın həyata 1 dollar 4940 manata r davam edib. 2005-ci ildə saslı pul islahatı başlayıb afı baxımından uzunmüddətli rinin qorunmasına, yüksək inflyasiya riskini a hesablanmış pul islahatının ş layıb. Qeyd edək ki, rbaycanda prezidentin imzaladığı “Azərbaycan tlər miqyasının n milli valyuta olan ğ un olaraq, 1 yeni 49 manat 5000 köhnə manata bərabər tutulub. Yeni nəsil pul nişanları – 5, 10, 20, 50 və 100 manat dəyərində əskinazlar, həmçinin 1, 3, 5, 10, 20 və 50 qəpik dəyərində sikkələr dövriyyəyə buraxılıb. Mərkəzi Bank isə yeni manatın dollarla nisbətdə kursunu bərabər elan edib. Pul islahatının başlamasından sonrakı bir il ərzində həm köhnə, həm yeni milli valyuta paralel dövriyyədə olub. 2007-ci il yanvarın 1-dən etibarən ölkə ərazisində yalnız yeni manatdan istifadə edilir. Hazırda Azərbaycan dünyada ən stabil, ən dəyərli pul vahidinə malik olan ölkələrdən biridir. Milli valyutanın kursu dünyanın aparıcı valyutaları – dollar, avro və funt-sterlinq qarşısında davamlı olaraq möhkəmlənib. 2008 – 2010-cu illəri əhatə edən ağır qlobal maliyyə böhranı zamanı da Azərbaycan öz milli valyutasının kursunu sabit saxlamağa nail olub. Nəticədə ölkə əhalisi bu böhranın nəticələrindən ciddi zərər çəkməyib. Beləliklə, Azərbaycanda denominasiya prosesi kifayət qədər yumşaq şə kildə, iqtisadiyyata və ölkənin valyuta siyasətinə hər hansı mənfi təsirsiz başa çatdırılıb. Denominasiya prosesində tədavülə yeni nəsil pul nişanlarının buraxılmasının ə sas məqsədi manatın nominal məzənnəsinin dünyanın aparıcı valyutaların məzənnələrinə uyğun formalaşdırmaq, milli pul nişanları dizaynını, mühafizəsini, nominal strukturunu beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırmaq, məzənnə və qiymətlər miqyasını optimallaşdırmaq, uçot və hesablaşma sistemini sadələşdirməkdən ibarət idi. Bununla yanaşı, yeni nəsil pul nişanlarına keçid pul nişanlarında milli və tarixilik ənənələrini daha qabarıq ifadə edilməsini, ölkədə pul dövriyyəsini yaxşılaşdırılmasını, o cümlədən nağd pulun istehsalı, daşınması, saxlanması və emalı ilə bağlı dövlət xərclərinə qənaət edilməsini təmin etdi. Azərbaycanda yüksək beynəlxalq standartlara cavab verən pul nişanlarının dövriyyəyə buraxılmasını son dövrdə həyata keçirilən mühüm milli layihələrdən biri kimi tarixə keçib. 3. Devalvasiya - latınca – de azalma və valeo – əhəmiyyət daşımaq deməkdir. Bu pul vahidinin (valyutanın) tərkibindəki qızılın miqdarını azaltmaq və ya onun ə cnəbi valyutalara nisbətdə məzənnəsinin aşağı salınmasıdır. Əgər valyuta Yüklə 0,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|