Microsoft Word Lokaútgáfa í einu skjali

---

Samfélag, atvinnulíf og íbúaþróun í byggðarlögum með langvarandi fólksfækkun  

67  

 

NORÐURLAND VESTRA 

 

Norðurland  vestra  nær  frá  Hrútafirði  að  vestan  og  inn  á  Tröllaskaga  í  austri.  Sveitarfélög  í 

landshlutanum eru sjö, en hér eru fjögur þeirra til umfjöllunar. Landsvæði þessara sjö sveitarfélaga 

nær  yfir  13.105  km

2

.  Þau  fjögur  sem  hér  er  fjallað  um  eru  Húnaþing  vestra  og þar  með  talinn 

Bæjarhreppur sem sameinaðist Húnaþingi vestra í janúar 2012, Húnavatnshreppur, Blönduóssbær og 

Sveitarfélagið  Skagaströnd.  Þessi  fjögur  (fyrrum  fimm)  sveitarfélög  ná  yfir  alls  7.072  km

2

.  Á 

Norðurlandi  vestra búa ríflega sjö þúsund manns, þar  af  2.885   í þessum fjórum sveitarfélögum. Í 

Húnaþingi  vestra  eru  tveir  þéttbýliskjarnar,  Hvammstangi  og  minni  kjarni  á  Laugarbakka.  Tveir 

þéttbýliskjarnar eru í hinum sveitarfélögunum, Blönduós og Skagaströnd.   

Bæjarhreppur  sameinaðist  Húnaþingi  vestra  í  janúar  2012,  en  þegar  skýrsluhöfundar  voru  í 

gagnaöflun og heimsóttu svæðið var fundað með þáverandi sveitarstjórn og liggur sá fundur m.a. til 

grundvallar þessari umfjöllun. Því er víða fjallað um Bæjarhrepp sem slíkan, þótt hann sé ekki lengur 

til sem sjálfstætt sveitarfélag.   

Þóroddur Bjarnason telur í greiningu sinni eðlilegt að fjalla um Húnavatnssýslur og Skagafjörð sem tvö 

aðskilin svæði. Hann flokkar Húnavatnssýslurnar sem varnarsvæði, en Skagafjörður fellur hins vegar 

undir vaxtarsvæði ásamt m.a. Eyjafjarðarsvæðinu (Þóroddur Bjarnason, bls. 9-12). Það hefði því mátt 

fjalla um öll sveitarfélög í Húnavatnssýslu, bæði austur og vestur, sem eitt svæði í stað þess að skipta í 

vestur- og austursvæði  eins og hér  er  gert. Það er  í samræmi  við gömlu sýslumörkin, nema hvað 

tilkoma Bæjarhrepps í Strandasýslu breytir myndinni. Það er af ýmsum ástæðum eðlilegt  að skipta 

þessu svona, t.d. eru þetta tvö vinnusóknarsvæði, annars vegar svæðið út frá Hvammstanga, sem er 

frá Borðeyri  og að  Vatnsdal,  en  hins vegar  nágrenni  Blönduóss sem nær  líka yfir  Skagaströnd  og 

dalina  í  Austur-Húnavatnssýslu.  Austursvæðið  skarast  svo  við  vinnusóknarsvæði  Sauðárkróks 

(Byggðastofnun, Vinnusóknarsvæði þéttbýlisstaða 2011). Hvammstangi er mitt  á milli Akureyrar og 

Reykjavíkur  og íbúar  Húnaþings vestra  sækja  mikið  þjónustu  suður  yfir  Holtavörðuheiði.  Austur-

Húnavatnssýsla liggur mun nær Skagafirði og Akureyri og  því eðlilegt  að þaðan sé leitað þjónustu 

austur á við.   

Mikið samstarf var milli Húnaþings vestra og Bæjarhrepps fyrir sameiningu. Bæjarhreppur hafði (ári 

fyrir  sameiningu)  gengið  úr  Fjórðungssambandi  Vestfjarða  og  fengið  aðild  að  SSNV,  Samtökum 

sveitarfélaga á Norðurlandi vestra. Eflaust  spila margir þættir inn í þessa þróun mála. Með vegi um 

Arnkötludal töldu ýmsir að útséð væri um vegabætur gegnum Bæjarhrepp og norður Strandir og því 

vandséð  að  íbúar  hreppsins  gætu  átt  samstarf  við  sveitarfélög  á  Ströndum  með  góðu  móti. 

