Microsoft Word Metodiki vesait-dunya siyaseti doc
Yüklə 89,66 Kb. Pdf görüntüsü
|
| AZƏRBAYCAN RESPUBL KASI TƏHS L NAZ RL Y AZƏRBAYCAN DÖVLƏT QT SAD UN VERS TET Dünya siyasəti
Metodik vəsait
2 2 Proqram Azərbaycan Dövlət qtisad Universitetinin “Beynəlxalq münasibətlər” kafedrasında hazırlanmışdır. Tərtibçi: A. C. SEY DOVA Redaktor: p.ü.f.d V.M.Məmmədzadə Rəyçilər: t.ü.f.d. R.M.Məmmədova t.ü.f.d. A.K.Eyyubov
3 3 Mövzu 1. Dünya siyasətinin inkişaf tarixi Mövzunun proqram sualları
Dünya siyasi sisteminin formalaşması tarixindən. Vestfal sülhü və dünyanın yeni siyasi sisteminin yaranması. XX əsrdə siyasi sistemin inkişafının əsas mərhələləri.
– Dünya siyasətinin bir elm kimi formalaşması – Müstəqil elm sahəsi kimi “dünya siyasəti”nin meydana gəlməsi və inkişafı – “Dünya siyasəti” elm sahəsinin inkişaf mərhələləri və spesifik xüsusiyyətləri – Beynəlxalq institutların öyrənilməsi – Xarici və daxili siyasətin qarşılıqlı asılılığı haqqında təsəvvürlər – Beynəlxalq təşkilatların təhlili – Vestfal sülhü və dünyanın yeni siyasi sisteminin yaranması Məşğələ dərsinin sualları 1. Dünya siyasətinin obyektiv xarakteri 2. Dünya siyasətinin predmeti 3. Dünya siyasəti, müqayisəli politologiya və beynəlxalq münasibətlərin mövzu sahələrinin nisbəti necədir? 4. Dünya siyasəti elmi tədqiqat sahəsi kimi əsas nəyi öyrənir? 5. 1990-cı illərdə beynəlxalq münasibətlər nəzəriyyəsinin inkişafında hansı meyllər özünü büruzə verdi? 6. Dünya siyasətinin kəmiyyət və keyfiyyət metodları dedikdə nə başa düşülür? 7. Dünya siyasətində, eləcə də beynəlxalq münasibətlərdə tədqiqat metodları neçə qrupa ayrılır?
Makro-siyasi səviyyə, qlobal siyasət, transmilli terrorizm, siyasi reallıq, bipolyar struktur, inkişaf proqnozu, kritik nöqtə, dövlət-mərkəzi model, qızğın debat, üç böyük debat, sayentizm, konstruktivizm, qloballaşma, regionlaşdırma, lokallaşdırma, demokratikləşdirmə, avtoritar dövlətlər, tarixi-intuitiv, pozitivist ənənələr.
Mövzu 2. Beynəlxalq münasibətlərdə nəzəri məktəblər
4 4 Mövzunun proqram sualları Realizm və neoralizm. Liberalizm və neoliberalizm. Neomoksizmin əsasları. Postmodernizm və digər nəzəri yanaşmalar. Bəzi milli məktəblərin xüsusiyyətləri.
1. Siyasi elmdə əsas nəzəri məktəb və istiqamətlər 2. Beynəlxalq nəzəriyyələrin əsas nümayəndələri və onların baxışları 3. Klassik realizmin əsas müddəaları 4. Dünya-sistem nəzəriyyəsinin əsas müddəaları 5. Dünya siyasəti nəzəriyyəsinin klassikləri 6. Siyasi realizm cərəyanının nümayəndələri 7. Liberalizm cərəyanının nümayəndələrinin dünya siyasətinə münasibəti 8. Milli dövlət dünya siyasətində 9. Azərbaycan Respublikasında dünya siyasətinin müstəqil elm sahəsi kimi inkişafı Məşğələ dərsinin sualları 1. Neoralizm məktəbi və nəzəriyyəsi xadimlərinin baxışları nədən ibarətdir? 2. Postmodernizmin nümayəndələri kimlərdir? 3. Dünya siyasətinin XX-XXI əsrlərin qovşağındakı inkişafı? 4. Liberalizmin mahiyyəti nədən ibarətdir? 5. Neoliberalizmdə əsas cərəyanlar hansılardır? 6. Beynəlxalq tədqiqatlarda fərdi nəzəriyyələr nə deməkdir? 7. Siyasi realizm nəzəriyyəsinə görə beynəlxalq münasibətlərin əsas qanunauyğunluqları hansılardır? 8. Beynəlxalq münasibətlərin strukturunun üç əsas prinsipi (K.Ualtsun struktur triadası) 9. Plüralizm nədir? 10. Dünya siyasətində qadının rolunu öyrənən nəzəriyyə. Terminlər, anlayışlar Liberal, realist, neomarksist, transnasionaliazm, neorealizm, hərbi komponent, geosiyasi strategiya, informasiya-kommunikativ, anarxiya, postbeynəlxalq, liberal paradiqma, polisentrik, radikal-liberal, mondiallaşma, separatizm, siyasi elita, modernist, postmodernizm, etatizm, milli suverenlik, unitar, struktur triadasi, neonlassik, plüralizm, differensial feminizm.
