23
Müəssisənin maliyyə siyasətinin mərkəzi həlqəsi kimi təşkilat və pul
vəsaitinin qazanılması prosesinin aparılması çıxış edir.
Müssisə təsərrüfat subyekti kimi xüsusi maliyyə resurslarına malik olduğuna
görə, özünün maliyyə siyasətini sərbəst müəyyən etmək hüququna malikdir.
Müəssisə maliyyə siyasəti
– müəssisənin maliyyə resurslarının idarəolunması
metodlarının mə cmuudur.
Maliyyə siyasətinə daxil olan tədbirlər müəssisənin
maliyyə resurslarının formalaşması və səmərəli istifadə olunmasına yönəldilir.
Müəssisə maliyyə münasibətlərində daha sabit olmalıdır ki, həmin
münasibətlər bazar qanunları şəraitində səmərəli fəaliyyət göstərə bilsin.
Müəssisənin maliyyə siyasətinin məzmunu çoxtərəflidir və aşağıdakı həlqələri
ə
hatə edir:
- maliyyənin inkişafının elmi cəhətdən əsaslandırılmış konsepsiyanın
işlənilməsi. Maliyyənin inkişafına görə, konsepsiya iqtisadi qanunların tələblərinin
öyrənilməsi, təsərrüfatın inkişafının vəziyyətinin hərtərəfli təhlili və müəssisənin
inkişaf perspektivləri əsasında formalaşır;
- perspektiv və cari dövr üçün müəssisə maliyyəsinin istifadəsinin əsas
istiqmətləri müəyyən edilir;
- qoyulmuş məqsədlərə çatmaq üçün praktiki fəaliyyətin həyata keçirilməsi.
Müəssisənin maliyyə siyasətinin işlənilməsindən əsas məqsəd strateji və
taktiki məqsədlərə çatmağı təmin edən effektli sistemin təşkil olunmasıdır.
Müəssisədə maliyyə siyasəti hazırlanan zaman strateji vəzifələrə sonrakılar
daxildir; kapitalın strukturunun optimal müəyyən edilməsi; müəssisənin maliyyə
sabitliyinin təmin olunması; mənfəətin həcminin artırılması; müəssisənin maliyyə
fəaliyyətinin şəffaflığına nail olmaq; müəssisənin investisiya fəaliyyətinin təmin
olunması; müəssisənin maliyyə fəaliyyətində bazar mexanizmlərindən istifadə
olunması; kommersiya kreditlərindən istifadə edilməsi; qiymətli kağızların
buraxılması və s.
Hər bir müəssisə üçün taktiki maliyyə vəzifələri fərdidir. Bu vəzifələr strateji
vəzifələrdən, vergi siyasətindən, istehsalın inkişafı üçün müəssisənin mənfəətindən
istifadə imkanlarından asılıdır.
24
Müəssisələr maliyyə siyasətini işləyən zaman metodik göstərişlərdən də
istifadə edirlər.
Müə ssisə nin maliyyə siyasə tinin iş lə nilmə sinin ə sas istiqamə tlə rinə daxildir:
1.
Müəssisənin maliyyə-iqtisadi vəzyyətin təhlili;
2.
uçot siyasətinin işlənilməsi;
3.
kredit siyasətinin hazırlanması;
4.
xərclər siyasətinin işlənilməsi;
5.
borclar siyasətinin hazırlanması;
6.
dividend siyasətinin işlənilməsi;
7.
maliyyənin idarəolunması siyasətinin hazırlanması.
Müəssisənin sosial-iqtisadi və maliyyə siyasəti mütləq dövlətin iqtisadi, o
cümlədən, maliyyə siyasəti ilə əlaqələndirilməlidir.
