Microsoft Word m vzu docx

Mülki  müdafiə  sisteminin,  həmçinin  hüquqi  şəxslərin  rəhbər  və  mütəxəssislərinin 
hazırlanması  ali  və  orta  ixtisas  tədris  müəssisələrində,  ixtisas  artırma  müəssisələrində, 
xüsusi təlim kurslarında və bilavasitə iş yeri üzrə həyata keçirilir. 
 
Maddə 20.    Mülki müdafiə sahəsində 
fəaliyyətin qanuniliyinə nəzarət 
 
Mülki  müdafiə  sahəsində  fəaliyyətin  qanuniliyinə,  obyekt,  qüvvə  və  vəsaitlərdən 
səmərəli və təyinatı üzrə istifadə edilməsinə idarə nəzarətini Azərbaycan Respublikasının 
müvafiq icra hakimiyyəti orqanı həyata keçirir. 
Mülki  müdafiə  sahəsində  qanunların  eyni  cür  və  dürüst  icra  və  tətbiq  olunmasına 
Azərbaycan  Respublikasının  Baş  Prokuroru  və  ona  tabe  olan  prokurorlar  Azərbaycan 
Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən olunmuş qaydada nəzarət edirlər. 
 
Maddə 21. Vəzifəli şəxslərin və vətəndaşların məsuliyyəti 
 
Bu  Qanunun  tələblərinin  pozulmasında  təqsirli  olan  şəxslər  Azərbaycan 
Respublikasının qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş qaydada məsuliyyət daşıyırlar. 
 
    «Mülki  müdafiə  haqqında»  Azərbaycan  Respublikası  Qanununun  tətbiq 
edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı 
Qəbul edilmişdir: 18 aprel 1998-ci il, № 700. 
 
2-ci  sual.  Fövqəladə  halların  təsnifatı,  onların  yaranma  səbəbləri  və 
anlayışı. 
 
Bəşər cəmiyyətinin inkişafına nəzər saldıqda bütün tarixi dövrlərdə fövqəladə һalların 
baş  verdiyi  məlum  olur.  Tarixi  faktlar  göstərir  ki,  fövqəladə  һalların  əksəriyyəti  həyat 
fəaliyyətinin  pozulması,  çoxsaylı  insan  ölümü,  təbii  aləmdə  ciddi  dəyişikliklərin 
yaranması ilə, insanlara və ətraf müһitə böyük ziyan dəyməsi ilə nəticələnmişdir.  nsan 
cəmiyyətinin ilk dövrlərində fövqəladə һallar, əsasən, təbii xarakter daşımış və kortəbii 
fəlakətlərlə əlaqədar olmuşdur.  
Fövqəladə  hadisələr  dolayı  iqtisadi  zərəri  -  zədələnən  və  onların  işi  ilə  bağlı 
kooperasiyada  olan  müəssisələr  dayanarkən  məhsul  istehsalının  azalması  və  işçilərin 
xilasetmə işlərinə cəlb edilməsi ilə əlaqədar olaraq məhsulların maya dəyərlərinin artması 
və  bu  kimi  analoji  cavab  reaksiyalarının  verliməsi  ölkə  daxilində  iqtisadi  və  sosial 
vəziyyətin pisləşməsi, bir çox hallarda isə ağırlaşması ilə nəticələnə bilir.  
 
FH yaranma səbəblərinə, yayılma surətinə və miqyasına görə dərəcələnirlər. 
Yaranma  səbəblərinə  görə  fövqəladə  hadisələr  təbii,  ekoloji,  texnogen  və  sosial  -
siyasi mənşəli  fövqəladə hadisələr kimi təsnif edilir. 
 
Fövqəladə halların inkişaf mərhələkləri:  
 
Bütün növ fövqəladə hadisələr öz inkişafında 4 mərhələdən (fazadan) keçirlər: 
  
1.  Normal  vəziyyətdən  və  ya  haldan  fərqlənən  halların  əmələ  gəlməsi  və  onların 
toplanması. Bu hal bir neçə sutka, ay, bəzi hallarda- illərlə və on illərlə davam edə bilər. 
2. Fövqəladə hadisənin əsasında olan vəziyyətə təkan vermək. 
3. Fövqəladə hadisənin baş vermə prosesi- bu zaman əhaliyə, obyektlərə, ətraf mühitə 
mənfi təsir edən risk faktorlarının (enerjinin və ya maddənin) azad olması prosesi gedir. 
4.  Azalma,  sönmə  mərhələsi  -  baş  vermiş  fövqəladə  hadisənin  qalıq  faktorlarının 
təsirinin  azalması.  Bu  mərhələ  təhlükə  mənbəyinin  qarşısının  alınmasından 
(azaldılmasından),  lokallaşdırılmasından  onun  nəticələrinin  tam  aradan  qaldırılması 
müddətini əhatə edir. Bu mərhələnin müddəti illərlə davam edə bilər. 
 