Mövzu 3. Transmilli aktorlar və siyasi sistemin transformasiyası
5 5 Mövzunun proqram sualları Müasir siyasi sistemdə dövlətlər. Qeyri-hökumət təşkilatları. Qeyri-dövlət aktorları. Beynəlxalq münasibətlər sistemi.
– Hökumətdən kənar milli aktorlar – Beynəlxalq qruplar və təşkilatlanmalar – Transmilli şirkətlərin xarici siyasət üzərindəki təsiri – Beynəlxalq təşkilatların strukturu – Səlahiyyətləri və iştirakçı dövlətlərin tərkibinə görə beynəlxalq təşkilatların bölündüyü qurumlar – Beynəlxalq təşkilatların mahiyyəti və tipologiyası – Müasir dünyada dövlətlərin tipləri.
1. Transmilli şirkətlərdə beynəlxalq kampaniyalar hansı xüsusiyyətlərinə görə fərqlənirlər? 2. Müasir dünya siyasətinin inkişafında TMK-ın rolu? 3. Bretton-Vuds sisteminin konfransının iştirakçıları hansı məqsədlərə əsaslandılar? 4. Siyasi-iqtisadi inkişafın tendensiyaları hansılardır? 5. Qeyri-dövlət aktorlarının müasir dünya siyasətinin inkişafında rolu. 6. TMK-ın qloballaşmanın inkişafında rolu.
Merkantalizm, neomerkantalizm, kvota, QATT, ÜTT, BVT, Bretten-Vuds, Maastrixt müqaviləsi, NAFTA, TMK, subnasional, Lobbi ittifaqı, QA , ATƏM, kəşfiyyat, regional təhlükəsizlik, Nüvə Planlaşdırma Qrupu, dislokasiya, Parlament Assambleyası, BQHT, BHT, Beynəlxalq Amnistiya.
Mövzu 4. XXI əsrin əvvəllərində dünyanın qloballaşması problemləri Mövzunun proqram sualları
6 6 Qloballaşma prosesinə yanaşmalar. Qloballaşmanın təzahürləri. Yeni texnologiyaların inkişafı. Qloballaşma proseslərinin qeyri-tarazlığı. nteqrasiya və derinteqrasiya prosesləri. Demokratlaşma və avtoritarizm.
– Müasir dünyada dünya siyasətinin problemləri və inkişaf istiqamətləri – Qloballaşmanın müasir dünya siyasətinə təsiri – nteqrasiya və derinteqrasiya proseslərinin dünya siyasətinə təsiri – Qloballaşmaya aid edilən məsələlər – Qloballaşmanın müsbət və mənfi cəhətləri – Dünya siyasəti və dünya iqtisadiyyatı qloballaşma şəraitində – Qloballaşma və milli dövlətlərin taleyi – Qloballaşma prosesində udan və uduzan dövlətlər
Qloballaşma, sivilazasiya, təkqütblü, destabilizasiya, humanitar intervensiya hüququ, inteqrasiya, dezinteqrasiya, şenqon kriteriyaları, kommunikasiya, immanent, UN DO, filantrop, investisiya, etnik antoqonizm, kataklizm, keozimilli, sekulyar, avtorkik, demokratik diktatura, fraqmeqrasiya, kvazidövlət.
Məşğələ dərsinin sualları 1. Qloballaşmaya təsir edən amillər hansılardır? 2. nteqrasiya nədir? 3. Dezinteqrasiyaya məruz qalan dövlətlər hansılardır? 4. Qloballaşmanın mahiyyəti nədən ibarətdir? 5. Qloballaşma şəraitində dünya iqtisadiyyatı necə inkişaf edir? 6. Avropa inteqrasiyasında əsas faktorlar? 7. Avropa inteqrasiyasının inkişaf mərhələləri? Mövzu 5. Təhlükəsizlik problemləri və silahlar üzərində nəzarət Mövzunun proqram sualları.