Azərbaycan Respublikasının perspektiv üçün sosial-iqtisadi siyasətinin
məqsədi sonrakılardan ibarətdir; əhalinin ardıcıl olaraq həyat səviyyəsinin
yüksəldilməsi; sosial qeyri-bərabərliyin aşağı salınması; Azərbaycanın
müstəqilliyinin və mədəni qiymətlilərinin qorunması; dünyada Azərbaycanın
iqtisadi və siyasi rolunun yüksəldilməsi, prespektivdə iqtisadi siyasət, dünya
bazarında məhsul və xidmətlərin tələbi böyük olan sahələrin inkişafına
yönəldiləcək. Belə yanaşma zamanı ixrac sahələrini (ənənəvi) və «yeni» ixrac
(xidmət) sahələrini ayırmaq olar.
xracatçı müəssisələri mənfəət və amortizasiyanı müəssisənin texniki cəhətdən
silahlandırılmasını stimullaşdırmaq üçün mütləq elə tədbirlər görməlidirlər ki, yerli
maşınqayırma bu tədbirlərdə iştirak etsin.
Ölkədə yenidənbölüşdürmənin vahid kanalı fəaliyyət göstərir; büdcə və
büdcədənkənar maliyyələşmə məqsədli proqramlarda iştirak edir.
Dövlətin iqtisadi siyasəti yeni texnika və texnologiyanın hazırlanması
səviyyəsinin yüksəldilməsini və genişləndirilməsini nəzərdə tutur. Belə proqramm
ölkədə sənayenin, kənd təsərrüfatının, mənzil-kommunal təsərrüfatının və s.
sahələrin inkişafı üçün nəzərdə tutulur və iqtisadiyyatın real sektorunun daha da
təkmilləşdirilməsi və inkişafına yönəldilir.
25
Bazar münasibətləri və müəssisələrin tam sərbəstliyi şəraitində maliyyənin
təşkili hər şeydən əvvəl müəssisənin maliyyə siyasətinin işlənib hazırlanmasını
nəzərdə tutur. Müəssisə təsərrüfat subyekti olmaqla xüsusi vəsaitləri üçün
idarəetmə siyasətini seçmək hüququna malikdir. Müəssisənin maliyyə siyasəti –
müəssisənin maliyyə resurslarının formalaşması və səmərəli istifadə edilməsinə
yönəldilmiş
metodların
məcmuusudur.
Maliyyə
siyasətinin
işlənib
hazırlanmasından məqsəd müəssisənin maliyyəsinin idarə edilməsinin elə səmərəli
sisteminin qurulmasıdır ki, qarşıda duran strateji və taktiki vəzifələrin yerinə
yetirilməsinə bilavasitə əlverişli şərait yaratmaq mümkün olsun. Müəssisənin
maliyyə siyasətinin işlənib hazırlanmasında bir sıra funksional struktur bölmələr
(plan-iqtisadi, maliyyə, mühasibatlıq və başqaları) iştirak edirlər.
Müəssisənin
maliyyəsinin
idarə
olunmasının
maliyyə
siyasətinin
hazırlanmasının əsas istiqamətlərinə aiddir:
1.
maliyyə – iqtisadi vəziyyətin təhlili;
2.
uçot və vergi siyasətinin hazırlanması;
3.
müəssisənin borclanma siyasətinin hazırlanması;
4.
dövriyyə vəsaitinin, kreditorv və debitor borclarının idarə edilməsi;
5.
istehsal xərclərin (məsrəflərin) idarə edilməsi və amortizasiya siyasətinin
seçilməsi;
6.
mənfəətin bölgüsü və istifadəsi (yaxud dividend) siyasətinin seçilməsi;
7.
maliyyənin idarə edilməsi.
Müəssisənin maliyyə siyasəti onun sosial-iqtisadi siyasətinin bir hissəsini
təşkil edir. Müəssisənin maliyyə siyasətinin hazırlanmasından əsas məqsəd
maliyyənin idarəolunmasının səmərəli sistemini qurmaqdır. darəetmənin səmərəli
sistemi müəssisənin fəaliyyətində strateji və taktiki məqsədlərin əldə edilməsinə
yönəldilir.
Müəssisənin maliyyə siyasəti ölkənin iqtisadiyyatının ümumi vəziffətindən və
dövlətin maliyyəsinin inkişaf tendensiyalarından asılıdır. Müəssisələrin maliyyə
siyasətində onun dünya maliyyə bazarlarından asılılığı da nəzərə alınır.
Dostları ilə paylaş: |