Meginhluti  byggðarinnar  liggur  nær  Húnaþingi  vestra og samgöngur  þangað eru ágætlega greiðar. 

Byggðin við Hrútafjörð er einnig eitt vinnusóknarsvæði.   

Samgöngur eru í allgóðu horfi á svæðinu, enda liggur þjóðvegur eitt  í gegn og ýmsir tengivegir eru 

malbikaðir.  Vegir  í  Bæjarhreppi  eru  að  mestu  malarvegir  og ekki  alltof  góðir.  Einnig  eru  slæmir 

malarvegir  víða  í  Húnavatnssýslum.  Eftir  að  vegurinn  yfir  Þverárfjall  var  opnaður  hefur  samstarf 

austur á við aukist og dæmi um að fólk úr Austur-Húnavatnssýslu sæki vinnu á Sauðárkrók, og öfugt. 

Landshlutinn er  sá eini  utan áhrifasvæðis höfuðborgarinnar  þar  sem ekki  eru flugsamgöngur. Eina 

vegaverkefnið  á  samgönguáætlun  fyrir  þetta  svæði  er  lagning  nýs  vegar  milli  Skagastrandar  og 

Blönduóss (Samgönguáætlun bls. 179). Vegalengdir eru sýndar í eftirfarandi töflu:   

---

Samfélag, atvinnulíf og íbúaþróun í byggðarlögum með langvarandi fólksfækkun  

68   

Staðir sem farið er milli 

Fjöldi km á 

milli staða 

Akureyri

 

Hvammstangi

 

203

  

Blönduós

 

144

 

Reykjavík

 

Hvammstangi

 

197

  

Borðeyri

 

171

  

Skagaströnd

 

267

  

Blönduós

 

244

 

Hvammstangi

 

Borðeyri

 

42

  

Laugarbakki

 

9

 

Sauðárkrókur

 

Skagaströnd

 

52

  

Blönduós

 

47

 

Blönduós

 

Skagaströnd

 

23

  

Húnavellir

 

19

 

www.vegagerdin.is   

Byggðastofnun  gerði  tvær  kannanir  í  tengslum  við  þessa  skýrslu.  Í  fyrsta  lagi  voru  sendir  út 

spurningalistar  til  sveitar- og bæjarstjóra þar  sem spurt  var  um framboð á þjónustu í sveitar- eða 

bæjarfélaginu.  Úrvinnsla  svaranna  birtist  í  umfjöllun  um  þjónustuþætti  og  er  þá  jafnan  vísað  til 

þjónustukönnunarinnar. Svör bárust ekki úr Húnaþingi vestra. Þá var gerð viðhorfskönnun meðal íbúa 

20-39 ára í þeim sveitarfélögum sem þessi skýrsla fjallar um. Svarhlutfall var fremur lágt, eða kringum 

20% sem þýðir að ekki er hægt að alhæfa út frá svörunum, en þau gefa engu að síður vísbendingu um 

viðhorf  þessa  hóps.  Svarendur  á  Norðurlandi  vestra  voru  30  af  286  alls.  Greinargerð  um 

viðhorfskönnuna er að finna í viðauka með þessari skýrslu.   

Nokkrar  niðurstöður úr  viðhorfskönnun meðal  íbúa 20-39 ára í fjórum (fimm)  sveitarfélögum á 

Norðurlandi vestra:  

- 

Svipað hlutfall sagðist  ætla að flytja á næstu fimm árum á Norðurlandi vestra, Norðurlandi 

eystra og á Austurlandi, eða um 40% svarenda. Hafa ber  í huga að svarhlutfall var  lágt  og 

svarendur af þessu svæði einungis tæplega 30. Engu að síður gefa svörin nokkra vísbendingu.   

Ætlarðu að flytja frá byggðarlaginu á næstu fimm árum?   

- 

Um  27% svarenda  á  svæðinu  sögðu  atvinnulíf  mjög eða  frekar  fjölbreytt,  sem  er  hærra 

hlutfall  en í öðrum landshlutum. Engu að síður  telur  meirihluti  að atvinnulíf  sé frekar  eða 

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

%

Já

Nei

---