7 7 Təhlükəsizlik anlayışına əsas yanaşmalar. Qızğın silahlanma və silahlar üzərində nəzarət. Silah ticarəti. Terrorizm, narkobiznes və mütəşəkkil cinayətkarlıq problemləri.
– Qloballaşan dünyanın mübarizə apardığı ən böyük problemlərdən biri terrorizmdir. – Dünyanın terrorizmlə mübarizə yolları – Terror qrupları – Dövlət himayəli terrorizm – Müasir dünyada terrorizmə qarşı müqavimət problemləri – Beynəlxalq təhlükəsizliyin hərbi-siyasi aspektləri
REYTERS, terrorizm, FTB, ASALA, təhlükəsizlik dilemması, bakterioloji silah, binar silah, ballistik raket, strateji trioda, beynəlxalq təhlükəsizlik, nüvə çəkindirmə doktrinası, nüvə klubu, Flameldko müqaviləsi, Banqkok müqaviləsi, kibertormorizm, aqressor, narkobiznes, beynəlxalq mütəşəkkil cinayətkarlıq.
1. Müasir dünyada terrorizmə qarşı müqavimət problemləri hansılardır? 2. Terror aksiyalarının həyata keçirilməsi vasitələri. 3. Terrorizm növləri. 4. Beynəlxalq təşkilatların terrorizmlə mübarizə yolları. 5. Ən çox terrora məruz qalan ölkələr. 6. Müasir terrorizmin xüsusiyyətləri. 7. Atom silahının yayılmasının qarşısının alınması yolları. Mövzu 6. Müasir dünyada münaqişələr. Demoqrafiya və ekologiya problemləri Mövzunun proqram sualları
8 8 XX əsrin sonu – XXI əsrin əvvəllərinin münaqişələrinin özəllikləri. Münaqişələrə təsir formaları və mexanizmləri. Demoqrafik vəziyyət və perspektivlər. Ekoloji problemlərin kəskinləşməsi. Bilməli – Demoqrafiya və dünya əhalisi – Ümumdünya problemlərinin dünyanın müxtəlif regionlarında inkişaf istiqamətləri və xüsusiyyətləri – Dünyada əsas münaqişə ocaqları – Ermənistanın Cənubi Qafqazda təhlükə mənbəyinə çevrilməsi – Ekoloji təhlükəsizlik dünya ölkələrini narahat edən əsas problem kimi. Terminlər və anlayışlar Demoqrafiya, ekoloji təhlükəsizlik, atmosfer, enerji təhlükəsizliyi, enerji faktoru, enerji diplomatiyası.
1. Əsas münaqişə baş verən zonalar. 2. XX əsrin sonu XXI əsrin əvvəllərində baş verən münaqişələrin digər münaqişələrdən fərqi. 3.
4. Ekoloji təhlükəsizlik hansı ölkələr üçün aktualdır? 5. Demoqrafik problem yaşayan ölkələr. 6. Dünyada ən çox yayılan ekoloji problemlər. 7. Hansı ekoloji problemlər qlobal xarakter yaşayır? 8. Münaqişələrin qarşısının alınması yolları 9. Münaqişələrin sülh yolu ilə tənzimlənməsi məqsədilə ona təsir metodları. Mövzu 7. Dünya siyasətinin iqtisadi tərkibi Mövzunun proqram sualları Ümumdünya siyasi iqtisada əsas yanaşmalar. Merkantalizm, proteksionizm anlayışları. qtisadi liberalizm. Bretton-Vuds sistemi, Beynəlxalq iqtisadi qurumlar, Transmilli korporasiyalar.
9 9
– Merkantalizmin əsası – Bretton-Vuds sisteminin yaranma səbəbi və məqsədi – Siyasi-iqtisadi inkişafın tendensiyaları – TMK korporasiyaların dünya iqtisadiyyatında rolu – Dünya siyasətində iqtisadi amilin rolu – XX əsrin II yarısı XXI əsrin əvvəllərində beynəlxalq siyasi iqtisadın əsas problemləri
Enerji böhranı, merkantalizm, neomerkantalizm, Marşal planı, Bretton-Vuds sistemi, BVT, ÜMM, ölkə kvotaları, QATT, ÜTT, NAFTA, TMK, səhmdar kapital, dövlət və biznes simbiozu, iqtisadi millətçiləri, ticarət proteksionezmi siyasəti, tarif metodları, qeyri-tarif metodları, subsidiya, transkasion xərclər, ticarət balansı, iqtisadi liberalizm.
