Microsoft Word mahmudlu ayxan doc
Yüklə 0,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
8
1.
üçün şəraitin təmin edilməsi; 2.
Maliyyə resurslarının bölüşdürülməsi və istifadəsinin səmərəli sisteminin müəyyən olunması; 3.
stimullaşdırılmasının təşkili; 4.
Strategiyanın dəyişən məqsəd və vəzifələrinə uyğun maliyyə mexanizminin işlənilməsi və inkişafı; 5.
Dövlətin maliyyə siyasətinin məzmunu və onun əsas istiqamətləri cəmiyyətin inkişafında dövlətin rolu haqqında elmin inkişaf səviyyəsindən asılıdır. Bazar iqtisadiyyatına keçid dövrünün məqsədi və proqrammı sonrakılar idi; yeni iqtisadi sistemi və yeni cəmiyyətin əsaslarını yaratmaq. Bu məqsədin əsas vəzifəsi sonrakı idi; özəlləşdirmə, yəni, dövlət mülkiyyətinin vətəndaşlara verilməsi, özəlləşmə – insanların ölkənin milli sərvətində payına olan hüququnu təmin etmək demək idi. Bazar iqtisadiyyatı şəraitində dövlətin yeni maliyyə-kredit siyasətinin əsasını aşağıdakılar təşkil edirdi: - pul sisteminin sabitliyini və möhkəm manatı təmin etmək; - pul-kredit sistemində mərkəziyyət saxlamaq; - valyuta əməliyyatlarına olan inhisarı ləğv etmək; - əhalinin əmanətlərinin cəlb edilməsi zəruriliyi; - sair. Bazar iqtisadiyyatına keçid dövründə maliyyə siyasəti büdcə xərclərinin ixtisarını (büdcənin balanslaşdırılması üçün nəzərdə tuturdu; istehsal təyinatlı kapital qoyuluşunu, məqsədli əhəmiyyətini itirən xərclər. Əvvəllər qəbul edilmiş investisiya proqramlarını, zərərli müəssisələrə dotasiyanın verilməsini və s.) Yeni maliyyə siyasəti maliyyə sisteminin bütün həlqələrinin yenidən qurulmasını tələb etdi. Bununla əlaqədar Milli Məclis tərəfindən bir sıra qanunlar
9 qəbul edildi; Büdcə sistemi haqqında, sığorta haqqında, bank sistemi haqqında, vergilər haqqında. Azərbaycanda bazar maliyyə-kredit mexanizminin hazırlanmasında 1994-cü ildə Milli Məclis tərəfindən qəbul edilən «Müəssisələr haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu böyük rol oynadı. Bu qanun Azərbaycan Respublikası ə razisində fəaliyyət göstərən müəssisələrin təşkilati-hüquqi formalarını, onların yaradılması, idarə edilməsi və fəaliyyəti prinsiplərini müəyyən edir, müəssisələrin təsərrüfat müstəqilliyinə və hüquq bərabərliyinə təminat verir. Qnunla göstərilir: «Azərbaycan Respublikasında mülkiyyət haqqında Azərbaycan Respublikası qanununa uyğun olaraq dövlət, kollektiv, xüsusi və qarışıq mülkiyyət formalarına əsaslanan müəssisə növləri fəaliyyət göstərə bilər. «Müəssisə haqqında» Azərbaycan Respublikası qanunun maliyyə aspektləri sonrakılarda öz ifadəsini tapır. Müəssisənin əmlakının təşkili və mənfəətinin bölüşdürülməsi onun nizamnaməsi ilə müəyyən edilir; müəssisənin əmlakı onun ə sas fondlarından və dövriyyə vəsaitlərindən, habelə, müəssisənin müstəqil balansında dəyəri göstərilən digər qiymətli əşyalardan ibarətdir. Bazar iqtisadiyyatı qiymətləri liberallaşdırdı. Yəni, indii həm dövlət, həm də müqavilə qiymətləri fəaliyyət göstərir. Belə Ki, müəssisə öz məhsulunu müstəqil, yəni, müqavilə və ya dövlətin tənzimlənən qiyməti ilə sata bilər. Bazar şəraitində iqtisadi və sosial sferaya maliyyə təsirinin əsas metodları aşağıdakılardır; - vergiqoyma; - maliyyə resurslarının manevt edilməsi; - maliyyələşmə; - maliyyə bazarı; - sair.
Dövlət tərəfindən bazar iqtisadiyyatının maliyyə tənzimlənməsinin əhəmiyyəti daha da artır. O müəssisələrə vergiqoyma yolu ilə həyata keçirilir. Beləliklə, yeni iqtisadi dövrün siyasəti sonrakıları nəzərdə tutur; rəqabətin güclənməsi; maliyyə intizamının möhkəmləndirilməsi; dövlət xərclərinin ixtisar 10 edilməsi; idarəetmə xərclərinin təkmilləşdirilməsi; sahibkarlığın inkişafı; maliyyə mexanizminin təkmilləşdirilməsi və sair. qtisadiyyatda mövcud olan yeni mərhələ dövlət büdcəsinin bazar prinsiplərinin daha çox tətbiqini, səmərəli qərarların qəbul edilməsini və s. tələb edir.
Beləliklə, keçid dövrünün başa çatması və yeni dövrün başlanması büdcədən verilən botasiyanın azalması, büdcə xərclərinin, xüsusilə idarəetmə xərclərinin ixtisar edilməsi, iqtisadiyyatda rəqabətin dərinləşməsi və s. nəzərdə tutur. Bütün bunlar isə yeni maliyyə-büdcə siyasətini və ölkədə tam bazar iqtisadiyyatı qanunları ilə işləməyi zəruri edir. Maliyyə siyasətinin mühüm istiqamətlərindən birini büdcə siyasəti təşkil edir. Büdcə siyasətinin ən vacib vəzifələrinə daxildir; dövlət xərclərinə qənaət proqramının realizasiyası; xəzinədarlığın hesablarında dövlət büdcəsinin bütün gəlirlərinin və vəsaitinin mərkəzləşdirilməsi; dövlət borcunun təkmilləşdirilməsi, bütün daxili və xarici borcların yoxlanılması və onların istifadəsinin nəticələrinin təhlil edilməsi.
– dövlət tərəfindən aşağıdakıların müəyyən edilməsi məzərdə tutulur; 1. Dövlət büdcəsinin gəlirlərinin formalaşma mənbələri; 2. Büdcə xərclərinin daha vacib istiqamətləri; 3. Büdcə kəsirinin maliyyələşmə mənbələri; 4. Büdcə sisteminin ayrı-ayrı həlqələri arasında qarşılıqlı münasibətlərin prinsipləri. 5. Büdcənin balanslaşdırılmasının mümkün sərhədləri. Bu siyasət Azərbaycan Respublikasının ortamüddətli maliyyə siyasətinin tərkib hissəsi olmaqla, ölkənin sosial-iqtisadi inkişaf konsepsiyasına və proqnoz göstəricilərinə hazırlanılır. Büdcə siyasətini istiqamətləndirən makroiqtisadi göstəricilər mövcud maliyyə-kredit siyasətinin davam etdirilməsini, büdcə və vergi siyasətinin iqtisadiyyatın idarə olunmasındakı birbaşa iştirakının və təsirinin artırılmasını, Yüklə 0,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|