Microsoft Word lviyy lsahib q z m mm dovan n docx

---

 

                    

Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi 

                     Azərbaycan Dövlət   qtisad Universiteti 

                                    Magistratura Mərkəzi 

                                                                                   Əlyazması hüququnda 

                                                          

                                        

                                            

   Ülviyyə Əlsahib qızı Məmmədovanın 

           "Müəssisənin gəlir və xərclərinin uçotunun təkmilləşdirilməsi" 

                                               Mövzusunda 

 

 

                     MAG STR D SSERTAS YASI 

 

xtisasın şifri və adı:             M010002                  "Mühasibat uçotu və Audit" 

 Elmi rəhbər: 

                                                  i.e.n., dos. M. C. Hacıyeva 

Magistr proqramının rəhbəri:                                  i.e.n., dos. Ə.N. Daşdəmirov      

 Kafedra müdiri:                                                      i.e.n., prof. S. M. Səbzəliyev 

                                                   

                                                    BAKI-2015                      

                        

---

 

 

 

---

 

Mündəricat 

ş

in ümumi xarakteristikası..........................................3-12

 

I Fəsil. Müəssisənin gəlir və xərclərinin mahiyyəti,  

təsnifatı və tanınması xüsusiyyətləri.................................................................13-27                            

1.1  darəetmə qərarlarının qəbulu üçün xərclərin mahiyyəti və təsnifatı.............13-20 

1.2 Müəssisənin gəlir və xərclərinin tanınması qaydaları....................................21-27 

II Fəsil. Xərclərin uçotu və məhsulların maya  

dəyərinin kalkulyasiyası metodları....................................................................28- 60 

2.1 Xərclərin sifariş metodu ilə uçotu xüsusiyyətləri...........................................  28-32 

2.2 Xərclərin proseslər üzrə uçotu metodunun xüsusiyyətləri...............................32-38 

2.3 Kompleks xərclərin bölüşdürülməsinin mövcud  

metodları və onların təkmilləşdirilməsi istiqamətləri.............................................38-42 

2.4 Tam və dəyişən xərclər üzrə məhsulların maya dəyərinin  

kalkulyasiyası metodları.........................................................................................42-49 

2.5 Xərclərin uçotunun funksional metodu............................................................50-61 

III Fəsil. Beynəlxalq və Milli Mühasibat Uçotu Standartları  

ə

sasında gəlirlərin uçotda əks etdirilməsi xüsusiyyətləri..................................62-76 

3.1  Malların satışından və xidmətlərin göstərilməsindən alınan  

gəlirlərin sintetik və analitik uçotu.........................................................................62-66 

3.2 Faizlərdən, royalti və dividendlərdən yaranan gəlirlərin  

sintetik və analitik uçotu........................................................................................66-71 

3.3 Gəlirlərin hesabatda təqdim edilməsi və açıqlanmasının  

mövcud vəziyyəti və təkmilləşdirilməsi imkanları................................................71-76 

Nəticə.....................................................................................................................77-79 

Ə

dəbiyyat siyahısı.................................................................................................80-83 

---

 

 

3 

                   şin ümumi xarakteristikası

 

       Mövzunun  aktuallığı.  Müəssisədə  gəlirlərin  və  xərclərinin  uçotunun 

təkmilləşdirilməsi  yönündə  müasir  zamanın  tələblərinə  uyğun  olaraq  bir  sıra  işlər 

aparılır.  Keçmiş  sözü  gedən  metodların  zamanla  öz  funksiyasını  yerinə  yetirə 

bilməməsi,  aktuallığını  itirməsi,  dünyada  yeni  anlayışların  və  yeni  fenomenlərin 

yaranması  da  yeni  növ  uçot  prosedurlarının  yaranmasına  və  inkişafına  öz  təsirini 

göstərməkdədir.  Bu  zaman  müəssisənin  fəaliyyət  sahəsindən,  istehsal  etdiyi 

məhsullardan və ya xidmət növlərindən asılı olaraq hər bir müəssisəyə görə spesifik 

fərqliliklər  də  nəzərə  çarpır.  Sözü  gedən  dissertasiya  işində  qarşıya  qoyulan  suallar 

cavablandırılmışdır.  Bu  zaman  xərclərin  və  gəlirlərin  bir  əlamətlərinin  ayrıca  təhlili 

aparılmış və bu spektorda məlumatlar verilmişdir.  

       Əgər  gəlirlərin,  pul  vəsaitlərinin  defisiti  baş  verərsə,  bu  özlüyündə  çox  böyük 

neqativ hallara gətirib çıxarır.  Bu zaman bütövlükdə müəssisələr öz öhdəliklərini icra 

edə  bilmirlər.  Gəlirlərin  müasir  dövrdə  aktuallığını  araşdırmaq  üçün  onların 

çatışmadığı  zaman  hansı  neqativ  hallar  yaratmasına  diqqət  yetirmək  də  lazımdır. 

Gəlirlərin çatışmaması özünü aşağıdakı hallarda göstərir: 

•  Büdcə və malgöndərənlər qarşısında kreditor borclarının artması halları; 

•  Əmək haqqı və ödənişlərdəki gecikmə halları; 

•  Bank kreditləri üzrə gecikdirilmiş borcların xüsusi çəkisinin artması; 

•  Firma və şirkətlərin likvidliyinin aşağı düşməsi və s. bu kimi hallar. 

       Gəlirlərin çatışmazlığı səbəbləri bunlardır: 

  stehlakçıların və alıcıların tam və ya qismən itirilməsi; 

  Zəif maliyyə planlaşdırılması; 

  Xərclər üzərində zəif nəzarətin olması; 

  Kadrların ixtisasının aşağı səviyyədə olması; 

    nfilyasiya təzyiqinin olması; 

  Vergi təzyiqlərinin olması; 

---