1. Merkantalizmin əsas müddəaları nədən ibarətdir? 2. qtisadi liberalizmin mahiyyəti 3. Marksizm nəzəriyyəsinin əsas müddəaları nədən ibarətdir? 4. Beynəlxalq siyasi iqtisadın inkişafında hansı əsas meylləri qeyd etmək olar? 5. Müasir TMK-nın fəaliyyətinin əsas xüsusiyyətləri nədən ibarətdir? 6. XX əsrin II yarısı XXI əsrin əvvəllərində beynəlxalq siyasi iqtisadın əsas problemləri hansılardır? 7. Bretton-Vuds sisteminin yaranma zərurəti və əsas iştirakçıları 8. Merkatilizmlə iqtisadi liberalizmin fərqli xüsusiyyətləri 9. qtisadi sahədə qloballaşma hansı fenomenlərdə özünü göstərir. Mövzu 8. Dünya siyasətində əxlaq, hüquq və təhsil problemləri Mövzunun proqram sualları Beynəlxalq hüququn formalaşması tarixindən. Beynəlxalq hüququn mənbələri, Beynəlxalq hüquqi qurumlar. Əsas konvensiyalar. Dünya siyasətinin mənəvi-əxlaqi aspektləri. Təhsilin
10 10 müasir dünyada yeri və rolu. Təhsil siyasətində əsas meyllər. Avropada təhsil sahəsində inteqrasiya prosesləri.
– Təhsil və onun inteqrasiyası – Dünya siyasətində əsas əxlaqi ənənələr – Müasir dünyanın inkişafında elm və təhsilin rolu – Azərbaycanda təhsilin bugünkü vəziyyəti – Dünya siyasətinin hüquqi tərkibi – nsan hüquqlarının qorunması – Təhsil dünya siyasətinin amili kimi Terminlər və anlayışlar Nürnberq prosesi, missiya, ipso fajto, neytrallıq problemi, adekvat cavab, Baş Assambleya, insan hüquqları, melos dialoqu, relyativist, universal, insan haqları, əxlaqi aspekt, skepsisizm, kosmopolitizm, kommunitarizm, pasifizm, motorola, intel, YUNESKO, YUN SEF, Bolonya prosesi
1. Beynəlxalq hüquq və əxlaqın kəsişdiyi və ayrıldıqları məqamlar nədən ibarətdir? 2. “Suverenlik” anlayışının beynəlxalq hüquqda rolu nədən ibarətdir? 3. Diplomatik nümayəndəliklərin xaricdəki fəaliyyəti hüquqi nöqteyi-nəzərindən necə tənzimlənir? 4. Əxlaq sahəsində skepsisizm, nosmopolitizm, nommunutarizmin əsas əxlaqi yanaşmaları nədən ibarətdir? 5. Hərbi aktlara dair hansı əxlaqi yanaşmalar mövcuddur? 6. Müasir dünyada təhsilin tutduğu yer. 7. Təhsil prosesinə yeni texnologiyaların təsiri nədən ibarətdir? 8. Təhsildə qloballaşma özünü nə büruzə verir? 9. Bolonya prosesiuin əsas səciyyəvi cəhəti nədən ibarətdir?
Mövzu 9: Xarici siyasət və diplomatiya. Qlobal idarəetmə
Mövzunun proqram sualları
Xarici siyasi qərarların formalaşması və qəbulu mexanizmləri. Əsas istiqamətlər və məktəblər.
11 11 Müasir diplomatiyanın xüsusiyyətləri. Çoxtərəfli diplomatiyanın inkişafı. Qlobal idarəetmə anlayışına yanaşmalar. Qlobal idarəetmənin problemləri və perspektivləri.
Bilməli
– Xarici siyasət doktrinalarının hazırlanması və qəbulu – Xarici siyasət və milli tarixizm – Müasir diplomatiyanın xüsusiyyətləri – Qlobal idarəetmə anlayışları – Rusiya qlobal idarəetmədə
Diplomatiya, vestfal sülhü, seçimin rasionallığı, institusional, interaksional, fenomen, etnik, esnalasiya tələbi, tərksilah, dünya dinamizmi, faksimil, antidiplomatiya, qlobal idarəetmə.
Məşğələ dərsinin sualları 1. Qlobal idarəetmənin dərk edilməsində hansı əsas yanaşmalar mövcuddur? 2. Qlobal idarəetmədə dövlətlərin rolu nədən ibarətdir? 3. Müasir diplomatiyanın xüsusiyyətləri hansılardır? 4. Xarici siyasət və diplomatiya nədir? 5. Rasional seçim nəzəriyyəsinin əsas müddəaları? Yüklə 89,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
|