 

---

    I.  FÖVQƏLADƏ HAD SƏLƏR N TƏSN FATI  
   Fövqəladə  hadisə  –  insan tələfatına, insanların  səhhətinə və  ya  ətraf  mühitə  ziyan 
vurulmasına,  əhəmiyyətli  maddi  itkilərə  və  insanların  həyat  fəaliyyəti  şəraitinin 
pozulmasına  səbəb  ola  biləcək  və  ya  səbəb  olmuş  hərbi  əməliyyatlar,  qəza,  təbii  və  ya 
digər fəlakət nəticəsində müəyyən ərazidə yaranmış vəziyyətdir.  
    Fövqəladə hadisələr qiymətləndirilməsinə və onlara qarşı adekvat tədbirlər görmək 
üçün  tiplərinə,  növlərinə,  miqyasına,  nəticələrinin  ağırlığına,  habelə,  digər  əlamətlərinə 
görə təsnif edilir.  
   Əgər, ehtimal olunan bütün fövqəladə hadisələri cəm halında götürsək, onda onları 
iki növə ayırmaq olar.     
                 -  Münaqişəli;  
                 -  Münaqişəsiz fövqəladə hadisələr.  
 
Münaqişəli fövqəladə hadisələrə:  
-  hərbi toqquşmalar;  
-  ekstremist siyasi mübarizə;  
-  sosial partlayışlar;  
-  milli və dini zəmində olan münaqişələr;  
-  terrorizm;  
-  tüğyan edən cinayətkarlığı aid etmək olar.  
 
Münaqişəsiz fövqəladə hadisələr:  
 
- təbii;  
- ekoloji;  
- texnogen xarakterli növləri nəzərə çarpır. 
 
Belə hadisələri onların mənşəyinə, xassələrinə görə xarakterizə edən bir çox əlamətləri 
üzrə qruplaşdırıb, təsnif etmək mümkündür.  
  Respublikamızın  ərazisində  bütün  bu  növ  fövqəladə  hadisələrin  baş  vermə  ehtimalı 
mövcuddur. 
 
Təsir dairəsinə (miqyasına) və nəticələrinin ağırlığına görə, fövqəladə hadisələr:  
1. Lokal (qismən);  
2. Obyekt miqyaslı (səciyyəli);  
3. Yerli;  
4. Regional;  
5. Dövlət əhəmiyyətli (milli);  
6. Qlobal xarakterli ola bilər.  
Lokal  (qismi)  hadisələr  -  iş  yerndən  (iş  sahəsindən),  mənzildən  kənara  yayılmır. 
Zərərçəkənlərin sayı 10 nəfəri keçmir.  
Obyekt  miqyaslı  hadisələr  -  sənaye  obyektində,  bina  və  ya  qurğu  hüdudlarında 
məhdudlaşır.  Həlak  olanların  sayı  10  nəfərə  qədər,  zərər  çəkən  əhalinin  sayı  100-dən  
1000-ə qədərdir.  
Yerli hadisələr - ancaq yaşayış məntəqəsinin, təkcə bir şəhərin və ya kənd təsərrüfatı 
müəssisəsinin ərazisində özünü göstərir. Həlak olanların sayı 100-dən 1000 nəfərə qədər, 
zərər çəkən əhalinin sayı 10.000-dən  125.000-ə qədərdir.  
Regional  fövqəladə  hadisə    -  bir  neçə  sənaye  və  ya  kənd  təsərrüfatı  rayonlarını, 
bütünlüklə  şəhəri  və  onun  ətraflarını  əhatə  edir.  Həlak  olanların  sayı  1.000-dən  25.000 
nəfərə qədər, zərər çəkən əhalinin sayı 125.000-dən  500.000-ə qədərdir.  
Dövlət  əhəmiyyətli  (milli  miqyaslı)  fövqəladə  hadisələr  –  respublikanın  xeyli 
ə
razilərini əhatə edən, lakin dövlətin inzibati sərhədlərindən kənara çıxmayan hadisələrə 

---